Inatsisitigut ataataqanngitsut taperserneqarusuttut: Politikerit allaanngillat qarngi mersukkat

Inatsisitigut ataataqanngitsut eqimattat danskit naalagaaffiat eqqartuussisunut sassaqqusisut nunatsinni politikerit tapersiinnginnerannik isornartorsiuipput. Doris J. Jensen Siumumeersoq isumaqataanngilaq – ukiuni arlalinni ikiuisoqarsimasoq taanna isumaqarpoq.

Allattoq Ann-Sophie Greve Møller, Bibi Nathansen

februaarip 17-at 2023 07:25

Nutserisoq Connie Fontain

Inatsisitigut ataataqanngitsut danskit naalagaaffiat eqqartuussisunut sassaqquaat. Taakku pisinnaatitaaffitsik unioqqutinneqarsimasoraat – taakkulu immikkut 125.000 koruuninik taarsiiffigineqarnissamik piumasaqaateqarput.

Nunatta oqaluttuarisaanerani Danmarkip eqqartuussivilersuussiniartoqarnera taarsiissuteqaqquneqarneralu pingasoriaannaq pivoq. Taamaakkaluartorli kalaallit politikerii nipaapput. Malunnavissumik nipaapput.

Inatsisitigut ataataqanngitsut 26-t danskit naalagaaffiannut eqqartuussisunut sassaqqusisut ilaat, Klaus Frederiksen taama oqarpoq.

- Nunatsinni politikerit eqqarsaatigigutsigit nipaappallaarujussuarnerat tupinnarpoq. Innuttaavugut, sullitassarivaatigut, kisianni allaanngillat qarngi mersukkat, singissartuleriarlugit mersukkat, Klaus Frederiksen KNR-imut oqarpoq.

Aamma atuarukInatsisitigut ataataqanngitsut danskit naalagaaffiat eqqartuussisunut sassaqquaat

Inatsisitigut ataataqanngitsuuneq tassaavoq kina ataatarinerlugu paasissallugu pisinnaatitaaffeqannginneq. Meeqqat ataataminnik ilisimanninnissamut, kingornussinissamut ataatamiluunniit naggataanik naggateqarnissamut pisinnaatitaaffeqanngillat.

Danskit naalagaaffiat nunatsinni inatsiseqarnermik akisussaasuuvoq, angutit taamaalillutik nunatta kitaani 1963-ip tungaanut nunattalu sinnerani 1974-ip tungaanut meeqqanut uersakkanut ataataanissamik pisussaaffeqanngillat.

Inatsisitigut ataataqanngitsut taarsiissuteqartoqarnissaanut piumasaqaammik siorna juunimi nassiussipput. Maanna qaammatit arfineq-pingasut qaangiuttut danskit naalakkersuisui suli qisuarianngillat.

Taamaammat Danmark maanna eqqartuussisunut sassaqquaat – tassa imaappoq taakku naalagaaffik eqqartuussivilersuunniarpaat, taarsiissuteqartoqarnissaanillu piumasaqarlutik.

Inatsisitigut ataataqanngitsut pillugit suliaq

- Nunatsinni inatsit malillugu meeqqat nunatta kitaani 1963-p siorna nunattalu sinnerani 1974-p siorna uersakkat ataataminnik ilisimanninnissamut, kingornussinissamut imaluunnit ataatami naggataannik naggateqarnissamut pisinnaatitaaffeqanngillat.

- Børne- og Socialministeriet-miit 2016-mi nalunaarusiami erserpoq piffissami 1911-miit 1974-imut Kalaallit Nunaanni inatsisitigut ataataqanngitsut inuit 8000 missaanniittut.

- Nalunaarusiaq taanna naapertorlugu 2016-imi inatsisitigut ataataqanngistut 5000 missaanniipput.

- Katuffik Ataata inatsisitigut atataqanngitsunut 2010-mi pilersineqarpoq.

- 2014-imi inatsisitigut allannguineqarpoq imaalerlugu inatsisitigut ataataqanngitsut periarfissillugit ataatassarsiuisinnaalersillugit ataataminnillu kingornussisunngortissinnaalerlugit, kingornussassat agguaanneqareeersimanngippata.

- Inatsimmik allannguisoqartinnagu taamanikkut Naalakkersuisut aamma Grønlandsudvalgip kissaatigaat inatsisitigut ataataqanngitsut kingornussisussaanngitsut aningaasatigut taarsiiffigineqassasut. Taamani danskit naalakkersuisuinit itigartitsissutigineqarpoq.

- Aningaasaqarnermut 2019-imut inatsimmi inatsisitigut ataataqanngitsunut suliniutinut atugassat koruunit 4,7 milliuunit immikoortinneqarput 2019-2023-mut paasissutissiinermut suliniutinut, katsorsarneqarnissamut suliniutinut aamma inatsisitigut siunnersorneqarnermut atugassat.

