Mette Frederiksen akerliussutsimik takutitsisunut: Puigornavianngilassi

Ministeriunerup Mette Frederiksenip Naalakkersuisullu siulittaasuata Múte B. Egedep spiralilerneqarsimasuni inatsisitigullu ataataqanngitsuni ippassaq marlunngornermi akerliussutsimik takutitsisut oqalugiarfigaat. Taakku pillugit suliat isumagineqarumaartut, ministeriuneq nersiorsuivoq.

Allattoq Ann-Sophie Greve Møller, Kim Hinrichsen

juunip 07-at 2023 16:14

Nutserisoq Hanne Petersen

Ministeriunerup Mette Frederiksenip (S) kalaallit arnat spiralilerneqarsimasut ilaat inatsisitigullu ataataqanngitsut ilaat Nuup illoqarfitoqartaani (Nuutoqaq, aaqq.)) ippassaq pingasunngornermi unnukkut akerliussutsimik takutitsitsimmata kiinarsivai.

Inuit 40-t missaat anorerujukkaluartoq akerliussutsimik takutitsipput, taakkualu ministeriunerup naalagaaffeqatigiit ataatsimiinneranni peqataasup Hans Egedep Illuata silaataani tusagassiortunik katersortitsinermi sassarnissaanut naammagittarlutik akunneq sinnerlugu utaqqipput.

Tusaaneqarnissartik neriuutigigitsik, spiralilerneqarsimasuni siullerpaalluni sassartuusoq, Naja Lyberth, Mette Frederiksenimut oqalugiarami qarpoq.

- Asasara ministeriuneq, pineqarsimanerput pillugu Danmarkip naalagaaffiata tungaaniit akuerineqarusuppugut ingerlariaqqinniassaagummi. Nassuerutigineqartariaqarpormi siusinnerusukkut Danmarkip naalagaaffiata politikkerisimasaa naalliutitsinermut assersuunneqarsinnaasumik uagutsinnut pissusissamisuunngitsumik iliuuseqarsimammat, tassa unioqqutitsillutik namminneq inatsisiliaminnik iliuuseqarlutik, Naja Lyberth oqarpoq.

SULIAT SUMUT TUNNGASUUPPAT?

Spiralilersuismaneq

Spiralilersuisimaneq pillugu suliaq danskit oqartussaasuisa kalaallit amerliartoqqunagit spiralilersueqqusimanerisa kingunerisaannik 1960-ikkut 1970-kkullu akornanni kalaallit arnat tuusintilikkaat aperineqaqqaarnatik spiralilerneqartunut tunngasuuvoq. Spiralilersinneqarsimasut arlallit, angajoqqaavi aamma akuersiteqqaarnagit, taamaaliorneqarnertik tarnikkut timikkullu kingunerlutsitserujussuarnerannik kinguneqartumik qinigassinneqarsimanngitsututut misigisimapput.
Spiralilersinneqarsimasuni 140-t Mads Pramming Ehmer Pramming Advokaterineersoq illersuisoralugu eqqartuussissuserisoraat. Taakku Danmarkip naalagaaffianit utoqqatserfigeqqullutillu taarsiiffigeqqusut, illersuisuat KNR-imut maajimi oqarpoq.

Inatsisitigut ataataqanngitsut

Inatsisitigut ataataqanngitsut pillugit suliaq kalaallit uersakkat tuusintilikkaat ataatassarsiornissaminnut 1974 sioqqullugu pisinnaatitaaffeqanngitsunut tunngasuuvoq. Danmarkip naalagaaffiat inatsimmut tamatumunnga akisussaasuuvoq, inatsilli taanna naapertorlugu danskit meerartaanni uersakkat ataatassarsiornissaminnut 1930-ikkunnili pisinnaatitaaffeqarput.
Inatsisitigut ataataqanngitsuni 26-t katillugit 3.250.000 koruuninik taarsiiffigeqqullutik Danmarkip naalagaaffia eqqartuussivilersuuppaat.
Taakku Mads Pramming illersuisoralugu aamma eqqartuussissuserisoraat.

Danmarkip naalagaaffia taakkununnga taarsiinissamik marsimi itigartitsivoq. Tamannalu eqqartuussivimmut suliassanngorpoq.

Allisiguk

Nunatsinni Danmarkimilu naalakkersuisut siulittaasui oqalugiartut

Aasariartornerani juunimi nillerujunnera nunatta Danmarkillu aatsaat taama akerleriissuteqartiginerannut assersuutissaqqittutullusooq ippoq.

Spiralilerneqarsimasut ilaat inatsisitigullu ataataqanngitsut ilaat ministeriunerup nunatsinnut tikeraarnera iluatsillugu eqqissullutik akerliussutsimik takutitseqatigiipput.

Taakku Danmarkip naalagaaffianit utoqqatserfigeqqullutillu Danmarkip naalagaaffiata spiralilersuisimaneq inatsisitigullu ataataqanngitsut pillugit sulianik isumaginninnera naammaginartinngilaat. Suliat taakku marluk Danmarkip naalakkersuisuisa Naalakkersuisullu akornanni saqitsaataapput.

Ministeriunerli Mette Frederiksen akerliussutsimik takutitsisunut utoqqatsinngilaq, sassarlutilli suaaruteqarnerannik qutsavigai. Suliallu taakku marluk puigorneqarnavianngitsut isumagineqarumaartullu, ministeriuneq neriorsuivoq:

- Ullumi nilliaatigisasi, tassa siuaasarisassaqannginneq kinguaarisinnaasassaarussimanerlu. Annernarnerusinnanngillat. Artorsaatigigisi sunnerneqaatigeqigisilu arajutsisimanngilara. Uangattaaq sunnerneqaatigeqaakka. Taamaammat qutsavigaassi, neriorsorpassilu puigornavianngikkissi, Mette Frederiksen oqarpoq.

