Politikerit nunatsinnut angerlaqqinnissaq orniginarnerulersikkusukkaat: - Nunaqqativut tamaasa pisariaqartippavut

Ikiligaluttuinnarnerput politikkikkut oqallisigineqartariaqartoq, nunatsinni politikerit arlallit isumaqarput.
Nunatsinnut angerlaqqinnissaq orniginarnerulersinneqartariaqartoq, nunatsinni politikerit arlallit isumaqarput. Assi © : Emilio Morenatti/AP/Ritzau Scanpix
februaarip 22-at 2025 10:55
Nutserisoq Hanne Petersen

Nunatta inui ikiligaluttuinnassangatitaasut, nunanut allanut nussortut amerliartuinnarput.

Pissutsit tamakkua ukiuni kingullerni takussaaleraluttuinartut, taamaanneralu “ernumanarluinnartoq”, nunatsinni politikerit arlallit isumaqarput.

- Ajornartorsiuterujussuartut isigivara aamma alianartuuvoq nunaqqaterpassuangut aaliangertartut nunatsinni najugaqarniarnatik nunanut allanut najungaqariartornissaanut. Assaat tamaaviisa atorfissaqartippagut. Taamaammat uggornartuullunilu ajornartorsiutaavoq. Orniginarnerusariaqarpoq nunatsinni najugaqarluni, Demokraatit siulittaasuat Jens-Frederik Nielsen oqarpoq.

Nunatta inuisa ikiligaluttuinnassangatitaanerannik missiliuinerit qiviaraanni, ukiut 25-t qaangiuppata 10.000 missaannik ikinnerulersimassangatitaavugut. Tassa 56.000-niit 46.000-nut ikinnerulersimassangatitaasugut, inuiaqatigiilerinermik ilisimatusartoq Ilisimatusarfimmeersoq Birger Poppel oqarpoq.

Nunatsinnilu inunngorsimasut Danmarkimi najugaqartut 17.000-ngajalluinnaapput. Tamannalu politikerit tassa ajornartorsiutaajunnaarsinnialersaarpaat.

- Nunaqqativut tamaasa pisariaqartippavut. Taamaammat nunatta inuisa nunanut allanut nussortut ajoraluartumik amerliartuinnavinnerat oqallisigisariaqarparput, Folketingimi ilaasortaq Inuit Ataqatigiinneersoq Aaja Chemnitz oqarpoq.

Peqqinnissaqarfik oqallisigneqartariaqartoq

Politikerilliukua nunatsinnut angerlaqqittut amerlinissaannut qanoq iliortoqartariaqarsorigaat?

Pingaartumik Peqqinnissaqarfik – aammaartumik – oqallisigineqaqqittariaqartoq, Aaja Chemnitz aperigatsinni oqarpoq.

- Peqqinnissaqarfik tutsuiginerusinnaasariaqarparput. Taamaannginnera inuit nussornerannut peqqutaanerpaasunut ilaasoraara. Nunattalu Danmarkillu pingaartumik Peqqinnissaqarfimmut tunngasuni suleqatigiinnerunissaannut taperseerusuppunga.

Kalaallit Danmarkimiittut

  • Nunatsinni inunngorsimasut Danmarkimi najugaqartut 2023-mi 17.079-iupput.
  • Taakku ukiup siulianut sanilliullugu 265-inik amerlanerupput.
  • Nunatsinneersut Danmarkimi ilinniartut 2021-mi 2000-it missaanniipput. Tamatumalu saniatigut 3.500-it soraarnerussutisiaqartuupput.
  • Ilinniakkaminnik naammassinnittut 32-t 2023-mi nunatsinnut angerlaqqipput. Tamanna 2020-mut 52-inik angerlaqqittoqarfiusumut sanilliullugu appariarneruvoq.

Paasissutissarsiffik: Nunatsinni Naatsorsueqqissaartarfik

Paartii illuatungiliuttunut ilaasoq Atassut tamatumunnga isumaqataavoq.

