Kalaallit niviarsiaqqat arnallu 1960-ikkunni 70-ikkunnilu danskit naalagaaffiata ataani spiralilersorneqarneranni inuit pisinnaatitaaffii suut unioqqutinneqarpat, aamma inuannik nungusaasoqarpa?

Apeqqutit tamakku ilisimatuut eqimattat maanna misissuiffigissavaat. Naalakkersuisummi spiralilersuisoqarnerani aamma naartunaveersaatilersuinermik taaneqartumi inuit pisinnaatitaaffiinut tunngasut qulaajarneqarnissaat maanna aallartippaat.

Qulaajaaneq nutaaq spiralilersuisoqarnerani inatseqarnermut apeqqutinut tunnganerussaaq, spiralilersuisoqarneranilli qulaajaaleruttornerup saniatigut tamanna qulaajarneqassalluni.

- Taamani piffissami inuit pisinnaaittaaffiinut tunngatillugu inatsisinik aamma nunap inoqqaavisa pisinnaatitaaffiinik unioqqutitsisoqarsimanersoq qulaajarusupparput, inatsiseqarnermut naligiissitaanermullu naalakkersuisoq, Naaja H. Nathanielsen (IA) oqarpoq, nangillunilu:

- Aamma inuiaqatigiittut ataatsimoortumik kingunerluuteqarsimanersugut misissorusupparput. Arnat spiralilersorneqarsimasut aamma ilaqutaqarlutillu aappaqartut eqqaamassavarput, tamanna inuiaqatigiinnut sunniuteqarsinnaavoq.

Piffissami nutaanerusumi suliat

Naaja H. Nathanielsen, misissuineq qanoq atorneqarumaarpa?

- Taanna tamatta apeqqusikkatsinnut akissutissiissaaq. Taavalu ingerlariaqqinnissamut inatsisitigut uppernarsaatitut tunngavigisinnaassallutigu.

Inatsiseqarnermi uppernarsaatit suusinnaappat?

- Siusippallaarunarpoq oqaatigissallugu, kisianni misissuinermi inuit pisinnaatitaaffiinik, nunap inoqqaavisa pisinnaatitaaffiinik unioqqutitsisoqarsimasoq imaluunniit inuiannik nungusaasoqarsimanranut takussutissiisoqassappat tamanna iliuuseqarfigissagipput qularutissaanngilaq. Kisiainni ilisimatuut misissuiseqqaartariaqarpagut, taanna oqarpoq.

Ilisimatuulli inatsiseqarnermut apeqqutit kisimik misissuiffigissanngilaat.

Misissuinermimi nammineq piumassuserinngisaminnik naartunaveersaaserneqarsimasut pillugit suliat nunatta peqqinnissamut 1992-imi oqartussaaffeqalernerata kingornaneersut aamma ukkatarineqassapput.

Arnat 15-it tikillugit 1992-ip kingorna nammineq piumassuserinngisaminnik naartunaveersaaserneqarsimapput. Tamanna Nakorsaaneqarfimmit nalunaajaatip marsimi saqqummiunneqartup takutippaa.

- Nakorsaaneqarfiup misissuiffigeriigaanit annerusumik pissarsiassaqarpallaarsinnaanngilagut. Taamaammat 1992-ip kingornanit ilisimasanik suli pissarsiarinngisatsinnik peqarnersoq misissussavarput.

- Innuttaasunimmi naleqqutinngitsumik iliuuseqarfigineqarsimasoqartoq pisinnaatitaaffiinillu unioqqutitsiffigineqarsimanerat ersarippat taava inuiaqatigiittut akisussaaffimmik tigusissaagut arnallu politikkikkut pisortatigoortumik utoqqatserfigineqassapput, Naaja H. Nathanielsen oqarpoq.

Ilisimatuut inuit pisinnaatitaaffii ukkatarissagaat

ICC, Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit, MIO aamma Tilioq misissuinermut ilanngutitinneqarput. Taakku ilisimatuunik misissuisussanik aamma toqqaaqataapput.

Ilisimatuut misissuisussat tassaapput eqqartuussissuserisoq, Dalee Sambo Dorough, eqqartuussissuserisoq, Jonas Christoffersen, tarnip pissusianik ilisimatooq Kommune Qeqertalimmilu tarnip pissusianik ilisimasallit pisortaat, Jensine Nedergaard kiisalu ilisimatooq Miriam Cullen.

Naaja H. Nathanielsenip oqarnera naapertorlugu taakku inuit pisinnaatitaaffii aamma nunap inoqqaavisa pisinnaatitaaffii pillugit annertuumik ilisimasaqarmata toqqarneqarput.

Ilisimatuunit ataasiinnaq nunatsinni najugaqarpoq. Sooruna nunanit allanit ilisimatuunik misissuisussanngortitsiniarlusi aalajangerpisi?

- Inuit pisinnaatitaaffiinik aamma nunap inoqqaavisa pisinnaatitaaffiinik ilisimasalinnik nassaarnissat pingaarnerpaavoq, uanilu tamanik suliarinnissinnaasunik ujarlerniarluta aalajangerparput. Nunatsinni inuit pisinnaatitaaffiinik ilisimatuut ajoraluartumik suli amerlanngillat, amerlinissaallu neriuutiginarpoq.

Danskit naalakkersuisuinit itigartitsineq

Naalakkersuisut spiralilersuisoqarsimaneranik nammineq qulaajaatitsinermik aallartitsiniarlutik marsimi nalunaarutigaat.

Tamanna danskit itigartitsinerisa kingunerisaanik inuit pisinnaatitaaffiinik misisuineq maanna qulaajaanermi ilaannginnera pissutaasoq, Naaja H. Nathanielsen oqarpoq.

Tamanna naalakkersuisut danskit naalakkersuisuinut ullumikkut attaveqarnerannut kingunerluuteqarpa?

- Danskit peqqinnissamut ministeriat, Sophie Løhde (V) nunatsinnut suli tikeraannginnera arnanillu spiralilersorneqarsimasut ilaannik suli naapitsinnginnera oqaatigisinnaavara. Qaaqquneqarnikuuvoq, taanna oqarpoq.

Spiralilersuisoqarneranut atatillugu inuit pisinnaatitaaffiinut tunngasunik misissuineq spiralilersuisoqarsimaneranik maanna qulaajaanerup 2025-mi maajimi tunniunneqarmat tunniunneqassaaq.

Misissuinermut qanoq annertutigisumik aningaasaliisoqarsimanersoq paasissutissiissutigineqanngilaq. Naaja H. Nathanielsenilli aningaasat annertussusaat aningaasanut inatsisip tulliani ukiaru saqqummiunneqartussami ilaassanerarpai.