- Inatsisitigut ataataqanngitsut danskit naalagaaffiannit utoqqatserfigineqarlutillu taarsiivigineqarusuttut qaammammi matumani siusinnerusukkut saqqummiunneqarpoq. Taakku Mads Pramming eqqartuussissuserisorat.

Paasissutissarsiffik: Folketinget, Børne- og Socialministeriet, KNR.gl

Allisiguk

Iliuuserisinnaasagut iliuuserinikuuagut

Politikerillu siuttuisa inatsisitigut ataataqanngitsunut tunngatillugu suliami tapersiinerata naammannginnera Demokraatineersup, Nivi Olsenip isumaqatigaa.

- Uani ataataqanngitsut oqariartuutaannik eqqartuinermi Naalakkersuisuni nipaappallaarujussuarsimasut, taakkuugaluarmatami Naalagaaffimmut sorsoqataasinnaasut toqqaannartumillu nipimik ersarissumik oqariartuuteqarsinnaasut, Nivi OIsen oqarpoq.

Isornartorsiuinerli taanna Siumumit Doris J. Jensenip isumaqatiginngilaa.

Inatsisitigut ataataqanngitsut danskit naalagaaffiannit taarsiivigineqartariaqarnerat politikerit taakku marluk isumaqatigaat.

- Danmarkip nammineerluni aaqqiissuteqannginnera soorunami uggornarpoq. Akisussaaffimmik tigusisoqarnissaa taarsiissuteqartoqarnissaalu pissusissamisoortoq Siumumit isumaqarpugut, Doris J. Jensen oqarpoq.

Aamma atuarukInatsisitigut ataataqanngitsut eqqartuussissuserisuat: Nassuernerupajaarporluunniit

Doris J. Jensenilli politikerit inatsisitigut ataataqanngitsunut ukiuni arlalinni ikiuisarsorai.

Inatsimmi 2014-imi allanngortinneqarput, inatsisitigut ataataqanngitsut taamaalillutik ataatassarsiorsinnaalerlutillu ataataminnut kingornussisinnaalerput.

- Taamani inatsisitigut ataataqanngitsut inatsisitigut ikiorneqarsinnaanissaat, ataataasut nalunaarsorneqarnissaat inatsisitigullu ataataqanngitsut tarnip pissusianik ilisimasalimmik ikiorneqarnissamut periarfissaqarnissaat anguarput, taanna oqarpoq.

Tamatuma saniatigut Doris J. Jensenip suliaq pillugu eqqartuussivimmi suliamik aallartitsisoqarnerani politikerit qanoq iliorsinnaanerat killeqarsoraa.

- Allatut Inatsisartut iliuuseqarnissaanik kissaateqartoqarpat Siumut oqaloqatiginninnissamut piareersimavoq, Doris J. Jensen oqarpoq.

Naalakkersuisut matoqqavallaartut

Demokraatinit Nivi Olsenip oqarnera naapertorlugu inatsisitigut ataataqanngitsunut iluaqutaasussamik politikkikkut kimigiisertoqarneranik pilersitsinissaq periarfissaavoq – taamaaliortoqarnissaanulli Inatsisartut isumaqatigiittariaqarput.

- Isumaqarpugut Demokraatininngaanniit uani pingaarnerpaarpaasoq inuit pineqartut, aammalu aanniaateqarlutik saaffiginnittut tarnikkut eqqissisissutissaannik tunineqassasut, taannaappallu naalagaaffimminngaanniit utoqqatserfigineqarneq aammalu immaqa aningaasanik malinneqartussamik, isumaqarpunga piumasap taassuma malinneqarnissaanut isornartorsiugassaqanngitsoq, Nivi Olsen oqarpoq.

Aamma atuarukUullat Bach inatsisitigut ataataqanngilaq: Naammassineqarnissaa pisariaqartipparput

- Naalakkersuisut ersarinngippallaarujussuarput. Naalakkersuisuninngaanniit piaartumik ersarissumillu suliap naammassineqarnissaa pillugu iliuuseqassasut, Nivi Olsen oqarpoq.

Inatsiseqarnermut naalakkersuisup, Aqqaluaq B. Egedep (IA) Naalakkersuisut inatsisitigut ataataqanngitsut taarsiiffigineqarnissamik piumasaqaateqarnerannut tapersiisut siorna maajimi oqaatigaa.

- Isumaqarpunga suliaq naammassineqartariaqartoq. Taamaattumik Naalakkersuisuni sulissutiginiarparput Danmark utoqqatsissasoq, Aqqaluaq B. Egede KNR-imut taamani oqarpoq.

Suliarlu tamatuma kingorna meeqqanut, inuusuttunut ilaqutariinnullu naalakkersuisumut allamut tassa Mimi Karlsenimut (IA) ingerlaqqippoq.

Ilanngutassiap saqqummersinnginnerani taassuma apersorneqarnissaa periarfissaasimanngilaq.

KNR-ip naalakkersuisut inatsisitigut ataataqanngitsut pillugit aasarli qanoq iliuuseqarsimanersut apererusukkaluarpaa.