Center for Cybersikkerhedi: Kalaallit Nunaata qarasaasiatigut saassunneqarataannaanera aarlerinaateqaqaaq

Nunatta qarasaasiatigut saassunneqarataannaanera ataatsimut isigalugu qanoq aarlerinartiginersoq, Illersornissaqarfiup nittartakkakkut pisunik misissueqqissaartarfiata Center for Cybersikkerhedip (CFCS) siullermeertumik nalilerpaa.

Nunatsinnilu oqartussanut suliffeqarfinnulluunniit qarasaasiatigut ukiuni marlunni tulliuttuni anngiortumik alapernaarsuisoqarataannaanera ilimanaateqaqisoq, CFCS-ip naliliinerani erserpoq.

Taamaaliorneq ilisimasanik aatsitassarsiornermut, nunatta pisuussutaanut uumaatsunut, niueqatigiinnermut inuiaqatigiinnulluunniit pingaaruteqartunut tunngasunik pissarsiniarnerusinnaavoq.

Diigitalimik Sullissinermut Aqutsisoqarfik tusagassiuutinut taama nalunaarpoq. 

Ingammik nunat allat Issittumi politikkikkut soqutiginninnerat, allanit pissaanilinnit Kalaallit Nunaat killitsissiatut marserfigissallugu soqutiginarnerulerpoq. Taamaammat nunatta nittartakkakkut saassunneqarnissamut isumannaallisarnissaa pingaartoq, Naalakkersuisut siulittaasuat Múte B. Egede (IA) oqarpoq.

- Kalallit Nunaanni nittartakkatigut saassussinerit ukiuni kingullerni amerliartorput – nittartakkatigut isertorluni alapernaarsuinerit pinerlunniarnerillu nalaanneqarnikuupput. Taamaattumik navianaateqarsinnaasunut nalilersuinerit Kalaallit Nunaanni nittartakkatigut saassunneqarsinnaanermut pinaveersaartitsiniarnitsinnut pingaarput.

Nunatta Danmarkillu akerleriissuteqarnerannik kinguneqarsinnaanerata saniatigut nunatta aamma eqqugaatigisinnaasaanik nunarput qarasaasiatigut anngiortumik alapernaarsuiffigineqarataannaasoq, danskit illersornissamut ministererigallagaat Troels Lund Poulsenip (V) aamma aarlerisaarutigaa.

- Kalaallit Nunaat Issittumi qitiulluinnarpoq. Ruslandip Kinallu Kalaallit Nunaata soqutisaanut akornutaarataannaasumik niueqateqarneruniarlutik qarasaasiatigut anngiortumik alapernaarsuisarnerat ajoraluartumik tusarnartaanngilaq.  

Allagaq eqqunngitsuliaq

Nunanut allanut tunngasuni taamanikkut naalakkersuisuusumit, Ane Lone Baggerimit, USA-mi Senatimi ilaasortamut, Tom Cottonimut, allagaritinneragaasup internettimi 2019-imi tamanit takussaalernera assersuutissaavoq. Kalaallit nunamik namminersortunngornissaanik siunissami taasitinneqarnissaat immikkullu Kalaallit Nunaata inissisimaffigilerumaagaa USA-miillu aningaasanik tapiiffigineqartarnissaa allakkami tassani immikkut allaaserineqarput.

Allagarli eqqunngitsuliaavoq naalagaaffeqatigiinnillu avissaartitsiniutaagunarlunilunilu USA-p Issittumi iliuusissatut isumaliutai pillugit Danmarkip USA-llu akornanni tatigeqatigiikkunnaarsitsiniutaagunartoq, Center for Cybersikkerhed naliliivoq.

Danskit pisortaasa suliffeqarfiutaanni sulisut, aamma Folketingimi ilaasortat, sullisigalugit oqarasuaataat Kinamiut app-iannik TikTokeqarunnaassasut, illersornissaqarfiup isertortumik paasiniaasartuisa sapaatit akunnerata siuliani kaammattuutigaat. Taamaaliorneranniit ullualuit qaangiummata Digitalimik Sullissinermut Aqutsisoqarfik assinganik iliorluni naalakkersuisoqarfinni aqutsisoqarfinnilu sulisut tamarmik sullissigalugit oqarasuaataat attaveqaataallu attuinnarlugit aquttakkat TikTokeqarunnaarnissaannik kaammattuuteqarpoq.

Tiktokip sullisigalugit oqarasuaatini attaveqaatinilu attuinnarlugit aquttakkani ikkusimannginnissaa Naalakkersuisuni ilaasortanut naalakkersuisoqarfinnilu sulisunut tamanut aamma innersuussutigineqartoq, Naalakkersuisut KNR-imut aamma oqarput.

CFCS-ip ilisimatitsinera naapertorlugu TikTok immikkut ittunik pisinnaatitaaffippassuarnik isersinnaatitaaffippassuarnillu atuisup atortuatigut piumasaqartarpoq. Paasissutissallu tassannga pissarsiarineqartut Kinap naalakkersuisunut tunniunneqarsinnaasutut pasitsaassaapput.

Qarasaasiatigut pinerliiniat Kalaallit Nunaat nakkutigaat

Nunatsinnilu qarasaasiatigut pinerliiniartoqarataannaanera aamma aarlerinaateqaqaaq. Qarasaasiatigut anngiortumik alapernaarsuisut nunap paasissutissaataanik alapernaarsuikkajupput, qarasaasiatigullu pinerliiniat kimigiiserlutik aningaasannanniakkajullutik.

Assersuutigalugu suliffeqarfiup attaveqaataanut anngiortumik iserlutik, attaveqaatinik ajoqusiillutik atorsinnaajunnaarallartitsillutilluunniit qarasaasiatigut pinerliiniaat saassutamik attaveqaataanik atassuseeqqiinissamut kimigiiserlutik aningaasannanniartarput.

Nunattali attaveqaatersuutaatigut ajoqusiilluni saassussisoqarataannaanera aarlerinaateqarpianngilaq. Taamaaliorneq attaveqaatersuutinut inuiaqatigiinni pingaarutilinnut, soorlu timmisartuussinernut, eqquisinnaavoq. 

Nunatta attaveqaatersuutaasa artukkigaanerannik kinguneqartumik qarasaasiatigut siammarteraluni saassussisoqarataannaanera aamma aarlerinaateqarpianngitsoq, CFCS naliliivoq.

Nunarput CFCS-ilu 2020-mi suleqatigiilerput. Tassa CFCS Namminersorlutik Oqartussat attaveqaataannik nakkutilliisuullunilu taakkua attaveqaataasa qarasaasiatigut saassunneqarataannaanerannik qanoq ingalassimatitsinissamik siunnersortaavoq.

Nunatsinni oqartussat piginneqatigiiffiillu CFCS-imit aamma ikiorneqarsinnaapput.