Siunnersuisoqatigiit nunatta innarluutilinnut iliuusai isornartorsioraat

Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit Naalagaaffiit Peqatigiit innarluutillit pillugit ataatsimiititaliaata tallimanngormat ataatsimiinnerani oqaaseqarpoq. Siunnersuisoqatigiillu nunatta susassaqarfimmi pisussaaffini naammassinngikkai oqaatigaat.
Poul Lauge Qaqortumeersoq nunatsinni inuit innarluutillit innarluuteqarnertik pissutigalugu ilungersuuteqartut ilagaat. KNR-ip taanna Qaqortumi innarluutillit ornittagaannut majuartarfiit kaasuartakkanik atugalinnut ajuarfissaqannginnera pissutigalugu ukioq manna siusinnerusukkut oqaloqatigaa. Assi © : Jørgen Semionsen/ KNR
Allattoq Kim Hinrichsen
aggustip 28-at 2024 07:45
Nutserisoq Connie Fontain

Naalagaaffiit Peqatigiit nunatsinni Danmarkimilu innarluutilinnut susassaqarfinnik naliliinera tallimanngormat aallartippoq. Naalagaaffiit Peqatigiit ataatsimiititaliaata nunani marlunni susassaqarfinni pisussaaffiit eqquutsinneqarnersut nalilertussaavaat.

Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit naliliisunut ilaavoq. Tamannalu siulittaasumit Qivioq Løvstrømimit atuarneqarpoq. Taanna minutsini marlunni oqaaseqarsinnaavoq, taassumalu taakku atorlugit nunatta pisussaaffini eqqutsinngikkai oqaatigaa:

- Inuit innarluutillit nalinginnaasumik pisinnaatitaaffii unioqqutinneqarput. Inuit innarluutillit inuiaqatigiinni naligiimmik inissisimasussaapput, ullutsinnili inuiaqatigiinni taamaattoqanngilaq, taanna oqarpoq.

Susassaqarfiup ukkatarineqarnera

Qivioq Løvstrømip oqaaseqarnera inuit innarluutillit pillugit oqaaseqartartup, Anja Hynne Nielsenip susassaqarfimmi tassani unammillernartoqarneranik KNR-ikkut oqaaseqarneranit sapaatit akunnialui qaangiunnerani pivoq.

Tamatumalu saniatigut innarluutillit pillugit inatsit sivisuumik utaqqineqarsimasoq tusarniaassutigineqarluni.

Naalakkersuisullu innarluutilinnut susassaqarfimmi iliuuseqarfimmut atatillugu ulluni kingullerni sapinngisartik tamaat iliuuseqarput.

Inuit innarluutillit pillugit inatsisissap atulersinneqarnissaanut 40 millionit koruuninik sapaatip akunnerata siuliani pingasunngornermi immikkoortitsisoqarpoq, naalakkersuisullu Aqqaluaq B. Egedep iliuusissatut pilersaarut “nutaaq” siornali pilersaarummut assingusoq tallimanngormat nassiuppaa.

Iliuuseqartoqarnissaaanut equngasoqartoq

Taamaammat nunatta inuit innarluutillit pillugit politikkiani piffissami matumani ukkatarinnittoqarpoq – Qivioq Løvstrømilli oqarnera naapertorlugu iliuuseqartoqarnissaa amigaataavoq.

Nunarput Naalagaaffiit Peqatigiit piumasaqaataannik eqquutsitsissaguni susassaqarfiit pingasut pingaartumik ukkatarineqartariaqarput.

Siullertut susassaqarfimmi suliniutit suleriutsillu sorpiaanersut erseqqissaatigineqartariaqarput.

Inuit Pisinnaatitaaffiit pillugit Siunnersuisoqatigiillu naligiissitaanermut inatsimmi nutaami inuit innarluutillit naammattumik illersugaanngitsut isumaqarput.

Kingullertullu inuit innarluutillit Danmarkimut aallartariaqarajuppallaarput – amerlasuutigullu namminneq piumassuserinngisartik malillugu – nalinginnaanerusumilli inuuneqarnissaminnut pisariaqartumik ikiorneqarnissaq pillugu.

Tamakkulu naalakkersuisut inuit innarluutillit pillugit susassaqarfimmi namminneq pisussaaffimminnik eqquutsitsissagunik ilaatigut aaqqiissuteqarfiginiartussaavaat.

Inuit innarluutillit pisinnaatitaaffiinut isumaqatigiissut naatsumik

Naalagaaffiit Peqatigiit (FN) inuit innarluutillit pisinnaatitaaffiinut isumaqatigiissutaanni siunertaavoq "inuit innarluutillit tamarmik inuit allat assigalugit inuit pisinnaatitaaffiinik tunngaviusumillu kiffaanngissuseqarnissamut pisinnaatitaaffinnik tamanik atuisinnaanerisa siuarsarneqarlutillu illersorneqarnissaat periarfissaasalu qulakkeerneqarnissaat..."

Isumaqatigiissummi tunngavigisat makkuupput:

a) Inuup ataqqinassuseq pigeriigaa, inuttut nammineq ingerlaneq, ilanngullugit nammineq aalajangiisinnaanermut kiffaanngissuseqarnera aamma inunnut allanut qilersorsimannginnera
b) Assigiinngisitsinnginneq
c) Tamakkiisumik pimoorussamillu peqataaneq aamma inuiaqatigiinnut peqataalersinneqarneq
d) Assigiinngissuteqarnerup ataqqineqarnera aamma inuit innarluutillit inunnik inuiaqataasunillu allanit assigiissuteqarnerannik akuerinninneq
e) Periarfissat assigiissut
f) Tikinneqarsinnaassuseq
g) Angutit arnallu akornanni naligiissitsineq
h) Meeqqat innarluutillit ineriartoqqinnissamut periarfissaasa ataqqineqarnerat aamma kinaassutsimik pigiinnarnissaanut pisinnaatitaafiannik ataqqinninneq.