Ritzau

Ilisimatusartoqatigiit oqaluttuarisaanitsinnik qulaajaasussat aqutsisussaannik suli toqqaasoqanngitsoq

Ilisimatusartoqatigiit qulaajaanermi aqutsisussaannik 2023 naatinnagu toqqaasoqareersimasussaagaluarpoq. Qulaajaasussat aqutsisussarsiuutileruttoritsik, naalakkersuisoq ministerilu allapput.

Allattoq Ann-Sophie Greve Møller

januaarip 30-at 2024 10:23

Nutserisoq Hanne Petersen

Naalakkersuisut nunatta Danmarkillu oqaluttuarisaanerannik qulaajaasoqarnissaa siorna juunimi isumaqatigiissutigaat, ilisimatusatoqatigiilli qulaajaasussat aqutsisussaannik suli toqqaasoqanngilaq.

Tassalu nunatta Danmarkillu sorsunnersuaq kingullermiit maannamut oqaluttuarisaaneranni pissutsit tamarmik qulaajarneqassapput.

Ilisimatusartoqatigiit qulaajaasussat aqutsisussaannik 2023 naatinnagu toqqaasoqareersimasussaagaluarpoq. Aqutsisussatut toqqagaq ilisimartusartoqatigiinnik oqaluttuarisaanermik qulaajaasussanik nunatsinneersunik Danmarkimeersunillu toqqaasussaavoq.

Ilisimatusartoqatigiilli aqutsisussaannik toqqaasoqarnissaanut suli utaqqimaalaassaagut.

Qulaajaasussat aqutsisussarsiuutileruttoritsik, naalagaaffinngornissamut nunanullu allanut tunngasuni naalakkersuisoq Vivian Motzfeldt (S) Danmarkillu ilinniartitaanermut ilisimatusarnermullu ministeria Christina Egelund KNR-imut akissumminni allapput.

- Piukkunnartumik peqqissaarussamik aqutsisussarsinissaat pingaarpoq, suliassarli pingaarutilik aallartinneqarniassammat ilisimatusartoqatigiit qulaajaasussat qanittukkut aqutsisussarsinissaannut isumalluarpugut, tamatumunnga akisussaasuusut allapput.

NUNATTA DANMARKILLU OQALUTTUARISAANERANNIK QULAAJAANEQ

Nunatta Danmarkillu sorsunnersuaq kingullermiit maannamut oqaluttuarisaaneranni pissutsit qulaajarneqassapput. Ilaatigut kalaallit inuinut kingunerluutaallutik Danmarkip politikkikkut aalajangiiffigisimasai qulaajarneqassapput. Soorlu sumi inunngorsimaneq tunngavigalugu akissaasersuinermut, nunatsinni najugaqarfinnik inuerutsitsinermut kalaallillu meerartaannik meerarsianngortitsinermut tunngasuusinnaapput.
Ukiuni tallimani qulaajaasoqassaaq.
Danmarkip naalakkersuisui 45 millionit koruuninik tamatumunnga aningaasaliipput.
Ilisimatusartoqatigiit aqutsisussaannik ukiup massuma naanerani toqqaasoqassaaq, toqqarneqartorlu ilisimatusartoqatigiittussanik nunatsinneersunik Danmarkimeersunillu toqqaassaaq.
Nunatta inui Danmarkillu inui oqaloqatiginerisigut qulaajaanermi ilaatinneqassapput. Tassa ilisimatusartoqatigiit inunnik oqaloqateqariartorlutik qulaajaanerminni aamma.

Najoqqutaq: Danmarkip ilinniartitaanermut ilisimatusarnermullu ministereqarfia (aaqq., Uddannelses- og Forskningsministeriet)

Allisiguk

Vivian Motzfeldt qulaajaasoqarnissaanik naalakkersuisut 2023-mi septembarimi nikinnerisa kingorna akisussaasunngorpoq.

Ilinniartitaanermut naalakkersuisoqarfik tamatumunnga siullermik akisussaasuuvoq. Kisianni naalakkersuisut siulittaasuat, Múte B. Egede (IA), Danmarkillu ilinniartitaanermut ilisimatusarnermullu ministeria Christina Egelund qulaajaanissamik suliakkiutip oqaasertalersorneqarneranik atsiortuupput.

Tassa ilinniartitaanermut taamanikkut naalakkersuisup, Peter Olsenip (IA), 2023-mi maajimi tunuarnera Múte B. Egedep atsioqataaneranut pissutaavoq.

Vivian Motzfeldt aamma Christina Egelund ima aamma allapput:

- Naalagaaffinngornissamut nunanullu allanut tunngasuni naalakkersuisoqarfik aamma ilinniartitaanermut ilisimatusarnermullu ministereqarfik ilisimatusartoqatigiit oqaluttuarisaanitsinni pissutsinik tamanik qulaajaasussat piukkunnartumik aqutsisussarsiuunnissaat qanimut suleqatigiissutigileruttorpaat.

Taakku tamanna pillugu apersorniarlugit attavigaavut, taakkuali suli akissuteqanngillat.

Ilisimatusartoqatigiit qulaajaasussat aqutsisussaannik suli toqqaannginnerat sumik peqquteqarnersoq, toqqaaniarnerat unamminartoqarnersoq qulaajaanissallu ukiunik tallimanik sivisussuseqarnissaa suli siunniunneritsik, taakku apererusukkaluarpavut.

