Tunumi immap assingi 60-ikkunneersuusut

Ukioq 2024-mut appakaatereeraluartugut aamma internettimik qarasaasiatigullu attaveqaatinik atuileraluittuinnaraluartugut, nunatta ilarujussua digitaliusumik tamakkiisumik suli atortulersorfiunngilaq, tassalu imartagut.

Tunummi immartaata assingi 1960-ikkunneersuusut nutaanik suli taasersorneqanngimmata, taakku suli maannamut malillugit umiartortoqartarpoq – umiartornerullu silarsuaani 1960-ikkuunniit maannamut nutaanngortoqaqaaq.

Taamaammat Tunumi immap assingi malikkaluaraanniluunniit umiartorneq isumannaatsuujuaannartanngilaq – allaammi GPS-eqaraluaraanniluunniit ajutuuissortoqarsinnaasoq, Ilisimatusarfimmi Issittumi Inuiaqatigiilerinermik Aningaasaqarnermillu Ilisimatusarnermut immikkoortortami lektori, Jeppe Strandsbjerg, oqarpoq:

- Tunup imartaata assingi qangali uuttortagaagamik pisoqalisoornikuupput. GPS-eqarluni umiartortoqartalernerata kingornali eqqortuujunnaarnikuupput. GPS-imimi naleqqersuutit maleqqissaaraluaraluaraanniluunniit kilometererpassuarnik uniuuttortaqarmata ornitamut tikinngitsoortoqarsinnaasarpoq.

Issittup imartaani ukiut hunnorujukkuutaat matuma siorna umiartortut immap assilisartarsimanngillat, immalli assingi nalitsinni umiartornermi pinngitsoorneqarsinnaanngileraluttuinnarput. Taamaammallu immap assinganik najoqqutassaalatsineq ajornartorsiutaaqisoq, Jeppe Strandsbjerg oqarpoq:

- Qallunaatsiaat immap assilisarnatik Norgemiit Savalimmiunut, Islandimut Kalaallit Nunaannullu umiartortarnikuupput. Tassa immap assilisanngikkaluarluni umiartortoqarsinnaavoq. Nalitsinnili umiartornermi immap assilisanngitsoortoqarsinnaasanngilaq, taanna oqarpoq nangillunilu:                   

- Imartallu ulorianartortallit – ikkarlullit – umiartorfiginerini immap assinginik eqqortunik najoqqutaqarnissaq pingaartuuvoq. Immap assingi eqqortuunngitsut najoqqutaralugit umiartortoqarsinnaavoq, taamaaliornerli ajunaaratarsinnaanissaq qaninnerulingaatsiartarpoq.  

Nutarterneqalersaanngitsut

Tunumilu nutaanik immap assiliortoqalersaarpasinngilaq.

Nunattami sineriaani immap naqqata assiliornissaa akisullunilu imaaliaallaannagassaanngilaq.

Umiarsuarmi takornariartaat, Ocean Explorer, Tunup imartaata ilaani, tassa Ittoqqortoormiit avannaata kangerluisa ilaanni Alpefjordimi ikkanneriasaarmat, tamaani taamungaannaq umiartorneq ulorianartortaqaqisoq uppernarsigaluartoq tamaani nutaanik immap assiliortoqalersaanngitsoq, Jeppe Strandsbjerg oqarpoq:

- Taama pisoqarmat immap assingi nutartigaanngitsut najoqqutaralugit umiartorneq ajunaaratarnissamut qaninnerulersitsisartoq uppernarsivoq. Umiarsuarnimmi takornariartaatinik angallassisartut ilarpassui asseqanngitsunik neqeroorusuttaramik inuilaat ungasinngisaannukaasserusuttarput, taanna oqarpoq nangillunilu:

- Isumannaaallisaasussaatitaasullu tamarmik Tunup imartaani umiartoqqusinngilluinnartarput. Tassami immap assiliornikkut isumannaannerulersitsisoqarsinnaavoq, aammali tamaani angallattoqarnerulersitsisoqarsinnavoq.

Nutarterneqarnissaannut aningaasaleeqqittoqanngitsoq

Nunatta imartaata ulorianartoqaqisup ilarujussua angallavissaqqissooqqullugu angallavigissallugulu isumannaannerusooqqullugu nutaanik assiliorneqassasoq, avatangiisinut ministeriusimasoq Troels Lund Poulsen 2009-mi aalajangerpoq.  

Taamaammat Naalagaaffik Namminersorlutik Oqartussallu nunatta imartaata assinginik digitaliusunik 74-inik titartaanissamik isumaqatigiipput. Kitaatali innuttunerusuusup imartaa kisimi nutaanik assiliorneqassasoq isumaqatigiipput.

Immap assingi taakku 2018-imi naammassineqassasut pilersaarutaavoq, Naalagaaffilli Danmarkimi suliffeqarfiutiminik nunap immikkoortuinut nussuinera peqqutaalluni taakkuninnga inaarsaanissaq 2026-mut kinguartinneqarpoq.

Taamaaliornissamulli aningaasaliissutit Kitaata imartaanik assiliornerinnarmut naammapput – aningaasaleeqqittoqaqqilersaartoqarpasinngitsorlu, Jeppe Strandsbjerg oqarpoq:

- Russit aqqartartuminnik Tunup imartaatigoortaraminngooq tamaani immap assiutitsinninngarnit pitsaaneroqisunik peqarnerarneqartarpaat. Tusaamasarsornerinnaavorli. Kisianni tassa Tunup imartaa assiliorneqarnissaa eqqarsaataarpasinngilaq. Aammami angallavigineqarpiartorsuunngilaq.

Politikkikkut salliunneqanngitsoq

Tunummi imartaanik nutaanik assiliornissamut aningaasaleeqqinnissaq politikerinit piumaneqanngitsoq, Strandsbjerg isumaqarpoq.

Imartanimi ulorianartortalinni umiartorneq ajutoornermik kinguneqariaannaavoq:

- Politikerinik taama piumasoqanngitsoq isumaqavippunga. Kalaallit Nunaanni Danmarkimiluunniit. Tunup imartaanik assiliornissamut aningaasanik atuinissaq soqutigineqanngitsoq isumaqarpunga. Tamaanilu immap angallaffiunerulernissaa aamma soqutigineqarunanngilaq, taanna oqarpoq nangillunilu:

- Tunummi imartaa nutaanik assiliorneqaraluarpalluunniit umiarsuillu takornariartaatit tamaanngartartut amerligaluarpataluunniit ungasimmat, upalungaarsimasut ajutoortoqarsimatillugu peruluttoqalersimatilluguluunniit tamaannalertorsinnaalernavianngillat. Taamaammat tamaannartoqartarnissaa ingalassimaniarneqarsoriivippara, taanna oqarpoq.