Naalakkersuisut siulittaasuata, Múte Bourup Egedep, akerliussutsimik takutitsisut qanoq misigisaqarsimanerminnik nilliaateqarlutik sassarnerannik aamma qutsavigai. Aamma naapertuilluartumik pineqarnissamik sorsuuteqarneranni Naalakkersuisut tapersersortaajumaartut, taanna aamma erseqqissaavoq:

- Naakkittaatsuliorfigineqarsimanissinnik avitseqatigigatsigut qutsavigaassi. Nalussanngilarsi naalakkersuisuninngaanniit danskit naalakkersuisuinut akisussaatitsinissamik aammalu kissaatissinnik anguniakkassinnik sulinissinni tapersersortaassagatta, taanna oqarpoq.

Assigiinngisitsisoqartoq

Akerliussutsimik takutitsinermik aaqqissueqataasoq, Uullat Bach, spiralilerneqarsimasunut ilaaginnarnani inatsisitigut ataataqanngitsunut aamma ilaavoq.

Taanna spiralilerneqareernermini 15-inik ukioqarluni spiraleersippoq. Tassa danskit oqartussaasuisa kalaallit amerliartoqqunagit spiralilersueqqusisimanerisa kingunerisaannik kalaallinut niviarsiaqqanut arnanullu spiralilerneqarsimasunut tuusintilikkaajusunut ilaavoq.

- Kalaallinik danskinillu assigiinngisitsisoqarsimasoq, Mette Frederiksenip ilisimasariaqarpaa. Taamaattoqarmanuna taama pineqartugut, Uullaat Bach oqarpoq.

Aamma atuaruk Arnat spiralilerneqarsimasut taarsiiffigineqarnissartik kissaatigigaat

Uullat Bach inatsisitigut ataataqanngitsut taarsiiffigineqarnissamik Danmarkip naalagaaffianit marsimi itigartitaasunut 26-usunut aamma ilaavoq. Taakku katillugit 3.250.000 kroouninik taarsiiffigeqqupput.

- Uagut siunertarput pissavarput tassa eqqunngitsumik pineqarsimanerput pillugu tusaaneqarnissarput paasineqarnissarpullu tassalu utoqqatserfigineqarlutalu taarsiivigineqartariaqarpugut, taanna oqarpoq.

Suli annernartoq

Upernavimmiu 57-inik ukiulik, Arnaq Johansen, akerliussutsimik takutitsisunut aamma ilaavoq. Taanna aqqaneq-marlunnik ukioqarluni Upernavimmi nakorsamit danskimit 1978-imi spiralilertippoq.

-Taama nalaataqarsimanera taamalu nalaataqarsimasuni kisiartaaqqajanngitsunga tamanut suaarutigerusullugu akerliussutsimik takutitseqataavunga, taanna oqarpoq.

Spiralilerneqarnissamik kia ilisimatissimaneraani, Arnaq Johansenip eqqaamanngilaa, taannali spiralilerneqarnissaminut akuersisimaqqajanngilaq.

Spiralilerneqarninilu taassuma timikkut tarnikkullu kingunerluutigaa. Taama pineqarsimanini aatsaat ukiup affaata matuma siorna oqaluttuareqqaarpaa.

- Artornarpoq. Oqaluttuaralugu suli annernartarpoq, Arnaq Johansen oqarpoq.

Politikkikkut uummammiorigaa

Klaus Frederiksen torlulaartaat atorlugu oqaluagiaqqaartuuvoq. Inatsisitigut ataataqanngitsut Danmarkip naalagaaffianit taarsiiffigeqqusut taanna oqaaseqartartoraat.

- Uagut kalaallillu arnat spiralilerneqarsimasut Danmarkip naalagaaffiata iluatsinngitsoortumik misileraatigisimasaanut ilaavugut, Klaus Frederiksen Mette Frederiksenimut oqalugiarami oqarpoq.

Taanna oqalugiareermat, Naja Lyberth oqalugiarpoq.

- Arnaqatitut naalagaaffeqatigiinnermilu ministeriunerit eqqarsaatigalugu oqalugiarfigaakkit. Ministeriunernimi Danmarkip taamanikkut naalakkersuisuisa meeqqanut misileraataasimasunut tunngatillugu inuit pisinnaatitaaffiinik unioqqutitsisimanerat pillugu politikkikkut uummammiorilluinnarlugu pisortatigoortumik utoqqatsertut siullersaraatsit, taanna oqarpoq.

Naalakkersuisut siulittaasuat ministeriunerlu Naalagaaffeqatigiinneq pillugu Hans Egedep Illuanut ataatsimiigiaqqitsigatik akerliussutsimik takutitsisunut ataqqinninnertik takutinniarlugu minutsimi nipaallisimaaqatigaat.

Taamaaliornerallu Danmarkip naalagaaffiata utoqqatsiinnarnissaanut taarsiiginnarnissaanullu Klaus Frederiksenip neriuuteqalissutigeqqippaa.

- Ministeriunerup oqariartornera eqqarsaatigissagaanni pinerluttoqarsimasoq oqarmat isumaqarpunga neriuutissaqarluta, taanna oqarpoq.