Eva-Luusip Hans Egede pillugu oqallinneq misissueqqissaarfigaa: Inuusuttut oqaatigineqanngitsunut oqaasertaliipput
Kalaallit inuusuttaat nunasiaajunnaarsaanermut oqallinnermi salliuput.
Tamanna Nuummi Hans Egedep eqqaassutissaa pillugu oqallittoqalermat erserpoq.
- Kalaallit inuusuttut nunanut tamalaanut isiginnittut, nutaaliornerusinnaasut arnallu qaffasissumik ilinniarsimasut Nuummi najugaqartut uani oqallinnermik inoqatinut attaveqatigiittarfinni qaqitsipput. Tamatuma saniatigut qanoq akerliliisoqartigilernera takuara. Pingaartumik Hans Egedep eqqaassutissaata peersinneqarnissaanut siunnersuut amerlasuunik qisuariartitsillunilu misigissutsinik pilersitsivoq, 31-nik ukiulik, Eva-Luusi Marcussen-Mølgaard oqarpoq.
AAMMA ATUARUK Hans Egedep nunatsinnut ukiut 300-t matuma siorna tikinnera Nuummi malunnartinneqanngiinnassasoq
Taanna Ilisimatusarfimmi kandidatitut ilinniarsimaleqqammerpoq, taassumalu specialiliamini Saammaasseqatigiinnissamut ataatsimiititaliaq pillugu oqallinneq misissueqqissaarfigaa taannalu illoqarfiit pingaarnersaanni eqqaassutissaq pillugu oqallinnermut sakkortuumut sanilliullugu.
Nunasineq suua?
Politikkikkut nunasineq: Tassaavoq najagaqarfimmik nunasisut kulturiannit allaanerusumik kultureqarfiusumik tiguaaneq tassanilu aqutsineq. Nunasisut najugaqarfimmi namminneq maleruagassiatik malillugit aqutsisarput. Tassa imaappoq, nunasiaminni kulturimut naleqqussaratik namminneq kulturertik tunngavigalugu nunasiaminni aqutsisarput.
Eqqarsaartaatsikkut sunniilluni nunasineq: Nunasisut nunasiaaneq nunasiaminni inunnut ajunngitsuunerarlugu sunniisarput. Nunasiaminni inuit kulturiat namminneq kulturiannit soqutaannginerunerarlugulu pingaannginnerunerartarpaat. Taamaammat nunasiaminni inuit atugartuussusinngornerunissaminnut ikiortariaqarnerartarpaat. Nunasisulli eqqarsartaasiat malillugu nunasiami inuit nunasisutullu qaffasinnerusumik inissisimalinngisaannassapput. Taakkuami qaffasinnerusumik inissisimaleraluarpata nunasisut nunasisutut taaneqarsinnaajunnaassammata.
Aallerfik: Ebbe Volquardsen, Ilisimatusarfik
Eqqaassutissap qalipanneqarneranit oqallinneq aallartippoq, tamannalu eqqaassutissap qaarusuup qaaniit peerneqassanersoq uninngatiinnarneqassanersorluunniit taasititsisoqarneranik kinguneqarpoq.
Sammisaq taanna Kommuneqarfik Sermersuup danskip norskinik kingoqqisup nunasianngortitsisup ajoqersuiartortullu nunatsinnut tikinneranik ukiunik 300-nngortorsiornissamut pilersaarutit tamarmik atorunnaarsimmagit qaqinneqaqqippoq.
Sammisaq taanna Kommuneqarfik Sermersuup danskip norskinik kingoqqisup nunasianngortitsisup ajoqersuiartortullu nunatsinnut tikinneranik ukiunik 300-nngortorsiornissamut pilersaarutit tamarmik atorunnaarsimmagit qaqinneqaqqippoq.
- Nunarsuarmi tamarmi ingerlasoq, Black Lives Matter ilutigalugu oqallinnermik pilersitsisoqarpoq, tassani nunasiaateqarneq taassumalu kinguneri – soorlu assigiinngisitsineq ammillu qalipaataa aallaavigalugu immikkoortitsineq oqallisigineqarlutik. Tamannalu kalaallit oqalleqataasartut ilaasa atorlugu uku aallartippaat, assersuutigalugu Saammaateqatigiinnissamut isumalioqatigiissitap naggasiutigalugu isumaliutissiissutimini ukkatarivallaanngisai, Eva-Luusi Marcussen-Mølgaard nassuiaavoq nangillunilu:
- Nunatta nunasiaataasimanerata kingorna iluarsartuunneqarnissamik naapertuilluarnissamullu suut amigaataanersut inuusuttut oqaasertalerpaat.
