Erninernik qarasaasiakkut malinnaasitsineq: Sinerissamit erniartortut erninerat ilaqutaasa ernisarfinni videoliuutiliinikkut toqqaannartumik malinnaaffigisinnaalissagaat

Ernisarfinni videoliukkut attaveqarneq periarfissaanersoq Naalakkersuisut misissorusuppaat, taama attaveqalernikkut sinerissameersup erninerani aappaasup ilaqutaasulluunniit najuussinnaanngitsut malinnaasinnaassammata.

Allattoq Thor Bill, Ulrikke Andersen

juunip 13-at 2024 11:05

Nutserisoq Najâraq Egede

Nellie Simigaq siorna aappassaanik naartunermini Qaanaamiit Nuummut erniartortariaqarsimavoq.

Inooqataa, ilaqutai angajulliliaalu angalaqataasiinnaasimanngimmata – qaammatini marlungajanni qimaqqasariaqarsimavai. Ilungersunartartoq oqaluttuaraa.

- Maanngaanniit Qaanaaminngaanniit kujataanut aallalernermi soorunami artornartarpoq, meeqqat ilaquttat qimalerlugit. Taavalu nalullugu naartoq imaluunniit nuunuaraq qaqugu anillassanersoq. Soorunami ilagerusunnartaqaat. Allatullu ajornarluni ilagisinnaanagit.

Nellie Simigaq kisimiilluni erniartorsimasuni kisimeeqqajanngilaq.

Illoqarfitsik nunaqarfitsilluunniit qimallugit – inooqatertik ilaquttalluunniit nassarsinnaanagit – allamut erniartortartut Nunatsinni ukiumut 350-it missaanniipput.

Kisianni qarasaasiaq atorlugu ilaqutariit erninerup nalaani qaninnerusulersinniarlugit siunissami iliuuseqartoqarnissaanik periarfissaq misissorneqalerpoq.

Naalakkersuisut, Peqqinnissaqarfimmi naartusunik isumaginninnermut ernisussanillu kiffartuussinermut iliuusissanut pilersaarusiassatut siunnersuutaanni, video atorlugu toqqaannartumik ilaquttanik malinnaatitsisinnaaneq periarfissaqarnersoq misissorneqassaaq. Peqqissutsimut naalakkersuisoq Agathe Fontain (IA) assersuutigalugu Nuummut erniartorsimasup erninerani avataaniittunut malinnaatitsisinnaanerup periarfissanngornissaa pillugu ima oqaluttuarpoq,

- Najuussinnaanngikkaanni, erniartortumut peqataasinnaanngikkaanni, assigiinngitsunik peqquteqarluni, erninerup nalaani taanna erninermi peqatigiinneq misiginiarlugu – taanna aamma periarfissatut aamma siunissami misilinniarparput, oqarpoq.

Nammineq malinnaatitsiniarneq ajornakusoortoq

Nellie Simigaq oqarpoq, imminut assut iluaqutaasimassagaluartoq, ernisarfik videokkut ilaquttaminik najuutinngitsunik malinnaatitsisinnaagaluarpat. Siunnersuummullu ima isummerpoq:

- Ajunngilaq, takorlooruminarpoq maannakkut taammattoqaraluaruni, oqarpoq.

Nammineq mobili paaralugu Facetime-kkut malinnaatitsiniarneq erninermini misilissimavaa. Ajornakusoorpallaartorli oqaluttuaraa.

- Ilaquttakka ilaarrannikuupput Facetimekkut. Qissattut, nuannaartut, hihi.

Nellie Simigaq taamani ernertaartoq oqarpoq nangillunilu:

- Kisianni ernisunnerma nalaani mobileq paaralugu anillalermat malinnaatitsiniarneq ilungersunarami. Taava immaqa skærmikkut ajunnginnerorpasippoq.

Taamaattumik Nellie Simigaq oqarpoq ernisarfiit siunissami videoliuuteqalernissaat isumaqatigisinnaallugu.

QARASAASIAQ ATORLUGU ERNISITSINERIT

Naartusup najukkani qimallugu erniartortussaatillugu ilaquttallu najuussinnaasimanngippata ilaqutaasut qarasaasiaq atorlugu erninermut peqataasinnaanerannut periarfissat misissornissaat pisariaqartinneqarpoq.

Qarasaasiaq atorlugu ernisitsisarnerni peqqinnissaqarfimmi sulisunut videukkut aaqqiissutissat piginnaasanillu ineriartortitsinissat qulakkeernissaat pisariaqartinneqarput. Piginnaasanik ineriartortitsinissami teknikikkut aaqqiissutissat qarasaasiarlu atorlugu erninerup atulersinnaanissaa ilaapput.

Neqeroorutip naartusumut ilaqutaasunullu tunngatillugu erninerup pinerani toqqissimanerusoqarnissaanut iluaqutaasinnaanissaa naatsorsuutaavoq.

Qarasaasiaq atorlugu ernisitsisarnermut suliniutigineqartoq ilaqutaasunut erninermi ilaasutut misigisimasarnissamut tunniussaqarsinnaavoq, naak ilaqutaasut avissaaqqagaluartut, taamaasillunilu ernisunik isumaginninneq ilaqutaasunut tunngatitaq (Suliniuteqarfik 1) kiisalu Peqqinnissaqarfimmi oqaloqateqartarnernut atuisullu peqataatittarnissaanut (Suliniuteqarfik 3) tapersersuisuussaaq.

Suleriaaseq:

- Alloriarfik siulleq: Peqqinnissaqarfik naartusoq najukkani qimallugu erniartortussaatillugu ilaqutaasullu najuussinnaasimatinnagit qarasaasiaq atorlugu ernisarnerit pilersinnissaannut periarfissanik qulaajaassaaq. Qulaajaaneq 2025-mi aallartittussatut naatsorsuutaavoq.

