Inuit pisinnaatitaaffii pillugit Institutti: Inatsisitigut ataataqanngitsut meeqqat misileraatigineqarsimasut assigalugit taarsiiffigineqarsinnaapput

Eqqartuussiviit inatsisitigut ataataqanngitsut taarsiiffigineqarnissaannik piumasaqaat aalajangiiffigissappassuk Naalagaaffik utoqqatsersimanersoq apeqqutaanavianngilaq. Danmarkimi Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Institutti taama naliliivoq.
Inatsisitigut ataataqanngitsut naalagaaffimmit utoqqatserfigineqarsimanersoq utoqqatserfigineqarsimannginnersulluunniit eqqartuussivimmi suliaasinnaasumut sunniuteqarnavianngitsoq Danmarkimi Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Instituttimi Inatsiseqarnermut Immikkoortortaqarfiup pisortaata Marya Akhtarip nalilerpaa. Assi © : Institut for Menneskerettigheder
Allattoq Helle Nørrelund Sørensen
marsip 15-at 2023 10:10
Nutserisoq Connie Fontain

Danskit naalagaaffiat pisortatigoortumik utoqqatsersimanersoq utoqqatsersimannginnersorluunniit taarsiissuteqartoqarsinnaaneranut sunniuteqarnavianngilaq.

Danmarkimi Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Instituttip inatsiseqarnermut immikkoortortaqarfiani pisortaq, Marya Akhtar naliliilluni KNR-imut oqarpoq.

Tassa imaappoq inatsisitigut ataataqanngitsut kalaallit 26-t danskit naalagaaffiannik inuit pisinnaatitaaffiinik unioqqutitsisimasutut eqqartuussivimmut sassaqqusisut Danmarkimi naalakkersuisut utoqqatsissuteqarfigineqareersimassappata taarsiiffigineqarnissaminnut periarfissakinnerulernavianngillat.

Tamanna nukappiaqqanut godhavnimiissimasunut kingullermillu nunatsinni meeqqanut misileraatigineqarsimasunut tunngatillugu suliani takuneqarsinnaavoq.

- Suliat taakku tamarmik eqqartuussivitsigoortitseqqaarlutik eqimattat tamarmik taarsiiffigineqarput. Taamaammat utoqqatsissuteqartoqarnera taarsiiffigininnermik kinguneqartitsissutaanngilaq, Marya Akhtar oqarpoq.

Naak ministeriuneq pisimasunut marlunnut pisortatigoortumik utoqqatsissuteqarnikuugaluartoq tamanna danskit naalagaaffiannit pineqartunut taarsiissuteqarnissamik kinguneqanngilaq.

- Inuttut innuttaasutulluunniit ataasiakkaatut qanoq pisinnaatitaaffeqarnermik erseqqissaassuteqartoqarnissaata imaluunniit taarsiissuteqarfigineqarnissamut pisinnaatitaaffeqarneq assiginngilaa, Marya Akhtar oqarpoq.

Taamaammat taassuma naalagaaffimmit utoqqatsissuteqartoqarneq 'ileqqumik miserratiginninnginneq' kiisalu taarsiissuteqartoqarnissaanik piumasaqaateqarnermi 'inatsisitigut miserratiginninnginnissamut' akuersineq immikkoortippai.

Taamaakkaluartorli pisortatigoortumik utoqqatsissuteqartoqarnera isumaqangaatsiarsinnaasoq, Marya Akhtarip erseqqissaatigaa.

- Utoqqatserneq nalitoorujussuusinnaavoq. Tamanna naalagaaffiup iliuuserisimasaani allani oqaluttuarisaanermi, ataqatigiissitamik aaqqissuussinermi innarliinerit pillugit utoqqatsertoqarnerani takusarparput.

Taarsiissuteqarneq utoqqatsernermut aqqutissiueratarsinnaasoq

Kalaallit inatsisitigut ataataqanngitsut 26-t ilaqutaqarnissamut pisinnaatitaaffitsit innarlerneqarsimasoq Danmarkillu taamaalilluni inuit pisinnaatitaaffii unioqqutissimagai isumaqaramik katillugu 3.250.000 koruuninik naalagaaffimmit taarsiiffigineqarnissamik piumasaqarput.

Danmarkimi Isumaginninnermut ministereqarfik eqimattanit, eqqartuussissuserisunit Ehmer Pramming Advokaterinit sulissunneqartunit eqqartuussisunut suliassanngortitamut oqaaseqarnissaminut sapaatip akunnerata siuliani tallimanngornermut periarfissaqaraluarpoq.

Ministereqarfiulli suliap sapaatinik akunnernik pingasunik tassa marsip ulluisa 31-ata tungaanut kinguartitsinissaq piumasaqaatigisimallugu tallimanngormat paasissutissiissutigaa.

Tamanna ministereqarfimmit suliamik naliliinerup suli naammassineqarsimannginneranik pissuteqarpoq.

Kisianni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Institutti aperigaanni inatsisitigut ataataqanngitsut ataatavimminnit ilisimanninnissamut periarfissaqannginnerat inuit pisinnaatitaaffiinik unioqqutitsinerusutut nalilerneqarpoq.

Taamaammat tassannga inatsisitigut ataataqanngitsut danskit naalagaaffiannit taarsiissuteqartoqartitsiniarneq taperserneqarpoq.

