Arnarulunnguaq aningaasani assitaliunneqalerpoq: Inuit ima isumaqarput

Tallimanngorneq saqqummerpoq danskit aningaasaataani arnaq kalaaleq, tassa Arnarulunnguaq aningaasat saqqummertussani assitaliunneqassasoq. KNR-i apersuigaangami naliginnaasumik inuit isumaai assigiinngittaqaat. Ullumilu aperisagut isumaqatigeeqaat.

Allattoq Ulrikke Andersen

septembarip 12-at 2024 12:47

Septemberip ulluisa arferngani 1921-mi, ukiut 103-t matuma siorna, Knud Rasmussenip allattaavimminut allassimavoq Arnarulunnguaq arnani peqataasuni pikkorinnerpaasoq.

Massakkullu qallunaat aningaasaataani 2028-mi 2029-milu saqqummertussani assitaliunneqalerpoq.

Aamma atuarukArnarulunnguaq ulloriarsioorlu aningaasani pappialani assiliartaassasut

Qallunaat aningaasaataani siullerpaamik kalaallimik ilaasoqarlerpoq. Taannalu arnaalluni.

KNR-i inuit isumaat paasiniarlugit Nuuk Centerimut apersuiartornikuuvoq.

Siullermik Knud massakkut Arnarulunnguaq

69-nik ukiulik Arsummiu Niels Rasmussen Nuummi inuunermi annerpaartaani najugaqarpoq.

KNR-ip Niels Rasmussen Nuuk Centerimi naapimmagu Knud Rasmusseni 100 koruniniinnera aningaasaniinnera eqqaamallugu oqaluttuarpoq.

Torragaalu Arnarulunnguaq aningaasani assitaliunneqalermat:

- Assorujuk torrapppoq, taava tassa Knud Rasmussen saqquminikuuvoq siullermik, tammarnikuuvoq kisiat, torralaaq.

ARNARULUNNGUAQ KINAANA?

1896-imit 1933-mut inuuvoq. Thulemi inuullunilu toquvoq.
Illooqqani Qâvigarssuaq Miteq peqatigalugu Thulemit tallimassaanik 1921-mit 1924-mut ilisimasassarsiornermut peqataavoq. Ilisimatusartut Knud Rasmussen siuttoraat.
Arnarulunnguaq ilisimasassarsiornermi nerisassiornermut ammillu atisat ilisimasassarsiortut uumaniarnissaannut pisariaqartut isumaginissaannut akisussaasuuvoq.
Thulemit tallimassaanik ilisimasassarsiorneq nunatsinnit Canadamut, Alaskamut Sibiriamullu 18.000 kilometerinik isorartussusilimmi pivoq.
Ilisimasassarsiorneq naggueqatigiit inuit oqaluttuarisaanerput pillugu pingaaruteqarnerpaat ilagaat. Ilisimasassarsiornermi naggueqatigiit inuit Kalaallit Nunaanneersut, Canadameersut, Alaskameersut Sibiriameersullu inuiaat ataasiusut ilaatigut paasineqarpoq.

Allisiguk

Nunataa isigineqarneranut sunniuteqassasoriviuk?

Torralaassaqaaq, immaqa eqqumiigilaartassavaat soorunami siullermik. Kisia torrak isumaqa taanna.

Namminiilivinnissaq eqqartugaaneranut attuumassuteqarsoriviuk?

Naa uanga taanna eqqarsaatiginngilara kisianni kalaallit nunaannut tunnganikunnguamik saqqummersitsilaarunik torraqaaq isumaq.

Arnarulunnguaq assitaliunneqalernera tulluusimaarnarutigaat

BabySam-mi pisiniartitsisut Malo Lange Ivalo Poulsenilu Arnarulunnguaq assitaliutileqarnera tulluusimaarutigaat.

25-nik ukiulik Ivalo Poulsen, tulluusimaarpoq arnaaneralu torragalugu.