Paasisimasaqarfiunerulernissaa siuniussaasoq

Ilisimatusartoqatigiit qulaajaanermi aqutsisussaat Ilisimatusarfimmut atassuteqassaaq.

Ilisimatusartoqatigiit qulaajaanermi aqutsisussaannik toqqaasoqarsimaneranik naalagaaffinngornissamut nunanullu allanut tunngasuni naalakkersuisoqarfimmit aamma ilinniartitaanermut ilisimatusarnermullu ministereqarfimmit suli tusarlerneqarnatik, Ilisimatusarfiup rektoria Gitte Adler Reimer KNR-imut ilisimatitsivoq.

Qulaajagassat sumorpiaq tunngasuussanersut qulaajaanissamik suliakkiutip oqaasertalersorneqarnera qulaajaanermi tunngaviusussami erseqqissarneqanngilaq. Sumili inunngorsimaneq tunngavigalugu akissaasersuinermut, nunatsinni najugaqarfinnik inuerutsitsinermut kalaallillu meerartaannik meerarsianngortitsinermut tunngasuusinnaasut oqaatigineqakumisaarpoq.

Nunatta Danmarkillu oqaluttuarisaanerata Danmarkillu nunatsinni politikkikkut aqutsisuusimanerata kalaallinut qanoq sunniuteqarsimanerata paasisimasaqarfiunerulernissaat siunniussaasoq, qulaajaanissamik suliakkiutip oqaasertalersorneqarnerani qulaajaanermi tunngaviusussami allaqqavoq.

Aamma atuarukNunatta Danmarkillu oqaluttuarisaaneranni pissutsit tamarmik qulaajaqqissaarneqassasut

Naalakkersuisut siulittaasuat, Múte B. Egede, tamatuminnga 2023-mi juunimi saqqummiigamik ima oqarpoq:

- Qulaajaasoqarnerani neriuutiga annerpaaq tassaavoq, naapertuilluanngitsumik aammalu akuersaarneqarsinnaanngitsumik pineqarsimasut napertuilluartumik aamma alloriarsinnaallutik ingerlariaqqinnissaannut toqqammavissamik peqalertoqassasoq. Qanoq inissikkumaarnersugut inuit ataasiakkaat inuiaallu namminneq taamanikkussamut suliap naammassineqarnerani isumaqarpunga alloriarfigiumaaraat tassanngaaniit.

- Danmarkilu nunasiaatilitsialaasimannginninni takusinnaalissagaa aamma neriuutigaara. Aamma akuersaarneqarsinnaanngilluinnartumik pisoqarsimasoq.

UKU QULAAJARNEQASSAPPUT

Spiralilersuisoqarsimaneranik qulaajaaneq. Spiralilersuisoqarsimanera maajimi aallartinneqarpoq. Qulaajaanermi oqaluttuarisaanermi nunatsinni 1960-ikkunnit 1991-ip tungaanut naartunaveersaartitsinermi tunngaviit misissorneqassapput. Nunatta peqqinnissamut oqartussaaffik 1992-imi tiguaa. Qulaajaaneq 2025-mi maajimi naammassineqassangatinneqarpoq.
Nunatta nunasiaataajunnaarsarnerata qulaajarneqarnera. Inatsisartut nunatta 1953-imi nunasiaataajunnaarsarneranik Danmarkillu Naalagaaffiit Peqatigiit nunasiaataajunnaarsaanermut piumasaqaatai malissimanerai qulaajaasoqarnissaa 2022-mi maajimi isumaqatigiissutigaat. Qulaajaasoqarnissaanut suliakkiissut saqqummiunneqareerpoq, naalakkersuisulli qulaajaasoqarnissaata kinguartinneqarnissaa marsimi upernaakkut ataatsimiinnermi siunnersuutigaat. Tamanna nunatsinni ilisimatusarfimmik piffissaliussaasup iluani qulaajaasinnaasumik nassaartoqannginneranik pissuteqarpoq. Qulaajaaneq 4,5 millionit koruunit aamma 6 millionit koruunit akornanni akeqassasoq nalilerneqarpoq.
Nunatta Danmarkillu akornanni pissutsinik oqaluttuarisaanermik qulaajaaneq. Naalakkersuisut danskillu naalakkersuisuisa Sorsunnersuup Kingullermit ullumikkumut oqaluttuarisaanermik qulaajaasoqarnissaa 2022-mi juunimi isumaqatigiissutigaat. Qulaajaanissamut 45 millionit koruunit immikkoortinneqarput, danskillu naalakkersuisui tassunga aningaasaliissapput. Qulaajaaneq ukiut tallimat ingerlaneranni naammassissangatinneqarpoq.

Allisiguk

Politikerit spiralilersuisimaneq nunasiaataajunnaarsaanerlu Inatsisartut ataatsimiittarfianni 2022-mi maajimi oqallisigimmatigit aalassassimaarput.

Tassalu nunatta Danmarkillu oqaluttuarisaanerannik qulaajaasoqarnissaa naalakkersuisut Danmarkimilu naalakkersuisut sivitsunngitsoq, tassa 2022-mi juunimi isumaqatigiissutigaat.

Qulaajaanissamik suliakkiutip oqaasertalersorneqarnerata qulaajaanermi tunngaviusussap 2022-mi oktoberimi saqqummiunneqartussaagaluartoq, saqqummiunneqarnissaa Folketingimut qinerserput pissutaalluni kinguartippoq.

Illit isummat pingaartittaqaarput. Nutaarsiassaq pillugu isorisat nersualaarinerillu uani tikilluaqquagut.