Inatsisitigut ataataqanngitsut pillugit suliaq

- Nunatsinni inatsit malillugu meeqqat nunatta kitaani 1963-p siorna nunattalu sinnerani 1974-p siorna uersakkat ataataminnik ilisimanninnissamut, kingornussinissamut imaluunnit ataatami naggataannik naggateqarnissamut pisinnaatitaaffeqanngillat.

- Børne- og Socialministeriet-miit 2016-mi nalunaarusiami erserpoq piffissami 1911-miit 1974-imut Kalaallit Nunaanni inatsisitigut ataataqanngitsut inuit 8000 missaanniittut.

- Nalunaarusiaq taanna naapertorlugu 2016-imi inatsisitigut ataataqanngistut 5000 missaanniipput.

- Katuffik Ataata inatsisitigut atataqanngitsunut 2010-mi pilersineqarpoq.

- 2014-imi inatsisitigut allannguineqarpoq imaalerlugu inatsisitigut ataataqanngitsut periarfissillugit ataatassarsiuisinnaalersillugit ataataminnillu kingornussisunngortissinnaalerlugit, kingornussassat agguaanneqareeersimanngippata. 

- Inatsimmik allannguisoqartinnagu taamanikkut Naalakkersuisut aamma Grønlandsudvalgip kissaatigaat inatsisitigut ataataqanngitsut kingornussisussaanngitsut aningaasatigut taarsiiffigineqassasut. Taamani danskit naalakkersuisuinit itigartitsissutigineqarpoq. 

- Aningaasaqarnermut 2019-imut inatsimmi inatsisitigut ataataqanngitsunut suliniutinut atugassat  koruunit 4,7 milliuunit immikoortinneqarput 2019-2023-mut paasissutissiinermut suliniutinut, katsorsarneqarnissamut suliniutinut aamma inatsisitigut siunnersorneqarnermut atugassat.

- Inatsisitigut ataataqanngitsut danskit naalagaaffiannit utoqqatserfigineqarlutillu taarsiivigineqarusuttut qaammammi matumani siusinnerusukkut saqqummiunneqarpoq. Taakku Mads Pramming eqqartuussissuserisorat.
 
Paasissutissarsiffik: Folketinget, Børne- og Socialministeriet, KNR.gl 

Allisiguk

Politikikkullu utoqqatsertoqarnissaa utaqqeqqaarnagu eqqartuussivitsigoortitsiniarneq isumatsialaasoq, Marya Akhtar oqarpoq.

Nukappiaqqanut godhavnimiissimasunut meeqqanullu misileraatigineqarsimasunut aningaasatigut taarsiissuteqartoqarnissaanut suliat sivisullutillu allanngorarsimapput.

Taakkununnga taarsiissuteqartoqarnissaanut piumasaqaat naalagaaffimmit aallaqqaammut itigartitsissutigineqarpoq, aamma naak utoqqatsertoqareersimagaluartoq, tamatumalu kingorna eqimattat naalagaaffiup eqqartuussisunut tunniunneqarnissaa aalajangerpaat.

Taakkuli eqqartuussivitsigut suliarineqanngisaannarput, suliammi tamarmik isumaqatigiissuteqartoqarneranik inerneqarput, naalagaaffiummi suliaq eqqartuussivitsigoortinneqaraluarpat ajorsarnissani nalilersimagunarpaa.

Suliat taakku eqqarsaatigigaanni inatsisitigut ataataqanngitsut taarsiissuteqartoqarnissaanik piumasaqarnerminni toqqaannartumik eqqartuussivitsigoortitsiniarnerat isumatsialaasoq, Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Instituttip inatsiseqarnermut immikkoortortaqarfiani pisortaq isumaqarpoq. Aamma naak tamanna pisortatigoortumik utoqqatsissuteqartoqarnissaanik qulakkeerutaanngikkaluartoq.

- Naalagaaffittut utoqqatsissuteqarnissamut inatsisitigut pisussaaffeqartoqanngilaq. Tamannali politikkikkut kajuminnerulluni, taanna oqarpoq.

Eqqartuussiviilli suliaq inatsisitigut aalajangiiffigisimappassuk politikerit pisortatigoortumik utoqqatsissuteqarnissamut piareersimanissaat ajornannginnerussaaq.

- isumaqarpungali eqqartuussivitsigoortumik naalagaaffiup inuit pisinnaatitaaffinnik unioqqutitsisimanera uppernarsarneqarsimappat taava aamma taarsiissuteqartoqarnissaanut pissutissaqartoq, tassanngalu unioqqutitsisoqarsimaneranut aamma utoqqatsertoqarnissaa pissusissamisoorluinnartuusoraara, Marya Akhtar oqarpoq.

Danskit ministeriunerat, Mette Frederiksen Danmark sinnerlugu meeqqanut misileraatigineqarsimasunut pisortatigoortumik siullermik 2020-mi utoqqatsissuteqarpoq. Meeqqaniillu misileraatigineqarsimasunit sinneruttut arfinillit danskit naalagaaffiannit immikkut tamarmik 250.000 koruuninik siorna taarsiiffigineqarput.

Aamma atuaruk

Suliffeqarfiit sorsunnermi iliuutsinut ajunaarnersuaqarnissaanullu piareersimassasut

Kim Jong-un: Atomi atorlugu sakkut atornissaannut piareersimajuassaagut

Kalaallit assammik arsartartut U-20-t nukappissat VM-imut peqataalerput