Qamutit tissiartaatillit atorlugit Sermersuarmi ilisimasassarsioneq iluatsilluarpoq
Siniffik pooq qerisoq tupermi sermersuup qaavaniittoq, peqataasut arfineq-pingasut qaammatip kingulliup iluani angerlarsimaffigaat.
Unnuarpassuit taama qiiaffiusut ilisimasassarsiornemut "SOS ARCTIC 2024" taajuutilimmut, piujuartitsineq toqqammavigalugu Sermersuarmi ilisimasassarsiorsinnaalersitsisumut, misigisanut ilaapput.
Ilisimasassarsiorneq maajip aappaani aallartittoq, Qalerallit Sermianniit avannamut 1500 km-mik isorartutigisumik Naajaanut, Upernaviup avannaaniittumut angalapput. Juunip Arfineq-aappaani apuupput.
Ilisimasassarsiorneq Ramón Larramendi, issittoq pillugu ilisimasassarsiortunit nunarsuarmi ilisimaneqarnerit ilaat, isumassarsisuuvoq. Ukiut 25-it kingulliit aqqanileriarluni ilisimasassarsiorluni qamutit tissiartaatillit ineriartortippai. Qamutit 20 meterisut takitigipput, sanimut 3 meterijullutik. 3 tons-nillu usisinnaallutik.
Qamutit atorluarsinnaasunngorumallugit qanoq usisinnaatiginersut aserfallajanngitsiginersullu ilisimasassarsiornermi misiligarneqarput.
Nunatsinniit peqataasut
Nunatsinniit ilisimasassarsiortunut peqataasut pingasuupput, Bo Kleffel ilisimasassarsiorlutik angalasunik ulluinnarni sullississartoq peqataavoq. Qamutinik tissiartaatiinnik suliaqarneq 2010-mi peqataaffigilerpaa.
- Ilisimasassarsiorlutik angalasut imminut akilersinnaasumik, akisuallaanngitsumik mingutsitsinatillu siunissami angalasinnaalernissaat, suliniutip siunertaraa. Piujuartitsinissaq ikummatissanillu atuinani angalasinnaasoqassasoq naaggaaruminaatsunngorlugu neqeroorutigisinnaanngorparput, Bo Kleffel, nunatsinniit peqataasoq oqarpoq.
Aka Simonsen ulluinnarni Kujataani UNESCO World Heritage sitemanageriuvoq, taannalu arnartatuaalluni peqataavoq. Qamutit 20-miiteriusut, sisamanik immikkoortullit, tonsinik pingasunik usisut inunnillu arfineq pingasunik ilaasullit angallassinnaanerlugit paasiniarsimagitsik, Aka Simonsenip oqaluttuaraa.
- Periarfissaanersoq paasissallutigu pissanganarnikooqaaq. Massakkut nalunngilarput siunissami ilisimasassarsiorlutik angalarusuttut sermersuarmi siornatigut tikikkuminaassinnaasunut angalasinnaalissasut. Nuannaaqaagut iluatsimmat, Aka Simonsen oqarpoq.
Peqataasut pingajuat aamma kujataaninngaanneersuuvoq. Jens Jacob Simonsen ulluinnarni South Greenland Expeditions Tasermiumi angallammik ingerlatsisuuvoq. Taanna ilisimasassarsiorneq iluatsilluarmat aamma nuannaaqaaq. Tamanna inuit attaveqatigiittarfianni unnersiutigaa.
Misissugassanik katersineq
- Ilisimasassarsiorneq periarfissanik nutaanik ammaavoq, ikummatissanik atuinani angalalluni misissugassanik katersisinnaalerpugut silaannarmi angalanitsinnik mingutsitsinngitsumik, Italiamiut ilisimasassarsiortut qamutit tunuani immikkut atortunik ikkussinikuupput, silaannarmi tappiorarnartunik immiussisumik. Siullermeertumik Nunatamiit Upernaviup tungaanut misissugassat taamatut ittut katersorneqarput, taanna allappoq.
University of Maine's Climate Change Institute (USA) aamma Autonomous University of Madrid suleqatigalugit misissugassat paasissutisssallu katersorneqarput. Italiamiut issittoq pillugu ilisimatusarfiat CNR aamma peqataavoq.
Ukioq manna qamutinik tissiataaarnermi misileraanerit kingulliit naammassinissaat siunertani pingaanerpaavoq. Taannalu iluatsippat, WindSled, 2025-miit Sermersuarmi ilisimasassarsiorlutik angalasarusuttut qamutit tissiataaarutillit annertuumik usisinnaasut periarfissarilissavaat.
