Pituffimmi pisoq eqqumiitsoq: Arnaq periarfeerunneqartoq

Ullumikkut ulloq – juulip 21-at – tassaavoq ukiut 41-t matuma siorna arnap qallunaap, Jytte Refsgaardip Pituffimmi suliartoqqatilluni periarfeerunneqarnera. Danskit politiivisa, amerikarmiut oqartussaasa Pituffimmilu sulisut Pituffik Pituffiullu eqqaa tamaat ujarlerfigaat. Susoqarneralu paasineqanngisaannarsimavoq. Jytte Refsgaard nanineqanngisaannarpoq.
Jytte Refsgaardip periarfeerunneqarnera atuagalliutitigut soorlu Aalborg Stiftstidendekkut 1977-imi allaaserineqarpoq. Una asseq tassanngaanneersuuvoq. Assi © : Aalborg Stiftstidende
juulip 21-at 2018 12:21
Nutserisoq Aili Liimakka Laue

Jytte Refsgaard 27-nik ukiulik Pituffimmi aasaq ataasiinnaq namminerminoortuunersoq paasiniarlugu suliniaraluarpoq. Nuannariguniullu – suliffissaqarpallu – immaqa taavaniinnini sivitsorlugu. Qallunaalli inuusuttup issittumi aasaq naallugu misiginngitsoorpaa.

Jytte Refsgaardip Nunatta avannaani USA-p sakkutooqarfimmiinnera ajoraluartumik sivikitsuinnaavoq. Qanorli, sunalu peqqutigalugu tammarnera – pisoq eqqumiitsuuvoq nalorninartorpassualik.

Jytte Refsgaardip aasaq 1977-imi Pituffimmi tammarnera KNR-ip oqaluttuaq nangeqattaartunngorlugu saqqummiutissamaarpaa.

Oqaluttuap pinngornera
Pituffimmi qanga ullumikkullu sulisut Facebookimi qupperneranni, ullut ilaanni Jytte Refsgaardip tammarnera allaaserineqarsimavoq qaqilerneqarlunilu.

Allatamut qisuariartorpassuusimapput, Pituffimmilu sulisut Jytte Refsgaardip tammarnera eqqartulersimavaat.

Tamanna tunngavigalugu pisoq misissuiffiginiarlugu KNR aalajangerpoq.
Danskit politiit nalunaarusiaat tunngavigalugit, Jytte Refsgaardip tammarnera pillugu oqaluttuaq allaaserineqarpoq.

Jytte Refsgaardip tammarnerata nalaani Pituffimmi sulisut KNR-imit aamma apersorneqarput. 

Oqaluttuat nangeqattaartuni apersorneqartut aqqi saqqummiunneqassanngillat, KNR-illi atii ilisimavaat.

Jytte Refsgaardip qanigisai KNR-ip aamma attaveqarfigivai, taakkuali nangeqattaartumi peqataajumanngillat.

Arpanneq sivisooq

Oqaluttuaq Jyttep arpannginnerani aallartippoq. Takunnittut arlallit taamak isumaqarput. Oqaluttuartut arlallit suleqataasimasut aallaavigalugit, Jytte unnukkut tungujortunik qaqortumik titarnilinnik tunuanilu ”Texaco”-mik allannilimmik, arpaatinik atisalik naggammik takuneqarsimavoq. Tungujortut qaqortutallit arpaatit skuut atorpai, qularnanngitsumillu Pituffimmi avatangiiserissaaqisumi pinngortitami arpassamaartoq nalunarani.

Arpattartuusimavormi. Ukiullu taamaalinerani – juulip qeqqani avannaarsuani 76. breddegrad-imi – seqernup kaaviinnarfiani suna tamarmi qaamavoq

Politiit rapportiat malillugu Jytte Else Marie Refsgaard sisamanngornermi juulip 21-ani 1977 unnukkut nalunaaqutaq arfineq-pingasup qeqqata missaani, Jyttep inigisaata barakkip eqqaaniittumi sakkutooqarfiup nerisarfiata ”Dinning Hall”-ip eqqaani naggammik takuneqarsimavoq. Tassanngaanniillu periarfeerunneqarsimarpasippoq, immaqa.

