Ilisimatooq: Inuusuit nunasiaajunnaarneq pillugu oqallinnermi saqqumineroqaat
Sooruna angutiinnangajannit utoqqaasunit qaamasunit amiliusunit atuakkiat atuartarivut? Oqaluttuarisaaneq pillugu atuakkiat kalaallit oqalualaarutaannik ilaqarpat? Kusanartutullu isigisavut qanoq allanngortinniarsinnaavagut?
Kalaallit inuusuttut apeqqusiisarput.
AAMMA ATUARUK Hans Egede malunnartinneqassanngitsoq: Sianiilliornerullunilu eqqortuliorneruvoq
Tassa nunasiaataanermi pisut ullutsinni ersiutaat, taavalu silarsuup qanoq ittuuneranik takorluugatoqqat inuiattut inuttullu qanoq ilillugit iperarneqarsinaanersut, apeqqutillu tamakkua pillugit 2021-mi - Hans Egedep nunatsinnut tikinnerata kingornani - killiffik apeqqusigaannut ilaapput.
- Tamakkununnga tunngasut ilinniartuinnaanngitsunit aammali Nuummi inuusuttut ilaannit oqallisaaqisut arajutsisimanngilara. Aamma nuanniissinnnaagaluartoq. Tassami angajoqqaanut, aanakkunnut aatakkunnullu tunngasut oqallisigisassaammata, Ebbe Volquardsen oqarpoq.
Taanna Ilisimatusarfiup Inuiaat Kulturiannut Oqaluttuarisaanerannullu Immikkoortortaani aqutsisuullunilu lektoriuvoq. Ilisimatusarfimmi ilinniartut nunasiaajunnaarneq pillugu soqutiginninneruleraluttuinnartut, tassani ukiuni kingullerni tallimani atorfeqarnermini maluginiarpaa.
- Inuiaqatigiinni oqallisigineqaqinerat, aamma tujorminartunik nalaatsinermik isumaliutiginninnermillu immaqalu qanigisanik aaqqiagiinngeqateqarnermik kinguneqarsinnaagaluartoq inuusuttut tamakku pillugit oqallikkusunnerat, nutaamik ineriartorneruvoq.
Imminut nikagineq ilalisaatigineqarsinnaasoq
Nunasiaateqariaatsit nunasiaajunnaariaatsillu assigiinngitsut ilisimatusarnermi sammineqartarput.
Nunasineq suua?
Politikkikkut nunasineq: Tassaavoq najagaqarfimmik nunasisut kulturiannit allaanerusumik kultureqarfiusumik tiguaaneq tassanilu aqutsineq. Nunasisut najugaqarfimmi namminneq maleruagassiatik malillugit aqutsisarput. Tassa imaappoq, nunasiaminni kulturimut naleqqussaratik namminneq kulturertik tunngavigalugu nunasiaminni aqutsisarput.
Eqqarsaartaatsikkut sunniilluni nunasineq: Nunasisut nunasiaaneq nunasiaminni inunnut ajunngitsuunerarlugu sunniisarput. Nunasiaminni inuit kulturiat namminneq kulturiannit soqutaannginerunerarlugulu pingaannginnerunerartarpaat. Taamaammat nunasiaminni inuit atugartuussusinngornerunissaminnut ikiortariaqarnerartarpaat. Nunasisulli eqqarsartaasiat malillugu nunasiami inuit nunasisutullu qaffasinnerusumik inissisimalinngisaannassapput. Taakkuami qaffasinnerusumik inissisimaleraluarpata nunasisut nunasisutut taaneqarsinnaajunnaassammata.
Taakkua politikkikkut eqqarsartaatsikkullu isummanik aallaaveqarsinnaasarput (talerpiata tungaaniittut atuakkit).
Oqallinneq nunasiaasimanerup immikkoortuinik sorlernik aallaaveqarnersoq ersarluttarmat, nunasiaaneq nunasiaajunnaarnerlu pillugit oqallinnermi assortuussutaakkajuttoq, Ebbe Volquardsen nassuiaavoq.
Inuusuttullu isumassutsimut tunngasut oqallisigikkajuppaat.
- Nunasiaanermi eqqarsartaaseq pigiliussimagaanni nunanit killerneersut, nunasisimasut qaamasumilluunniit amillit kulturiat angorusutanut sanilliutaajuartarput. Taamaattunngunngisaannarnerli ajornartorsiutaavoq, Ebbe Volquardsen nassuiaavoq nangilluni:
- Tamanna imminut nikaginermik, nunasiaajunnaaruttornermi nunasiaajunnaareeraluarnermiluunniit suli atuukkajuttumik, kinguaariit akornanni kingornunneqarataannaasumik kinguneqarsinnaasarpoq.
Nunasiaajunnaarneq suua?
Politikkikkut nunasiaajunnaarsimasutut misigisimaneq: Tassaavoq nunasiaasimasumi inuiaat namminneq aalajangiisinnaalersarnerat. Namminersornerullutik Oqartussat 1979-imi eqqunneqarmata, Kalaallit Nunaanni taamaattoqarpoq. Inuilli ilaat isumaqarput, tamanna Namminersorlutik Oqartussat 2009-mi eqqunneqarneranni aatsaat pisoq.
