Múte B. Egede: Inuit 75 procentii akiuussuserneqaqqaassapput

Inersimasut 75 procentii augustimi septembarimiluunniit akiuussusersorneqareersimassasut Naalakkersuisunit oqaatigineqarpoq. Taamaattoqareerpat Kalaallit Nunaat aatsaat ammavinneqarsinnaavoq.
- Neriuppugullu massakkutut pilersaartitsinninninngaanniit siusinnerusukkut suut tamarmik naammassisinnaassasut, kisianni ersarissumik aggustimi septembarimilu ammavissinnaaneq taanna inissisimavoq, Múte B. Egede oqarpoq. Assi © : Malik Brøns / KNR
Allattoq Malik Brøns
maajip 06-at 2021 05:41
Nutserisoq Naja-Vivi Mikaelsen

Inersimasut 18-leereersimasut aatsaat 75 procentii akiuussuserneqareersimalerpata aatsaat nunarput avammut ammavinneqarsinnaavoq. 

Naalakkersuisut siulittaasortaavat Múte B. Egede KNR-imut taama oqarpoq. 

Taamaaqqianngeqaarli. Nunatsinnimi suli akiuussuserneqarsimanngitsut 80 procentiipput.

AAMMA ATUARUK Nunatsinnukartussat qinnuteqaqqaartarunnaassasut: Nunarput ammaqqissaaq

Nunattali ammariartuaarneqaqqinnissaanut tusagassiortunik katersortitsinermi, Múte B. Egede, nunattalu nakorsaanera Henrik L. Hansen sapaatit akunnerata siuliani pilersaarummik saqqummiussipput. Augustimi septembarimiluunniit avammut ammavissinnaanermik aatsaat eqqartuisinnaalissaagut. Tamannali qanoq amerlatigisut akiuussuserneqarusunnerannut apeqqutaavoq. 

Ilai akuersisut ilaallu itigartitsisut

Ulloq manna tikillugu akiuussusersuineq qanoq tiguneqarneranik isummat assigiinngiiaaqqaat. Akiuussusersuisussat qaammatip siuliani Kangerlussuarmiimmata, inuit 50-60-leereersimasut pingajorarterutaannai akiuussuserneqarput.

Inuussunnerumaartunilu pitsaannerunngeqaaq. Inuimmi 20- 30-leereersimasut affaanai kisimi akiuussuserneqarput.

Tunumili Ittoqqortoormiinni najugaqartut 88 procentii akiuussusertinnissaminnut akuersipput.

Naalakkersuisuninngaanniit kaammattuut annerpaarpaaq tassaavoq innuttaasut amerlanerpaat akiuussutissamik kapineqarnissaminnut tigusilluarumaartut, taamaalillutik imminnut ilaquttaminnullu illersornissartik aammalu inuussutissarsiornikkut nunatta tamakkiinerusumik ingerlarsoqqilersinnaaneranut akisussaaffimmik tiguseqatigiinnitsigut taamatut alloriarsinnaanerput tunngavissinneqarniassammat.

75 procenti ataassagaluarpagu augustusimi septembarimilu qanoq pisoqassava?

Politikkikkut nalilersuisariaqassaagut taannalu piffissaq taassumap tungaanut massakkut akiuussutissamik kapuuinerit killiffianinngaanniit nalilersuiumaarpugut qanoq alloriarnerit tulliit tiguneqarumaarnersut.

- Nalilersuiuartariaqarpugut nunarsuarmi tuniluunerup qanoq inissisimanerata aallaavigisaanik nunatsinnilu aamma akiuussutissamik kapuuinerit killiffigisaata tunngavigisaanik alloriarnerit tulliit tigusinnaaneranik piareertarumaarpugut. Neriuppugullu massakkutut pilersaartitsinninninngaanniit siusinnerusukkut suut tamarmik naammassisinnaassasut, kisianni ersarissumik augustimi septembarimilu ammavissinnaaneq taanna inissisimavoq.

Augustimi septembarimilu ilimanaateqarnerusoq

Danmarkimi oqartussat akiuussutissanik nunatsinnut pilersuillutilu akiliissasut Namminersorlutik Oqartussat Danmarkilu akornanni isumaqatigiissutigineqarpoq.

Danmarkimi akiuussuserneqartut 100-gaangata ataaseq nunatsinni pisarpoq. Tamannalu augustimi septembarimiluunniit pilersaarutinik eqquutitsisinnaaneranik Nalaakkersuisut siulittaasuata naatsorsuutigaa.

Massakkut pilersaarutit aamma akiuussutissanik nunatta pissarsiarisattagaat aallaavigalugit piviusorsiortuuvoq. Takusinnaareerparput sumiiffiit ilaanni inuit quliugaanngata qulingiluat pitsaanerpaamik ingerlasimasoqarsimagaangat akiuussutissamik kapitereersimasartut. Kisianni sumiiffiit ilaanni appasinnerusumik inissisimalluni. Taamaammat kaammattuutigeqqissavarput innuttaasut amerlanerpaartaat akiuussutissamik kapitinnissaminnik tigusilluarumaartut.

Inuit akiuussuserneqarnissaat qanoq ilillusi qulakkeersinnaavisiuk?

AAMMA ATUARUK Nunatta septembarimi ammavinnissaa neriuutigigaat – amerlanerujussuilli akiuussuserneqarsimassapput

- Massakkut siullermeereerluni akiuussutissamik tunioraasimanerminngaanniit aappassaaneerlugit tunniussinerup ingerlanerani aamma periarfissiisaqattaarnerit innuttaasut akiuussutissamik pissarsisimanngitsut ingerlanneqarput, siullermeerlutik kapitinnissaanik periarfissaqartillugit.

Akiuussusersuisimanermut tunngatillugu Naalakkersuisut juulip qiterpaarnerani nalileerngaarnaassapput. Taamanikkussarummi 50-leereersimasut tamarmik akiuussuserneqarnissaanut Naalakkersuisunit neqeroorfigitereersimalissammata.

- Taassumap kingorna aamma nalilersuinerit tullii politikkikkut tigusariaqartussaavagut qanoq ammariartuaarnermut taakkua tunngavigalugit ingerlariaqqissanersugut aamma innuttaasut qanoq amerlatigisut 18-ininngaanniit qummut ukiullit kapitereersimanerisa aamma aallaavigisaanik.