Danmarkip isumaginninnermut ministeria, Sophie Løhde (V), inuit pisinnaatitaaffiisa spiralilersuisimanermik qulaajaanermi ukkatarineqarnissaannut taakkuninngalu unioqqutitsisoqarsimasinnaaneranik misissuinissamut itigartitsivoq.

Taanna Folketingimi ilaasortamut Inuit Ataqatigiinneersumut (IA) Aaja Chemnitzimut taama akissuteqarpoq.

Inuit pisinnaatitaaffiinik unioqqutitsisoqarsimasinnaanersoq piviusunik misigissusilersorfiunngitsumillu qulaajaanermut ilanngullugu misissuinissamut sooq itigartitsinersoq, Aaja Chemnitzip isumaginninnermut ministeri aperaa. Aamma inuit pisinnaatitaaffiinik unioqqutitsisoqarsimasinnaanersoq nammineerluni kingusinnerusukkut misissorniarneraa aperaa.

- Immikkoortinnissaat pingaarpoq, piviusummi misigissusilersorfiunngitsumik qulaajarnissaat nakerisarsiorfiunngitsumik qulaajaanermi ukkatarineqarmat.

- Ilisimatusartoqatigiit nunamut namminermut peqqissutsimullu ministereqarfimmut nassuiaateqareerpata qulaajaanerup sutigut ilaneqartariaqarneranik peqqissutsimut naalakkersuisoqarfimmiut oqaloqatiserissavagut, Sophie Løhde akisummini allappoq.

Tassa danskit oqartussaasuisa kalaallit amerliartornerat unikaallaqqullugu niviarsiaqqanik arnanillu tuusintilikkuutaanik 1960-ikkunni 1970-ikkunnilu spiralilersueqqusisimanerat qulaajarneqaleruttorpoq.

Inuit pisinnaatitaaffii qulaajaanermi ukkatarineqarpata, taakkunannga sorlerpiaat unioqqutinneqarsimanersut paasinarsisinnaavoq.

Suliarlu arnanut pineqartunut sivitsoruttoorsinnaammat, tamatuminnga misissuinissap qulaajaareernissamut utaqqissutinnginnissaa pingaartoq, Aaja Chemnitz isumaqarpoq. 

Taamaammat isumaginninnermut ministerip itigartitsinera isumakulunnartippaa.

- Spiralilersuisimanerup oqaluttuassartaanik qulaajaanerup misigittaappalaarfiunnginnissaa pingaarpoq.

- Naalagaaffik, soorlu inuit namminneq timiminnut oqartussaanerannut tunngasuni, inuit pisinnaatitaaffiinik unioqqutitsisimasinnaanersoq aamma qulaajassallugu pingaarpoq, taanna oqarpoq.

Nilliaatigigaat

Tassa ilisimatusartoqatigiit kalaallinik arnanik nunatsinni Danmarkimilu efterskolertunik 1960-ikkunni 1970-spiralilersuisimanermik qulaajaaleruttorput.

Kalaallit arnat spiralilerneqarsimasut nassuiaataannik katersineq aamma allagaatinik allanillu najoqqutarisassanik spiralilersuisimanermut attuumassutilinnik misissuineq ilisimatusartoqatigiit taakku qulaajaanermi suliassaannut ilaapput.

Inuilli pisinnaatitaaffiinik unioqqutitsisoqarsimasinnaanersoq qulaajaanermi misissugassanut ilanngunneqassasoq, Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit nunatsinni Siunnersuisoqatigiit, ICC aamma Meeqqat Oqaaseqartartuata, Aviâja Egede Lyngep, ukiarmi nilliaatigaat.

Aaja Chemnitzilu taamaalioqqusisunut aamma ilannguppoq.

- Naalagaaffik inuit pisinnaatitaaffiinik, taamani atuutereertunik, unioqqutitassarinngisaminik sorlernik eqqarsaateqarluni inuiaasugut uagut qulaatiinnarluta alajangiisarsimanersoq, paasisariaqarparput, taanna oqarpoq.

Aaja Chemnitz, naalakkersuisut suut qulaajarneqarnissaannik aalajangeeqataapput. Taakkua aamma taamaalioqqquniarpigit?

- Naalakkersuisut tamakku pillugit oqaloqaloqatigillattaarneqarput. Nunarput suni akisussaasuunersoq Danmarkilu suni akisussaasuunersoq ersarluppoq. Oqaannarsinnaavungali inuit pisinnaatitaaffiisa qulaajaanermi ukkatarineqarnissaat soorunami pingaartoq.

Kingorna aamma spiralilersuisoqarsimasoq

Aaja Chemnitzip inuit pisinnaatitaaffiinik unioqqutitsisoqarsimasinnaanera ukkatarineqarnissaa piumasariinnarnagu ulloq manna tikilluinnarlugu qulaajaasoqarnissaa aamma piumasaraa. Nunarput peqqinnissamut 1991-imi oqartussaasuulerpoq, tamatumalu siornatigut spiralilersuisoqarsimaneranik tassa maanna qulaajaasoqarpoq.

Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit nunatsinni Siunnersuisoqatigiit ICC-ilu taamaalioqqusisunut aamma ilaapput.

- Ulloq manna tikilluinnarlugu qulaajaasoqartariaqarpoq. Nunarput peqqinnissamut oqartussaasuummat, suliani taakkunani qanorpiaq pisoqarsimaneranik aamma qulaajaasoqassanersoq naalakkersuisut aalajangissavaat. Pisimasunik qulaajaanermut uiggiullugu taamaaliornissaq pissusissamisoorluinnartutut isigaara, Aaja Chemnitz oqarpoq.

Nunatta peqqinnissamut 1991-imi akisussaalinnginnerani spiralilersuisimaneq politikkikkut oqallisaaleruttortoq, peqqissutsimut naalakkersuisoqarfik KNR-imut ilisimatitsivoq.

Nakorsaaneqarfik suliat tamatumunngarpiaq tunngasut pillugit aamma nalunaarusiuleruttorpoq. Nalunaarusiaalu saqqummereerpat tamannarpiaq pillugu politikkikkut aalajangiisoqarumaartoq, naalakkersuisoqarfik aamma ilisimatitsivoq.

Spiralilersuisoqarsimaneranik qulaajaaneq 2025-mi naammassineqassangatinneqarpoq.