- Naalagaaffinngornissamut oqallinnerit annertoorujussuit maannakkut pineranni, uagut tungitsinninngaanniit ernummatigisarput annertooq tassaavoq Peqqinnissaqarfipput. Ullumikkut artorsareeqaaq illuatungaanili aningaasalersornerusariaqarparput aamma pitsanngorsartariaqarparput, Atassummeersoq Bentiaraq Ottosen oqarpoq.

Inatsisartut peqqissutsimut tunngatillugu 2023-mi isumaqatigiissuteqarput, tassani ilaatigut tassanngaannartumik napparsimalersimasunik pitsaanerusumik nakorsaaneq, kræftimik eqqugaasimasunik katsorsaaneq taavalu sulisussarsiornermik sulisunillu attassiniarnermik ukkataqarneq qularnaarniarneqarluni. Peqqinnissaqarfimmut aningaasaliissutissat peqqinnissamik isumaqatigiissuteqarnermi 114 millionit koruuninik ilaneqarput. Inatsisartuni partiit tamarmik, Demokraatilli kisimik pinnatik, peqqinnissamik isumaqatigiissuteqartuupput. 

Meeqqat ukkatarineqartariaqartut

Jens-Frederik Nielsenip Peqqinnissaqarfimmi aamma pitsanngorsaasoqarluinnartariaqarsoraa.

Atuarfeqarnermullu tunngasuni aamma taamaaliortoqartariaqarluinnarsoraa.

- Meeqqat atuarfiat taavalu paaqqinnittarfiit, inissaqartitsineq perorsaasunillu amigaateqarneq eqqarsaatigalugu ilaqutariinnut ilinniariarlutik naammassinikunut uternissamut ajoraluartumik orninginarpallaanngilaq.

Atuarfitsialammut inatsit allanngortittariaqartoq, Jens-Frederik Nielsen isumaqarpoq.

- Ilinniartitsisut ulluinnarni ingerlatsisuusut peqatigeqqeqqeqqissaarlugit pitsaassusaata kivinniarnerani suliarisariaqarparput.

- Meerartagut sapangissanngikkutsigit suli ullumikkutuut taama amerlatigisut nakkaassanngikkutsigit iliuuseqartariaqarpugut maannakkut. Nunaqqaterpassuagut aallarnikut toqqissisimallutik angerlarsinnaanissaat aamma meeraat eqqarsaatigalugit suliarisariaqarparput, Demokraatit siulittaasuat oqarpoq.

Sulisussaalatsisussaassasut

Ikiligaluttuinnarnerput suliffeqarfiit Birger Poppelip oqarnera naapertorlugu sulisussaalatsilersarnerannik malitseqartussaassaaq.

- Oqartussaaffinnik amerlanernik tigusisinnaanngornissarput politikkikkut anguniagaavoq. Ikiligaluttuinnartillutalu nunatsinnilumi inunngorsimasut ikiligaluttuinnartillugit taamaaliorsinnaanngornissatsinnut inorsaleraluttuinnassaagut, inuiaqatigiilerinermik ilisimatusartoq oqarpoq.

NAMMINIILIVINNISSAQ UKKATARINEQARTOQ

Inatsisartunut marsip aqqarngani qinersissaagut. 

Namminiilivinnissaq qitiungaatsialeqqippoq, nunatta namminiilivinnissamut alloriarnermut tullermut ikaarsaarnissaa piffissanngortoq -  USA-lu nunatsinnik aqutsinissamik soqutiginninneruleriartortoq - naalakkersuisut siulittaasuata Múte B. Egedep ukiortaami oqalugiarnermi oqaatigereeraalu.

Taamaammat KNR namminiilivinnissaq ukkataralugu sapaatit akunnerata massuma ingerlanerani arlalinnik nutaarsiassiissaaq.

Naalagaaffinngorniarnissarpummi politikkikkut isumaqataaffigineqangaatsiarpoq.

Taamaammat ikiligaluttuinnassangatitaanerput ernumanartuusoq, Jens-Frederik Nielsen isumaqarpoq.

- Inuiaqatigiinni ikiliartornerput ajoraluartumik uggornartumillu ajornartorsiutaavoq naalangaaffinngorniarnissamut eqqartuinitsinni, taanna oqarpoq.