Hedvig aamma Britta akuersitinneqaqqaaratik spiralilerneqarsimapput– utoqqatsernerinnaanngitsumilli piumasaqarput

Hedvig Frederiksen aamma Britta Mortensen akuersitinneqaqqaaratik spiralilersikkamik 14-inik 15-inillu ukioqarput. Nalunaarusiami nutaami danskit naalagaaffiat akisussaasunngortinneqarpoq – arnalli akiuunnerat suli naammassinngerujussuarpoq.

Allattoq Ann-Sophie Greve Møller, Victoria Julie Schou

septembarip 12-at 2025 13:21

Nutserisoq Karla Heilmann

Hedvig Frederiksen, Paamiuni kollegieqatini niviarsiaqqat allat peqatigalugit napparsimmavimmut spiralilersikkiartortinneqaramik 14-iinnarnik ukioqarpoq.

Arnap qallunaap forstanderiata napparsimmaviliartippai – niviarsiaqqat tulleriiaallutik qiallutik anillattarput. Nammineq misissuisarfimmi innanganerminik eqqaamasaqanngilaq. Puiguinnarusussimavaa. Spiralilerneqarlunili ilisimavaa.

Taamattumik pisut amerlanerpaataanni akuersitinneqaqqaarsimanngitsut nalunaarusiami nutaami takutinneqarnerat tupaallaatiginngilaa.

- Tamanna ilisimavara. Taamani kollegiemi niviarsiaqqanut tamanut taamatut iliortoqarpoq – aamma angajoqqaavut aperineqanngillat akuersinikuunatilluunniit. Taamaammat niviarsiaqqat amerlanerpaartaasa namminneq qinigarinngikkaat eqqarsaatigiuaannarnikuuara, taanna oqarpoq.

"Kanngusunnera naammalerpoq"

KNR-ip Hedvig Frederiksenip oqaluttuaa saqqummiunnikuuaa – taamanili imminut misigitinneqarnikuusimasut pillugit qanoq kanngusuutigisarsimatigineri pillugit oqaluttuaq.

Taamaattumillu nakerisarsiunngitsumik nalunaarusiaq sapaatip-akunnerata aallartisimalernerani saqqummersinneqartup atuarnissaanut suli iluamik piareersimanngilaq.

- Misissuataarpara. Tamakkerlugu suli atuanngilara. Eqqarsaatigillualaariarlugu. Kisianni danskit naalagaaffiat akisussaasuusimasoq inerniliussami takusinnaavara. Taannarpiaavorlu sulissutigisarput; akisussaaffiup inissinneqarnissaa.

Nassuernerlu taamak ittoq Hedvig Frederiksenip kanngusunnermiit nukimmut saatsikkiartorpaa.

- Kanngusoqqinngisaannassallunga eqqarsaatigaara. Kingorna naamik. Kanngusunnera naammaqaaq.

Naalli Hedvig Frederiksenip ukiorpassuarni akiuuffigisimasaa akisussaaffimmik inerniliineq inissereeraluartoq, akiuunneq tamaanga uninngilaq.

- Soorunami suli allamik pisoqartariaqarpoq. Arnaqaterpassuatta taarsiiffigineqarnissartik neriuutigaattaaq. Anniarnermut tarnikkullu kingunerluutinut. Timitsinniinnikuuvormi anniarnerlu ukiut 50-it sinnerlugit amerlanerpaartatta atornikuuaat. Taamaattumik taarsiiffigineqarnissatsinnut piumasaqarsinnaasugut isumaqarpunga, taanna oqarpoq.

SPIRALILERSUISIMANEQ SUUA?