- Assorsuaq nuanneqaaq kisianni aamma tulluusimaarnaqaaq arnaanera, ullutsinni arnaq assiutigineqarpallaannginnamik – ingammik kalaaleq arnaq.

Qanoq sunniuteqassasoraajuk?

- Kalaaleq arnaq nukittuujusinnaasoq tunniutiinnarusunngitsoq isumaqarpung ataanna torrattoq takutissallugu, Ivalo Poulsen oqarpoq.

Namminiilivinnissaq oqallisaaneranut attuusassuteqarsoraajuk?

- Isumaqarpunga massakkut namminiilivinnissamut piareeqqanngitsugut kisianni kalaallit taamatut ingammik arnat siuarsarneqarneri qallunaaninngaanniit nuanneq, taanna oqarpoq.

Aamma atuarukArnaq kalaaleq aningaasanut pappilianut assitaliunneqarsinnaasoq

45-nik ukiulik Malo Lange suleqatimi isumaqatigaa, uggorilaarpaali aatsaat massakkut saqqummiunneqalermat.

Arnarulunnguaq aningaasani assiutaliunneqalernera qanoq isumaqarfigiviuk?

- Torrappoq aamma nuanneq taamatut kalaallit arnartaat, assitaannaarlunniit taanna kalaaleq, taama kusanartumik taamalu akimatigisumik assiartaliunneqalersoq, nuanneq.

Sooq nuannerpa?

- Pissutigalugu immaqa assit assigiinngitsut ullutsinni takussaasut eqqartorneqartartut nikassaanermut assitaliunneqartartut inituallaaleqqagamik taamaammallu massakkut kusanartumik akimasuumik allaat taama ataqqinartigisumik saqqummiussisoqalermat, taanna uanga assut nuannaarutigaara.

Kiisami Arnarulunnguaq pissusissamisoorluinnartumik nersorniarneqarpoq

37-nik ukiulik Rebekka Kristiansen Upernavimmioq, Nuummi najugaqarpoq Dronning Ingridip peqqissaaviani, peqqissartut ikiortiitut sulisoq.

Rebekka isumaqarpoq Arnarulunnguup suliai annertuut kiisami maluginiarneqartut, nangipporlu arnarpassuit suliarpassuaqartarmata Arnarulunnguatuulli maluginiarneqaratik.

- ja, ilaana, immaqa aamma piffissanngorpoq saqquminerulernissaa, aamma taanna eqqartungaatsiarnikuuarput Arnarulunnuaq pillugu, saqqumivallaannginneralu aamma eqqartortarnikuullutigu

Aningaasanut assitaliunneqalernera annertoorujussuvoq, tamanna qanoq sunniuteqassasoriviuk?

- Immaqa eqqarsaatigigaanni eqqartorneqarpallaartannginnera taavalu saqqumivallaannginnera tusartarpara. Sunniuteqarsinnaavoq saqqumilernerani eqqartornera qanoq ersaritsigilernissaa. Rebekka Kristiansen oqarpoq nangillunilu:

- kiisami timitalerneqarpoq.

Siullerpaamik kalaallimik assitaliilerput, taavalu arnaalluni, tamanna qanoq isumaqarfigiviuk?

- Torragivara. Eqqaaneqarpiarnikuunngilaq uffa taannaasoq avinngarusimarujussuarmi suna tamaat isugalugu, nerisassiorlugu, atisai isumagalugit, suna tamaat isumagisassat isumagalugit. Taavalu sanitaigut ikiuuttarluni. Arnarpassuit taamaapput kisianni aamma eqqaaneqartanngillat tamakkua, angutaannaanerusut eqqaaneqartaramik. Piffissanngorsoraara takutinneqarnissaa arnat qanoq aamma nukittutigisut saqqummiunneqarnissaat.

Nutaarsiassami kukkunermik nassaarsimaguit uunga allaffigineqarsinnaavugut.