- Alloriarfiup aappaa: Suliniummi aningaasaqarnikkut allaffissornikkullu kingunerisassanut missueqqissaarnerit suliarinissaat.

- Alloriarfiit pingajuat: Suliniutigineqartoq pingaartinneqassappat aningaasalersorneqassappallu suliniutinut pitsanngorsaatissat piviusunngortinnissaat. Aningaasalersuineq: Suliniutigineqartoq aningaasalersorneqanngilaq, taamaammallu Peqqinnissaqarfimmut killiliussat iluanni aningaasanik nassaarniartoqassaaq imaluunniit ukiuni tulliuttuni aningaasanut inatsit pillugu isumaqatigiinniarnerni aningaasanik immikkoortitsisoqarluni.

Paasissutissanik aallerfik: Peqqinnissaqarfimmi naartusunik isumaginninnermut ernissanillu kiffartuussinermut iliuusissanut pilersaarusiassatut siunnersuut

Allisiguk

Kisianni Ernisussiortut Kattuffiat (Grønlandske Jordemoderforening) pilersaarusiamut isumaqataavallaanngilaq.

- Arnat erninermik nalaanni mobiliminni messenger atorlugu malinnaatitsisartut amerlareeqaat. Ernisarfimmili videoliuuteqalernissaq allarluinnaavoq. Eqqumaffigisassat arlaqarput, kattuffiup siulittaasua Charlotte Bøgelund oqarpoq.

Ernumassutit arlaliusut

Ernisussiortut Kattuffiata siulittaasuata ernisarfinni videoliuuteqalernissaa ernumassutissanik arlalinnik peqarnerarpaa. Siullertut taarusuppaa ernisarfinni qarasaasiaq atorlugu avammut attaviliinerup atorneqarnerani teknikkikkut sillimaniarnerup qanoq isumannaatsiginerata qulakkeersimanissaa toqqissisimanartiginissaalu, oqarpoq.

- Qarasaasiakkut attaveqaateqalissappat, IT-mik atuinermi sillimaniarneq annerpaaq atortariaqarpoq. Avataaniit aqqut taanna hackerisartunit ammarniarneqarluni iluatsinneqarsimappat atisaqanngitsunik aamma inummut namminermut attumassuteqarluinnartunik inuup allap susassarinngisaanik avammut siaruartinneqarsinnaassapput. Taamaattumik erninermik toqqaannartumik videoliarinninneq avammut attavilerneqassappat sillimaniarnermik annerpaaffimmiittumik aqquserneqassasoq takorloorsinhnaavara, Charlotte Bøgelund oqarpoq.

Erninerit videoliarineqartalissappata peqqinnissaqarfinni sulisunut akisussaafferujussuarmik aamma tunisissangatippaa. Ilaquttat avataaniit malinnaatinneqarnissaannik akisussaaffik ernisussiortunut – ernisitsinerup nalaani suliitigalutik akisussaaffigiligassaat alla, soorlu aamma ajornakusuussasoq, oqarpoq.

- Ilaquttat malinnaatinneqartut – skærmip illuatungaaniittuullunni – ”isumaginissaat” ajornassaaq. Pingaartumik erninerup nalaani arlaanik pinartumik pisoqaraluarpat, ernisoq tassaavoq ernisussiortup isumagisassaasa pingaarnerpaartaat.

Videoliuummik ernisarfimmi peqarneq aamma suliffiup isumannaatsuuneranik innarliisinnaasoq, Charlotte Bøgelund isumaqarpoq.

- Ernisussiortumut ernisoq samminerullugu sulisussamut videoliuummik ”malinnaaffigineqaannaavinneq” videoliuummillu isumaginninnissaq aamma toqqissisimanarnavianngilaq. Peqqinnissaqarfiup videoliuuteqarnissaq akisussaaffigissappagu uanga nuannarisorsuusinnaanngilara.

Ernisitsineq ajornartorsiutaanerpaanngitsoq

Charlotte Bøgelundip isumaa malillugu, erninerup nalaani ilaquttat inooqatigisalluunniit ilaannginnera ajornartorsiutaanerpaanngilaq.

Ernisulerneq naartusumut illoqarfimmut ernisarfilimmut sapaatit akunneri arlallit sioqqullugit apuussimasumut sakkortusinnaassaqaaq. Inooqatigisartimmi qitornarluunniit piffissami sivisuumi qimaqqasariaqartarpaat.

- Ilaqutariinngortussanut anaananngortussap aallarluni erniartornera tarnikkut artornarnerpaasarpoq, oqarpoq.

Taama oqarneranut Nellie Simigaq Qaanaameersoq ilisarinnippoq.

- Aappassaanik erniartorama qiarsuaarpunga, paniga, maanna paniga, qimalerakku siullerpaamik. Qiarsuaarlunga Facetimekkut oqaluuttarlugit anaanaguttukassaq, amaamagutttukassak, oqaluttuarpoq. Aappassaanik meerartaarami ernertaarpoq.

Aamma atuarukPeqqissaasut ernisussiortullu amerlineqarpata ernisunik toqqissisimanerulersitsissaaq

Naalakkersuisut aamma suliniutigerusuppaat naartusup erniartornermini siunissami ingiaqateqartalernissaa. Tamannali pissappat peqqinnissaqarfiup inisimaffiutaasa maannakkornit amerlanerulernissaat pisariaqartinneqassaaq. Aningaasarpassuarnik akeqassammat tamanna maannakkorpiaq piviusorsiortuunngitsoq, iliuusissatut siunnersuummi oqaatigineqarpoq.