Nunasiaajunnaarsimasutut misigisimaneq: Tassaavoq nunasisunit nikanarnerusutut misigisimajunnaalersarneq. Taamalu eqqarsartaaseqarnermik apeqqusiilersarneq aamma nunasisunik taakkulu kulturiannik sutigut tamatigut sanilliussilersarneq. Tamanna nunarsuarmut namminermullu tunngasut siornatigut apeqqusersimanngisat apeqqusertalernerattut isigineqarsinnaavoq.
BLM-imut MeToomullu naleqqiunneqarsinnaasoq
Tamannalu kingulliarsunnit ullutsinni oqallisaaqaaq:
- Black Lives Matter Metoolu tunngavigalugit nunarsuaq tamakkerlugu mumisitsinerit qularnanngivissumik isumassarsivigaat. Oqallinneralli naleqquppoq. Tassami imminut inuiattullu allanut sanilliulluni sianiginngisamik nikagikkajulluni ajoqutaasumik eqqarsartaaseq qaangerniaraanni taama eqqarsartaaseqalersitsilersartut siunersisariaqarput, Ebbe Volquardsen oqarpoq.
Pisimasunilli apeqqusiineq nunasiaasimanermit eqqugaasimasutut imminut isiginermut naleqqiunneqarsinnaanngitsoq, taanna erseqqissaavoq.
- Inoqammut nunasiaasimanermit eqqugaasimasutut imminut isiginninneraaneq nunasiaanermi eqqarsartaaseqarnertut immini oqaatigisariaqarpoq, taamaaliornermimi pisimasut ullutsinnilu ajornartorsiutinut attuumassuteqarneraaneq paquminarsarneqartarmata. Taama eqqarsartaaseqalersitsilersartut suunerinik siunersisimasut, pisimasut sutigut tamatigut utoqqatsissutigineqarsinnaannginnerat inuiaqatigiinnulli atuukkajuttut iliuuseqarfiginiaraanni oqaluttuarisaaneq tunngavigineqanngitsoorsinnaanngitsoq siunersisimasarpaat.
TV-kkut nangeqattaartuliat naggueqatigiillu inuit kakiorneri
Nunasiaasimanerli ulluinnarsiutigiunnaarniaraanni qanoq iliortariaqarpa?
Ilinniartitaanermi aaqqissuussaaneq minnerunngitsumillu atuarsimasassat tamanna pillugu nunarsuaq tamakkerlugu oqallinnermi ilaatigut qitiutinneqartut, Ebbe Volquardsen nassuiaavoq.
AAMMA ATUARUK Peqatigiiffik nutaaq: Nunatta ukiut 300-t matuma siorna nunasiarineqarsimanera oqallisigissavarput
Assersuutigalugu atuagassiat ilisimatusarnermiillu paasisat nunanit allaneersut ilinniartitsissutaasalernissaat uani pineqarpoq, siornatigummi ilinniartitsissutaakkajuttut ingammik Europameersuummata.
Paasisalli suminngaanneersuunersut kikkullu paasisat naleqquttuunerannik naliliisarnersut aamma eqqumaffigisassaavoq.
Taassuma filmit, atuakkat TV-kkullu nangeqattaartuliat aamma eqqaavai. Meeqqanut atuakkiaq TV-miluunniit aallakaatitassiaq kalaallit isumaannik aallaavilik saqqummiunneqaraangat nunasiaajunnaarnermut tamatigut iluaqutaasarpoq, ingammik meeqqanut imminnut eqqaanartunik isiginnaarlutillu tusarnaartunut.
AAMMA ATUARUK Hans Egedep nunatsinnut ukiut 300-t matuma siorna tikinnera Nuummi malunnartinneqanngiinnassasoq
Naggueqatigiittut inuttut kakiortissimasut ukiuni kingullerni takussaaleraluttuinnarnerat nunasiaajunnaarsimasutut misigisimanermik ersersitsilluinnartunut ilaasoq, Ebbe Volquardsen oqarpoq.
- Tamanna kusanartutut isigisatsinnik allannguiniarsarineruvoq, naggueqatigiit inuit kusassaasioriaasitoqaat nunat allat kusassaasioriaasiinut sianigisamik sianiginngisamilluunniit alutorisarsimasatsinnut isumassarsivigisarsimasatsinnullu taarsiullugit atoqqileriartorneratigut.
Hans qitiujuassava, imaluunniit?
Ebbe Volquardsenip nunasiaajunnaariaatsit assiigiinngitsut 2021-mi oqallisaaginnassasorai. Tassami danskit norskillu ajoqersuiartortissimasaata Hans Egedep nunatsinnut tikinneraniit ukiut 300-nngorput.
Hans Egede ilumut oqallisaasariaqarnersoq apeqquserneqarumaartoq, taanna isumaqarpoq:
- Oqaluttuarisaaneq sammivinniit assigiinngitsuniit saqqummiunneqarsinnaavoq. Hans Egede Kalaallit Nunaata oqaluttuarisaaneranik aallarniisutut nipeqartillugu taassumalu allatai maannamut qitiutinneqakkajupput. Oqaluttuarisaanerli Kalaallit Nunaanni Hans Egedep tikinnginnerani ukiuni hunnorujulikkaani nunaqavissimasut isumaat aallaavigalugit sooq oqaluttuareqqinniarsarinianngikkipput?