Nunatta Danmarkillu oqaluttuarisaaneranni pissutsit tamarmik qulaajaqqissaarneqassasut

Nunatta Danmarkillu sorsunnersuaq kingullermiit maannamut oqaluttuarisaaneranni pissutsit tamarmik qulaajarneqartussanngorput. Taamaaliortoqarnissaa pisariaqartoq, Naalakkersuisut siulittasuat Múte B. Egede Danmarkimilu ministeri Christina Egelund isumaqarput.

Allattoq Ann-Sophie Greve Møller, Nukaaka Tobiassen

juunip 26-at 2023 07:10

Nutserisoq Hanne Petersen

Nunatta Danmarkillu sorsunnersuaq kingullermiit maannamut oqaluttuarisaaneranni pissutsit qanoq ittorpiaanerannik qulaajaaneq aallartippat, oqaluttuarisaanerat nutaanik kapitaleqalissaaq.

Qulaajaanissamik suliakkiutip oqaasertalersorneqarnera qulaajaanermi tunngaviusussaq, Naalakkersuisut siulittaasuata, Múte B. Egedep (IA) Danmarkimilu ilinniartitaanermut ilisimatusarnermullu ministerip Christina Egelundip (M) sisamanngormat saqqummiuppaat.

Qulaajaaneq Danmarkip nunasiaatilitsialattut taaneqartarunnaarneranik kinguneqassasoq, Múte B. Egede oqarpoq.

- Qulaajaasoqarnerani neriuutiga annerpaaq tassaavoq, naapertuilluanngitsumik aammalu akuersaarneqarsinnaanngitsumik pineqarsimasut napertuilluartumik aamma alloriarsinnaallutik ingerlariaqqinnissaannut toqqammavissamik peqalertoqassasoq. Qanoq inissikkumaarnersugut inuit ataasiakkaat inuiaallu namminneq taamanikkussamut suliap naammassineqarnerani isumaqarpunga alloriarfigiumaaraat tassanngaaniit.

- Danmarkilu nunasiaatilitsialaasimannginninni takusinnaalissagaa aamma neriuutigaara. Aamma akuersaarneqarsinnaanngilluinnartumik pisoqarsimasoq, Múte B. Egede tusagassiortunik Nuummi Hans Egedep Illuani katersortitsinerup kingorna oqarpoq.

Qulaajaasoqarnissaa Danmarkip aamma pisariaqarsorigaa, Christina Egelund isumaqarpoq.

- Kalaallit Nunaata Danmarkillu oqaluttuarisaanerpiaviata allagaataalernissaat qulaajaanermi pingaarnertut qularnaagassanut ilaavoq. Oqaluttuarisaanivipput paasiniarlugu oqaluttuarisaanitta tujorminartortai tamarmik qulaajarnerisigut allagaatinngornerisigullu aqqallagaataalissapput, taanna oqarpoq.

Uummammiut puiuikkiussallu

Kalaallit meerartaat misileraataasimasut, spiralilersuineq inatsisitigullu ataataqanngitsut nunatta Danmarkillu akornanni ukiuni kingullerni saqitsaataapput.

NUNATTA DANMARKILLU OQALUTTUARISAANERANNIK QULAAJAANEQ

Nunatta Danmarkillu sorsunnersuaq kingullermiit maannamut oqaluttuarisaaneranni pissutsit qulaajarneqassapput. Ilaatigut kalaallit inuinut kingunerluutaallutik Danmarkip politikkikkut aalajangiiffigisimasai qulaajarneqassapput. Soorlu sumi inunngorsimaneq tunngavigalugu akissaasersuinermut, nunatsinni najugaqarfinnik inuerutsitsinermut kalaallillu meerartaannik meerarsianngortitsinermut tunngasuusinnaapput.
Ukiuni tallimani qulaajaasoqassaaq.
Danmarkip naalakkersuisui 45 millionit koruuninik tamatumunnga aningaasaliipput.
Ilisimatusartoqatigiit aqutsisussaannik ukiup massuma naanerani toqqaasoqassaaq, toqqarneqartorlu ilisimatusartoqatigiittussanik nunatsinneersunik Danmarkimeersunillu toqqaassaaq.
Nunatta inui Danmarkillu inui oqaloqatiginerisigut qulaajaanermi ilaatinneqassapput. Tassa ilisimatusartoqatigiit inunnik oqaloqateqariartorlutik qulaajaanerminni aamma.

Najoqqutaq: Danmarkip ilinniartitaanermut ilisimatusarnermullu ministereqarfia (aaqq., Uddannelses- og Forskningsministeriet)

Allisiguk

- Qularnanngilaq akuersaarneqarsinnaanngitsunik, aamma pisimasunik allanik, qulaajaanermi uani puttuttoqarluni saqqummertoqarumaartoq. Taamaammat suut tamarmik ilisimariinngikkaluarlugit, aamma qulaarneqarnissaannut alloriartoqarnissaa uani pisariaqartuusoraara, Múte B. Egede oqarpoq.