Aqaguanili tallimanngornermi, tassa juulip 22-ani ullaakkut Jytte Refsgaard Dinning Hallimiik U.S. Air Forcep biiliutaannut ikisoq takusimallugu, biilillu ingerlasimasut radiotelefon mekanikerit pingasut politiinut nassuiaasimapput. Nassuiaatillu uppernarsarneqanngisaannarput.

Pituffimmi arnat siulliit ilaat

Jytte Refsgaard Vejby, Sjællandimeersuusimavoq, februaarimi 1977-mi Pituffimmi allaffimmiutut ITT Standard Electricimi suliffittaarpoq. Taamanikkut Valbymi, Københavnip eqqaani najugaqartuusimavoq amerikamiullu sakkutooqarfianni arnani sulilersuni siullernut ilaavoq.

1975 tikillugu Pituffimmi angutaannaat sulisuusarsimapput. 1975-mili naalagaaffiit peqatigiit arnanut ukioritinneqartumut atatillugu amerikkami sakkutuut arnat Pituffiliartitaasalerput. Kinguninngua arnat aamma sakkutooqarfimmi atuisunut sullissinermi sulisuusalerput.

Jyttep kammani Søren aallartinnani allaqatigisimavaa, Søren taamani Pituffimmi biilinik aquttuuvoq. Kingornatigut Jyttep inaani Valbymi allakkani nanineqartuni Søren Pituffimmi inuuneq pillugu oqaluttuarpoq, kiisalu Jyttemut suliffissaqassaneraalluni. Sulilissagunilu nammineq ITT-mut suliffissarsioqqaassooq.

Taakku marluk allakkat tunngavigissagaanni pisortatigut aappariinngillat, Sørenili isumaqarpoq ”arnatsialaasoq”.

Imusaat ikumaannartoq

Tallimanngornermi juulip 22-ani 1977-imi ullaakkut arfinernut ITT-p Pituffimmi immikkoortortaqarfiani Felec Service Inc-imi Jytte Refsgaardip suliffiani issiavia inoqanngilaq.

Tamanna qaqutigoortuunngilaq. Jyttemmi ullaakkut artorsartanini nalunnginneqaatigaa inortuikulallunilu. Taamaakkaluartoq suliai isorisassartaqanngisaannarput.

Nalunaaqutaq qulingiluanngormat Jytte suli takkutinngitsoq suleqataasa Jyttep inigisaanut barak 106-imut alakkarpaat, kasuttorlutillu. Ammaanneqanngillat. Matuersaat matup qulaatungaaniittoq suleqataasa tigoriarlugu namminneq matu ammarpaat. Ini iserfiat torerpoq, inoqanngilarli.

Inoqarsimaneranik takussutissatuaavoq imusaat ikumaannartoq. Kingornatigut paasineqarpoq arpaatit atisat arpaatillu kamiit kisimik inimi peqanngitsutuaasut. Kisianni sakkutooqarfik U. S. Air Forcemeersoq, USAF-mik taasartagaanneersoq kavaajarsuaq parkaq taakaniippoq, Jyttelli parkaq taanna aasaagaluartorluunniit ”uniform”-itullusooq  atortuaannaraa apersorneqartut oqaluttuaraat.

Jytte Refsgaard allanit takuneqarsimanngimmat nalunaaqutaq 10.05 ittua amerikkarmiu Kenn Zakamy sulisuminik ataatsimik amigaateqarnerarluni USAF-imut kalerriivoq.

Minutsit qulit qaangiummata nalunaaqutaq 10.15, USAF Policep naalagaata, kaptajn R. Peawy, qallunaat politi inspektøriat, Lau Friis, pisoq pillugu kalerrippaa. Taakkualu kattullutik Jytte Refsgaardimik ujaasinerpassuanngortussat siullersaat aallartippaat. “USAF Policemi sulisut pisinnaasut pisortatigoortumik tamakkerlugit ujaasitippaat”, danskit politit rejseholdiisa allataani eqikkakkami taama allassimavoq.

