Assit: Arnarulunnguaq ukiut 100-t qaangiuttut eqqaassutissiarineqartoq

Eqqaassutissaq eqqumiitsuliortumit, Aka Høeghimit suliarineqarpoq, Arnarulunnguarlu nunatsinni pisortatigoortumik aatsaat nersorniarneqarluni.
Allattoq Christine Hyldal
septembarip 25-at 2024 14:02
Nutserisoq Connie Fontain

“Illeqartinnak angalaneq apuuffeqanngilaq”.

Ilisimasassarsiornermut peqataasoq, Arnarulunnguaq pillugu eqqaassutissaq sapaatiuimmat uleerneqartoq taama allagartaqarpoq. Ujarak Nuup Saavaniippoq, taannalu eqqumiitsuliortumik Aka Høeghimit eqqumiitsuliaalluni.

Aka Høegh 76-inik ukioqarluni ujaqqamik manngersumik ujaqqerisussanngortinneqarpoq. Ujaraq eqqortumik ujaasinermini uteqqiaffigisimavaa.

- Ujaraq ukiuni millionikkaani amerlasuuni sikumit ajattarneqarsimavoq. Ujaraq nammineerluni oqaluttuassamik takutitsillunilu oqaluttupoq, eqqumiitsuliortoq qaammatini arlalinni ujaqqamik suliarinnittoq oqarpoq.

Arnarulunnguaq nunatsinni pisortatigoortumik aatsaat eqqaaniarneqarpoq.

ARNARULUNNGUAQ KINAANA?

  • 1896-imit 1933-mut inuuvoq. Thulemi inuullunilu toquvoq.
  • Illooqqani Qâvigarssuaq Miteq peqatigalugu Thulemit tallimassaanik 1921-mit 1924-mut ilisimasassarsiornermut peqataavoq. Ilisimatusartut Knud Rasmussen siuttoraat.
  • Arnarulunnguaq ilisimasassarsiornermi nerisassiornermut ammillu atisat ilisimasassarsiortut uumaniarnissaannut pisariaqartut isumaginissaannut akisussaasuuvoq.
  • Thulemit tallimassaanik ilisimasassarsiorneq nunatsinnit Canadamut, Alaskamut Sibiriamullu 18.000 kilometerinik isorartussusilimmi pivoq.
  • Ilisimasassarsiorneq naggueqatigiit inuit oqaluttuarisaanerput pillugu pingaaruteqarnerpaat ilagaat. Ilisimasassarsiornermi naggueqatigiit inuit Kalaallit Nunaanneersut, Canadameersut, Alaskameersut Sibiriameersullu inuiaat ataasiusut ilaatigut paasineqarpoq.

Arnaq Thulemeersoq Knud Rasmussenip Thulemit tallimassaanik nunatsinnit Alaskamut ilisimasassarsiorneranut angalasoqataasoq pillugu atuakkap nutaap saqqummiunneqarnera ilutigalugu eqqaassutissiaq uleerneqarpoq.

Thulemit tallimassaanik ilisimasassarsiornerup naammassineranit ukiut 100-t qaangiupput. Ilisimasassarsiorneq Knud Rasmussenimit siuttuuffigineqartoq 1921-mit 1924-mut ingerlanneqarpoq.

Knud Rasmussen oqaluttuarisaanermini atuakkani nassuiaatigineqarluartoq Arnarulunnguaq naggueqatigiillu inuit allat ilisimasassarsiornermut peqataasut annikitsuinnarmik nassuiaatigineqarsimapput. Taassumalu ilisimasassarsiornermi suliaqarnera pingaaruteqaraluarpoq:

 - Arnarulunnguaq ilisimatusartunut ikiortitut aamma suliaqarpoq. Taassuma naggueqatigiit inuit arnartaasa kakiornerisarsimasaat ilaatigut titartarsimavai. Naasumik katersisarsimavoq panertitsillunilu. Atisaliarisinnaasaminik ukallinik teriannianillu piniartarsimavoq. Itsarsuarnitsanik misissuinermi assaaqataasimavoq, itsarnisarsiooq, Pauline Knudsen Arnarulunnguamik atuakkiortoq KNR-imut sapaatiummat oqarpoq.

 

Assi © : Arktisk Institut

Peqatigiiffik Arnarulunnguaq arnaq Knud Rasmussenip angalaqataa qimusserlunilu angalanerup iluatsilluarneranut isumaqangaatsiartoq pillugu nersornaasiinissamik 2008-mili suliaqalerpoq.

- Kiisami taamatut pisoqarpoq, Arnarulunnguup pingaarutaa assut puioqqunannginnami eqqaamaqqunarami inunnut tassa issittormiunut tamanut takutitsigami pinginnaanersui taakkua taamaalillutik soorlulusooq timitalerneqartut, peqatigiiffimmit, Tukummeq Qaavigaq KNR-imut oqarpoq.

Arnarulunnguaq danskit aningaasaataanni aamma assiliartaliunneqassaaq, taanna 2028-mi pissarsiarineqarsinnaalissaaq. Tamanna Nationalbankenip qaammammi matumani siusinnerusukkut saqqummiuppaa.