Naalagaaffik eqqartuussivilersuunneqaqqittoq: Kalaallit sisamat meeravissianngortinneqarnikut Danmarkip naalagaaffia eqqartuussivilersuuppaat

Angajoqqaat akuersiteqqaarnagit meeqqat meeravissianngortinneqarsimasut, Danmarkip naalagaaffiat inuit pisinnaatitaaffiinik unioqqutitsisimasutut eqqartuussivimmut suliassanngortinneqarpoq. Taama DR allappoq.
Inuit sisamat naalagaaffimmiit 1 million koruuninik taarsiiffigitikkusupput, immikkut 250.000 koruuninik taarsiiffigitikkusupput, Angajoqqaaviniit arsaarneqartut Danskit naalagaaffiat meeqqat pisinnaatitaaffiinik unioqqutitsisimanerat pillugu. Assi © : Paalu Møller/KNR
Allattoq Ulrikke Andersen
juunip 21-at 2024 13:25

Meeravissianngortinneqarsimasut Naalagaaffimmiit taarsiivigeqqullutik eqqartuussivimmut suliassanngortitsisimasut KNR-ip allaaserisami siullermik allappaa. Tamanna eqqunngilaq. Naalagaaffimmut taarsiivigeqqussut taavalu eqqartuussivimmik suliassanngortitsinissamut missingiut tunniunneqarpoq. KNR-ip kukkunini ajuusaarutigaa. 

Kalaallinit kingoqqisut Naalagaaffimmit taarsiivigeqqusut taamaalillutik ilaqqipput.

Kalaallinit kingoqqisut sisamat Nunatsinniit qallunaanut meeravissianngortitsineq eqqunngitsuuneranik Danskit naalagaaffiannik eqqartuussivimmut suliassanngortitsipput. 1950-miit ukiunilu qulikkaani meeravissianngortitsisimanerit eqqunngitsumik suliarineqarsimari pillugit. Taama DR allappoq skriver DR.  

Inuit sisamat naalagaaffimmiit 1 million koruuninik taarsiiffigitikkusupput, immikkut 250.000 koruuninik taarsiiffigitikkusupput, Angajoqqaaviniit arsaarneqartut Danskit naalagaaffiat meeqqat pisinnaatitaaffiinik unioqqutitsisimaneranik.

- Angajoqqaat meeravissianngortitsillutik ilisimasimanngilaat, isumaqarsimapput meeraq meerarsianngortinneqartoq, paasitineqanngillat inuunerata sinnera takoqqittussaannagit, Mads Pramming DR-mi P1-mut ullaaq manna taama oqarpoq.

Taassumap oqaatigaa 1950-1970-llu akornanni 100-likkaat taamatut nalaataqarsimimasinnaasut, sisamaannaat eqqartuussivilersuigaluartut.

Eqqartuussivimmut suliassanngortitsineq inuiattut ullorsiornitsinni Danskit Naalagaaffianut tunniunneqarpoq.

Nammineq inuuneqarnissamut pisinnaatitaaffeqarneq

KNR-i arlaleriarluni eqaartuussivimmut suliassanngortitsinissaq meeravissiaasimasunik siunniunneqartoq allaaserinikuuaat.

Ukioq kingulleq December-mi eqqartuussissuserisoq Mads Pramming Knr-mut oqarpoq. Europami Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Isumaqatigiissummi immikkoortoq 8 nammineq inuuneqarnissamut pisinnaatitaaffeqarneq aamma kikkut tamarmik namminneq ilaqutariittut inuuneqarnissamut pisinnaatitaaffeqarnerannut tunngasoq unioqqutinneqarsimasoq.

Danmarkimi 1979 sioqqullugu meeravissiartaarnerit

Kalaallit Nunaanni meeravissiartaarluni ileqqutoqqat qangaaniilli ingerlanneqartarput ilaqutariit iluanni meeqqanik 'tunissutitut' imaluunniit meerarsiartaatut.

Taamatut iluserlugu periaseq taaneqartarpoq 'aammasumik meeravissiartaarneq', meeraq angajoqqajusullu ilisimammassuk, akuttunngitsumillu iminnut attaveqatigiittarlutik.

1923-mi danskit meeravissiartaarnermut inatsisaat 'matoqqasumik meeravissiartaarneq'-mik tunngaveqartoq Kalaallit Nunaannut atuutilersinneqarpoq, tassanilu angajoqqaajusut meeqqallu akornanni attaveqarnerit pisinnaatitaaffiillu atorunnaarsinneqarput.

1976-mi meeravissiartaarnermut danskit inatsisaat nutaaq Kalaallit Nunaannut atuutilersinneqarpoq. Allanut meeravissiartaartitsineq sukaterneqarpoq Kalaallillu Nunaanni 'matoqqasumik meeravissiartaartitsinerit' sapinngisamik ikinnerpaanngortinneqarlutik.

1970-ikkut naanerannit Kalaallit Nunaanniit nunap avataanut meeravissiartaartitsineq atorneeruttutut isigineqarsinnaavoq.

Kalaallit Nunaanni meeravissartaarneq pillugu inatsit kingullermik 2010-mi allanngortinneqarpoq, ullumikkut meeravissiartaarnernut assigiinngitsunik pingasunik  imaqarluni: ilaqutariit iluanni meeravissiartaarneq, meerarsiartaarneq aamma allanut meeravissiartaartitsineq. Meravissiartaarnerit siullit marluk nalinginnaanerpaapput.

Tigusiffiit: "Slægtskab og køn i grønlandske bysamfund - følelser af forbundethed", 2010 aamma Naalagaaffiup Nunatsinni sinniisoqarfia aamma Adoptionssamrådet-imit paasissutissat.

- Paasinarpoq, ilaqutariit, taamatut avissaartikkaanni, naalagaaffik meeravissianngortitsineq akuerineqartussaanngitsut akuerisarsimagaat, ilaqutariit avissaarlugit. Ilaqutariinneq akornusersuinnarnagu kisiannii angajoqqaap meeqqaminut attaviat sequmillugu. Eqqartuussissuserisoq Mads Pramming KNR i december  -mut oqarpoq.

2010-mi Ilisimatusarfiup Rektoria antropologeq Gitte Adler Reimer, ilisimatusarluni inaarutitut allaaserisamini kinguaariit pillugit meeravissianngortitat 1964-miit 1979-mut nalunaarsorsimasut misissorpai.

Misissuinermini paasivaa 257-it kalaallit qallunaat aappariinnut meeravissianngortinneqarsimasut, amerlanerusinnaaneri nalunaarsorsimasuniit ilimagivaa. tidligere udtalt til KNR,

Nunatsinniit meeqqat misiliugineqartunik taaneqartartut 2022-mi Danmarkip naalagaaffiannit 250.000 korunninik taarsiiffigitipput.

Kingorna aamma arnat spiralilertissimasut 143-it eqaartuussivimmut aamma suliassanngortitsinikuupput- inuit pisinnaatitaaffiinik unioqqutitsisimasutut, aamma inatsisitigut ataataqanngitsut suli utaqipput Danmark naalagaaffianut eqqartuussivikkoortitsinissamut.