Ukiuni tulliuttuni tallimani qulaajaasoqassaaq. Ilisimatusartoqatigiit Ilisimatusarfik suleqatigalugu qulaajaasuussapput.

Ilisimatusartoqatigiit aqutsisussaannik ukiup massuma naanerani toqqaasoqassaaq, toqqarneqartorlu ilisimatusartoqatigiittussanik nunatsinneersunik Danmarkimeersunillu toqqaassaaq.

Nunatta inui Danmarkillu inui qulaajaanermi aamma ilaatinneqassapput.

- Oqaluttuarisaanerput tujorminartortaqarpoq, pisimasunillu allanik ilisimariinngisatsinnik puttuttoqarumaartoq qularinngilara, Christina Egelund oqarpoq nangillunilu:

- Taamaammat ilisimatusartoqatigiit puiuikkiusat uummammiorisallu allagaatigilerniassagatsigit inunnik oqaloqateqariartorlutik qulaajaanerminni aamma angalassapput.

Saammaateqatigiinnissamik itigartitsisoq

Kalaallit Danmarkip nunatsinni politikkikkut aqutsisuunerani misigisaminnik aatsaat misigisalikkersaaqqajanngillat.

Nunasiaataasimanerpummi Aleqa Hammond Naalakkersuisunut 2013-imi siulittaasuutilluni saammaateqatigiinnissamut isumalioqatigiissitaliorneranut aamma tunngaviuvoq. Sorsunnersuaq kingullermiit maannamut pissutsinik qulaajaasoqarnissaa angutserniarlugu taamaaliorpoq.

UKU QULAAJARNEQASSAPPUT

Spiralilersuisoqarsimaneranik qulaajaaneq. Spiralilersuisoqarsimanera maajimi aallartinneqarpoq. Qulaajaanermi oqaluttuarisaanermi nunatsinni 1960-ikkunnit 1991-ip tungaanut naartunaveersaartitsinermi tunngaviit misissorneqassapput. Nunatta peqqinnissamut oqartussaaffik 1992-imi tiguaa. Qulaajaaneq 2025-mi maajimi naammassineqassangatinneqarpoq.
Nunatta nunasiaataajunnaarsarnerata qulaajarneqarnera. Inatsisartut nunatta 1953-imi nunasiaataajunnaarsarneranik Danmarkillu Naalagaaffiit Peqatigiit nunasiaataajunnaarsaanermut piumasaqaatai malissimanerai qulaajaasoqarnissaa 2022-mi maajimi isumaqatigiissutigaat. Qulaajaasoqarnissaanut suliakkiissut saqqummiunneqareerpoq, naalakkersuisulli qulaajaasoqarnissaata kinguartinneqarnissaa marsimi upernaakkut ataatsimiinnermi siunnersuutigaat. Tamanna nunatsinni ilisimatusarfimmik piffissaliussaasup iluani qulaajaasinnaasumik nassaartoqannginneranik pissuteqarpoq. Qulaajaaneq 4,5 millionit koruunit aamma 6 millionit koruunit akornanni akeqassasoq nalilerneqarpoq.
Nunatta Danmarkillu akornanni pissutsinik oqaluttuarisaanermik qulaajaaneq. Naalakkersuisut danskillu naalakkersuisuisa Sorsunnersuup Kingullermit ullumikkumut oqaluttuarisaanermik qulaajaasoqarnissaa 2022-mi juunimi isumaqatigiissutigaat. Qulaajaanissamut 45 millionit koruunit immikkoortinneqarput, danskillu naalakkersuisui tassunga aningaasaliissapput. Qulaajaaneq ukiut tallimat ingerlaneranni naammassissangatinneqarpoq.

Allisiguk

Saammaateqatigiinnissamut pissutissaqanngitsoq, Danmarkip taamanikkut ministeriunera Helle Thorning-Schmidt (S) isumaqarpoq.

Pissutsilli maanna allarluinnaasut, Christina Egelund erseqqissaavoq:

- Oqaluttuarisaanitsinnik qulaajaasoqarnissaa oqaluttuarisaanivippullu allagaatinngornissaa Kalaallit Nunaanni naalakkersuisullu piffissanngorsoraarput, taanna oqarpoq.

Christina Egelund, qulaajaasoqareerpat kalaallit utoqqatserfigalugillu taarsiiviginiarpisigit?

- Suliat tulleriaaqqissaarnissaat pingaarpoq. Oqalutuarisaanerput pillugu isumminnginnitsinni ilisimallualernissaa oqaluttuarilluarnissaalu pisariaqarpoq, taanna oqarpoq.