Kalaallit Nunaanni niviarsiaqqat arnallu 4000-it sinneqartut 1960-ikkunni 70-ikkunnilu spiralilersorneqarput. Tamanna Kalaallit Nunaanni naartunaveersaatinik atuisitsinermi suleriaaserineqarsimasoq – allatut taallugu naartunaveersaatit - pillugu suliamut attuumassuteqanngitsunit piffissami 1960-imiit 1991-ip tungaanut pisimasut qulaajarneqarput. Niviarsiaqqat naartunaveersaaserneqartut ilai aqqaneq-marluinnarnik allaat ukioqarput.
Qulaajaaneq Arnat 354-it misiginikuusatik pillugit oqaluttuarput, pisimasullu 488-it misissuiffigineqarlutik. Pisimasut amerlanerpaartaanni arnat akuersiteqqaarnagit spiralilersorneqarsimapput.
Taamanikkut Nunarput Danmarkimi amtiuvoq.
Qulaajaaneq naapertorlugu spiralilersuiniarneq ilaatigut danskit oqartussaasuisa inuiaqatigiit amerliartornerannut ernumanermut atassuteqarpoq, inuiaqatigiillu kalaallit amerliartornerannut killiliinissamik kissaateqarlutik.
DR-imit tusarnaagassiap ”Spiralkampagnen”-ip 2022-mi, qanoq kalaallit arnat arlallit akuersiteqqaarnagit spiralilersorneqarsimanerat pillugu saqqummiussinerata kingorna oqaluttuaq aallartipiloorpoq.
Arnat 143-t spiralilersuisimanermik suliaq pillugu danskit naalagaaffiat eqqartuussivimmut 2024-mi tunniuppaat. Inuit pisinnaatitaaffiinik unioqqutitsisinermut taarseeqqusissutaat katillugit 43 millionit koruunit missaanniipput.
Aggustimi 2025-mi – qulaajaaneq saqqummiunneqanngitsiarnerani – qallunaat ministeriunerat Mette Frederiksen arnanut suliamut attuumassuteqartunut Danmarki sinnerlugu utoqqatserpoq.
Tassunga atatillugu Naalakkersuisunut siulittaasoq Jens-Frederik Nielsen arnanut 1992-imi Danmarkimi peqqinnissaqarfik nunatsinnit akisussaaffigineqalerneraniit akuersiteqqaarnagit naartunaveersaaserneqarsimasunut utoqqatserpoq. Nunatta nakorsaaneqarfiata pisut 15-it ilisimasaqarfigaat.
Utoqqatserneq Nuummi septembarip 24-ani malunnartinneqassaaq.

Akuersiteqqaarnagit spiralilerneqartut ilagaat Britta Mortensen. Naak ukiuni kingullerni piumassuserinngisaminnik spiralilerneqarsimasut arnat amerliartuinnartut tusartaraluarlugit, nalunaarusiami allaqqasunut kisitsisit taamak amerlatigimmata suli tupaallaatigeqqavai.

- Taakkua (Danmark aaqq.) taamak iliorsimaneri nalinginnaanngitsumik annilaarnarpoq.

Britta Mortensen arnat 19-it akornanniippoq, nalunaarusiaq naapertorlugu Danmarkimiinnermini spiralilerneqarsimasoq. Brøruphus Ungdomsskolemiinnermini spiralilerneqarnissaq pillugu paasitinneqarami 15-inik ukioqarpoq. Tamanna 1974-imi pivoq. Oqaluttuaq KNR-imut siornatigut oqaluttuarinikuusaa.

Spiralilerneqarnissi pillugu forstanderiata qanoq kimigiiserfigitigineraani suli eqqaamavaa.

- Spiralilersikkusunnanga oqarpunga. ‘Ilumut, taamaaliussaatit’, ‘tamanna illit aalajangigassarinngilat’ taamak paasitinneqarpunga.

- Forstandererput napparsimmaviliartitsisoq eqqarsaatigikulasarpara. Allanut oqassanngitsunga oqarfigaanga, Britta Mortensen oqarpoq.

Angerlarsimaffimminnut sianeriaannaanngillat

Arnat arlallit oqaluttuarlutik saqqummertalerneri ilutigalugu, Britta Mortensenip atuaqatimi kalaallit arlallit aamma pinngitsaalisaallutik spiralilersorneqarsimaneri paasilerpai.

- Niviarsiaqqanut 15-inik ukiulinnut oqassalluni allanut oqassanngitsugut ileqqorissaarnerunngilaq. Angajoqqaatsinniimmi ungasissorujussuarmiippugut sianeriaannaanatalu. Taamakkulu pillugit angerlarsimaffitsinnut allattoqarneq ajorpoq, oqallisigeqqusaanngillammi.

Britta Mortensenip immisulli piumassuserinngisamik spiralilerneqarsimasut qanoq amerlatigineri allaganngormata qujamasuutigaa. Sulialli naammassineqavinnissaanut aqqut suli takisoorujussuuvoq.

Qallunaat ministeriunerat Mette Frederiksen arnanut spiralilersuisimanermut suliamut attuumassutilinnut Danmarki sinnerlugu qaammat kingulleq utoqqatserpoq. Utoqqatserneq Nuummi Katuami septembarip 24-ani malunnartinneqartussaq.

- Utoqqatserneq uagutsinnut eqqunngitsuliortoqarsimaneranik danskit naalagaaffianniit nassuernertut uannut isumaqarpoq.

Britta Mortensenili maanna Bornholmimi najugaqartoq aaqqissuussamut peqataasinnaanngilaq.

- Akissaqartuuguma Nuummukassagaluarpunga. Danmarkimi arnarpaaluuvugut peqataarusukkaluaqisut aallariataarnissatsinnulli akissaqanngilagut. Taamaammat maanngaanniit malinnaaginnartariaqassaanga. Peqataarusukkaluarnermik nuanniilliorpunga, taanna oqarpoq.

Illit isummat pingaartittaqaarput. Nutaarsiassaq pillugu isorisat nersualaarinerillu uani tikilluaqquagut.