Kunngeqarfiup ilaani nalinginnaasumik, inersimasunut tunngatillugu, pisortat ulloq ataaseq piffissarluunniit sivisunerusoq qaangiutsinnagu ujaasineq aallartinneq ajoraluarpaat. Uanili pisoq allaavoq.

Rejseholdet eqqikkakkamik allataanni aamma allaqqavoq ”Lau Friisip piaartumik iliuuseqarnera nalinginnaasumiik siusinnerujussuusoq”.

Ullut sisamat ujaasineq

Tallimanngornermi juulip 22-ani 1977 inuit 100-t missaat Jytte Refsgaardip ujaasinermi peqataapput. Oqaluttaatit barakkit blokkillu eqqaanniittut atorlugit inuit kaammattorneqarput arnaq qallunaaq illup iluani silataanilu ujaqqullugu.

Siullermik suliffeqarfiit akornanni ujaasineq periarluni kingorna sakkutooqarfimmi eqqaanilu ujaasisoqalerpoq.

Tatsit kuullu aqqartartunit marlunnit ujaasiffigineqarput, qulimiguulillu sakkutooqarfik qulaaqqullugu avataa ilanngullugu ujaasilluni. 

Atuagagdliutit 25. juli 1977 - Jytte Refsgaardip tammarneraniit ullut sisamat qaangiummata – ima allappoq. data-entity-type="media" data-entity-uuid="3d8c5541-c4fc-4ee6-8b8c-9c769752d9a1" data-view-mode="knr_media_migration">Atuagagdliutit 25. juli 1977 - Jytte Refsgaardip tammarneraniit ullut sisamat qaangiummata – ima allappoq.

USA-p Pituffimmi illersuisoqarfia 1977-imi Fynitut angitigivoq, nunataalu assigiinngiiaaqaluni. Nuna ujarattaqaqisoq manissoq, kiisalu innaannaqarfiusoq, radareq, imeqarfik itisoorujussuaq, Camp Tutop kingorna illuaqqat, amerikarmiut sakkutooqarfiusimasoq Pituffimmiit 35 kilometerimik ungasitsigisoq.

Tulattarfik sakkutooqarfiup eqqaaniittoq aamma misissorneqarpoq, itinerpaaffiali pinnagu, politiit nalunaarusiaa malillugu itinerpaaffia 350 meteri qaangermagu.

Apersorneqartut nassuiaanerattuut, Jytte Refsgaard Pituffiup tunuatungaani qaqqami Nordbjergetimi timersortarsimavoq.

Pituffik amerikkarmiut timmisartut illersuisuinik USAF-mik aqunneqaraluartoq, timmisartunik qulimiguulinnillu aalajangersimasunik sakkutooqarfimmiittoqanngilaq. Kongelig Grønlandske Handelskontor, KGH, aqqutigalugu Dundasimi qulimiguulik Bell 209 atorlugu timmilluni qaqqap Nordbjergetip nalaa ilanngullugu ujaasisoqarpoq.

Ujaasinerulli ”nalinga naatsorsorneqarsinnaanngilaq”, politiit nalunaarusiaanni taama allassimavoq. Qaqqarmi nunataqarpoq naggorissunik innaannarsuaqarfeqarlunilu. Qulimiguulimmik ujaasineq qutsissutsimit 30 meterimit appasitsigigaluarpat inuit allaat takuneqarsinnaassanngitsut, politiit inerniliisimapput.

Ujaasineq unnuaannarmi nalunaaqutaq marlunut unippoq, aqaguanilu nangeqqippoq nalunaaquttap 23.30-p tungaanut.

Jytte Refsgaardip tammarneraniit ullut sisamat qaangiummata, ataasinngornermi juulip 25-ani 1977 nalunaaqutaq arninermut aatsaat ujaasineq USAF-imit danskillu politiivinit taamaatinneqarpoq.

Piffissamilu tassani Jytte Refsgaardip sumiiffigisinnaasaanik tikkuussisinnaasumik ataasinnguamilluunniit nassaartoqarsimanngilaq.