Kalaallisut oqallinneq amigaatigigaa
Nunasiaataasimanerup kinguneranik assersuutigalugu ilinniartitaaneq danskit oqaasiinik annermik ingerlanneqartoq eqqaavaa, taamaammat nunatsinni ilinniarfinnut qaffasinnerusunut ingerlaqqinnissamut danskisut pikkorissuusariaqarpoq.
Eva-Luusi Marcussen-Mølgaardip oqarnera naapertorlugu nunatta danskinit ukiuni 300-ni sunnerneqarsimanerata kinguneranit suli erseqqissagassaqaqaaq.
Nunasiaajunnaarneq suua?
Politikkikkut nunasiaajunnaarsimasutut misigisimaneq: Tassaavoq nunasiaasimasumi inuiaat namminneq aalajangiisinnaalersarnerat. Namminersornerullutik Oqartussat 1979-imi eqqunneqarmata, Kalaallit Nunaanni taamaattoqarpoq. Inuilli ilaat isumaqarput, tamanna Namminersorlutik Oqartussat 2009-mi eqqunneqarneranni aatsaat pisoq.
Nunasiaajunnaarsimasutut misigisimaneq: Tassaavoq nunasisunit nikanarnerusutut misigisimajunnaalersarneq. Taamalu eqqarsartaaseqarnermik apeqqusiilersarneq aamma nunasisunik taakkulu kulturiannik sutigut tamatigut sanilliussilersarneq. Tamanna nunarsuarmut namminermullu tunngasut siornatigut apeqqusersimanngisat apeqqusertalernerattut isigineqarsinnaavoq.
Aallerfik: Ebbe Volquardsen, Ilisimatusarfik
- Kalaallisut kalaallisullu taaguusersorneqarsimasumik nammineq kissaatigisatsinnik nunasiaataasimanerup ilaatigut eqqarsartaatsikkut kingunerisai oqaasinngortittariaqarpavut. Massakkut inuiaqatigiittut aqqusaakkagut taamaalilluta nassuerutigisinnaanngussallutigu, tamakkuninngalu eqqartuinermi taamaasilluta aamma imminut illersorpallaasanngikkaluarpugut, taanna oqarpoq.
Imminut illersorpallaarneq itisililaarsinnaaviuk?
- Paasinninnginnernik ilaatigullu akerlerinninnernik naapitsineq nalaappara. Tamanna kalaallisuinnangajak oqaaseqartunik oqaloqateqaraangama pingaartumik danskisut oqaaseqarnerusunik naapitsinermi. Soorlu aqqusaakkagut kingunipiluilu suli misigisartakkagut pillugit qujamasuinnartussaasugut nunasiaateqarnerlu qallunaanngorsaanerlu isornartorsioqqusaassanngikkugut.
Nunasiaataanermut assersuussineq
USA-miillatsiarnermini Native American Studies pillugu ilinniagaqarnermi kingunerisaanik nunasiaataasimanermi eqqarsartaatikkut kingunerisinnaasai pillugit, Eva-Luusi Marcussen-Mølgaard, kandidatitut ilinniarnermi nalaani sammisaqarnissaminut soqutiginnilerulerpoq.
AAMMA ATUARUK Hans Egede malunnartinneqassanngitsoq: Sianiilliornerullunilu eqqortuliorneruvoq
- USA-mi inoqqaat ullumikkut atugarisaanut tunngatillugu atugassarititanut ilisarisaqarpunga, tamannalu pillugu massakkut nalaatarput tassa eqqarsartaatikkut nunasiaataajunnaarnissaq qanoq pingaaruteqartiginersoq paasillugu.
Suna ilisarnarpa?
- Uagut nunap inoqqaavisut maani Kalaallit Nunaanni assersuutigalugu qallunaanngorsagaanermi aqqusaarsimasatsinni ilisarnartoqarpoq, tamannalu uagut qanoq innitta ”naammannginneranik” isumaqalersitsivoq. Eqqarsartariaatsimi taama sunniineq ilisimmaarinnerulersitsissasoq isumaqarpunga, taamaalilluta qanoq maannakkut inissisimanerput paasilluarsinnaanerussavarput, tamannalu nunat allat nunasiaataasimasut aamma aqqusaarpaat.
