Mianersoqqusisoq: Kalaallit Nunaat kisermaassilluni aqutseriaaseqalerataannaavoq
Tamanna qasseerpassuariarluni oqallisigineqartareerpoq, oqallisigineqaraangallu inuit misigissutsikkut tamatigorluinnaq aalassaatigisarpaat. Taamaammat kikkut kalaaliusutut imminnut taasinnaanersut isumaqatigiissutaanngisaannarnikuugunarpoq.
Naleraq oqallinnermik maanna aallartitseqqippoq, tamatumuuna akissut ersarinnerussagunarluni.
Naggueqatiginnit inunnit kingoqqisuusut kalaaliusutut imminnut taasinnaassasut, Naleqqap tunngavilersortareerpaa kalaaliusutulli imminnut taasinnaajumalluni inuiaassuseq kingoqqiffillu aalajangiisuusariaqanngitsut, Inatsisartuni partiit arlallit isumaqarput.
AAMMA ATUARUK Kiap kalaaliuneranik oqallittoqannginnerani: Inuiaqatigiinni kikkut tamaasa inissaqartissavagut
Inuiaassuseq kisimi aallaavigalugu kikkut kalaaliunerata aalangerniarnera ajornaatsuinnaanngilaq.
Aarhus Universitetimi naalagaaffiit pissusiinik ilisimatusarfimmi lektori, Per Mouritsen, taama naliliivoq:
Nunatsinni namminersulivinnissamik taasititsisoqassagaluarpat inuiaat kalaallit kisimik Kalaallit Nunaata siunissaanik aalajangiinissamut taasisinnaatitaasariaqartut, nunanut allanut tunngasunut taamanikkut naalakkersuisoq, Pele Broberg (N) Berlingskemut oqarsimasoq Naalakkersuisut paasimmassuk aalassaatigeqaat.
Inuiaallu inunnik tunuliaqutallit kisimik kalaaliusutut imminnut taasinnaasut, taassuma ilanngullugu oqaatigaa.
Oqaaseqaataali Naalagaaffiit Peqatigiit inuttut pisinnaatitaaffiit pillugit isumaqatigiissutaallu imminnut akerleriimmata, Naalakkersuisut Pele Brobergio oqaasiinut akerliunertik nalunaarutigaat.
Aamma nunanut allanut tunngasunut naalakkersuisuutitaajunnaarluni inuussutissarsiornermut niuernermullu taamaallaat naalakkersuisuuinnartitaavoq.
Aamma Nunatsinni Inuit pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit nunatsinnilu siunnersuisoqatigiit allat inuiaat kalaallit kisimik kalaaliusutut taaneqartalernissaat aamma mianersoqqussutigaat.
- Nunani killerni demokratimik paasinnittaaseq atorlugu inuiaassuseq kisimi aallaavigalugu innuttaassusiliiniartoqaraangat iluarisanngilarput, Per Mouritsen oqarpoq.
Taassumami oqarnera naapertorlugu Naleqqap siunnersuutaa, danskit Kalaallit Nunaannut attuumassutilerujussuit inuiannut kalaallinut ilanngunnissaannik mattussinermik kinguneqarsinnaavoq.
Taamaattoqassappat nunarput inuit pisinnaatitaaffiinut tunngaviusunut assortuuttumik inissisimalissaaq, tassa taasisinnajunnaarsitsinikkut kisermaassilluni aqutseriaaseqalerataannaavoq:
- Nunagisami peqqussutitigut inatsisitigullu sunniuteqarsinnaannginneq kisermaassilluni aqutseriaasilimmi najugalittutilli ippoq. Naalagarsiortariaqassaatit. Tamanna kikkulluunniit innuttaassusertik tunngavigalugu oqartussaataqaasinnaanissaasa pingaaruteqassusaannik ersersitsisuulluinnarpoq, Per Mouritsen oqarpoq.
Inuiaat kalaallit Kalaallit Nunaata siunissaanik aalajangiisuussasut
Kikkut kalaaliunersut namminersornermut inatsimmi nassuiarneqanngilaq, inuiaalli kalaallit nunatta namminersulivinnissaanik taasisuussasut inatsimmi erseqqissaatigineqarpoq.
Nunarput namminersulivissagaluarpat nunatsinni innuttaassuseqalernissamik neqeroorfigineqartussat qularnanngitsumik tassaassapput inuiaat kalaallit.
AAMMA ATUARUK Pele Brobergip kikkut nunatsinni qinersisinnaatitaassanersut oqallisigineqartariaqarsoraa
Taamaammat kikkut kalaavittut imminnut taasinnaanissaannik oqallinneq annertuumik kinguneqarsinnaavoq.
Naalagaaffimmi innuttaassuseqalernissamut piumasaqaatinik nunarsuarmi tamarmi atuuttunik peqanngilaq, kisianni nunamut innuttaassuseqalerfigerusutamut attuumassuteqarluarnissaq piumasaqaataakkajuppoq:
- Innuttaasseqalernissamik qinnuteqartut nunami qinnuteqarfigisaminni qanoq sivisutigisumik najugaqarsimanersut, najukkaminni oqaatsit piginnaasaqarfigineraat taavalu nunagisaminnik ilisimasaqassusaat tunngavigalugit nalilerneqakkajupput, Per Mouritsen oqarpoq.
Naliliinermili allat aamma tunngavigineqarsinnaasarput.
Assersuutigalugu Danmarkip innuttaassuseqalernissamut piumasaqaateqarpoq nunat killiit tamatumunnga piumasaqaataanut sanilliullugit sukannernerusunik.
Qinnuteqartut imminnut pilersorsinnaassusaat aamma naliliiffigalugillu pinerlussimannginnissaat immikkut sakkortusisamik piumasaqaatigisarpaat.
Per Mouritsen Aarhus Universitetimi naalagaaffiit pissusiinik ilisimatusarfimmi lektoriuvoq, taassumalu inuit nunagisaminnut innuttaassuseqalerusuttut tamatuma qanoq angunissaanik ilaatigut ilisimatusartuuvoq. Per Mouritsenip oqarnera naapertorlugu naalagaaffiit amerlanerpaartaasa inuit inuiaassusaat apeqqutaatippallaarnagu nunamut innuttaassuseqarfigilerusutaminnut qanoq attuumassuteqartiginersut apeqqutaatinnerusarpaat.
Assi: Lars Kruse/AU Foto.
Inuit kisimik taasisinnaatitaasariaqarput
Naggueqatigiit inuit kisimik nunatta Danmarkillu naalagaaffeqatigiiginnassanerannik taasisinnaatitaasariaqarnerarlugit Pele Broberg (N) oqarsimasoq, danskit aviisiat Berlingske siorna allappoq.
Pele Broberg Berlingskemut ima oqarpoq:
- Thailandimeersut, Danmarkimmersut, Tuluit Nunaanneersut, Frankrigimeersut, Spaniameersut allalluunniit nunatsinni najugallit nunatta namminiilivinnissaanut taasititsinermi peqataanissamut piumasaqarsinnaanngillat. Taasititsinermi peqataanissamut pisinnaatitaaffillit tassaapput naggueqatigiit inuit. Nuussimasutut qanoq misigisimaneq isumaqarnerlu taasinissap oqallisigineqarnissaani matumani pingaaruteqanngillat.
Pele Brobergip taama oqarnera politikkikkut aalassatsitsingaatsiarpoq, nunanut allanut tunngasunut naalakkersuisuujunnaartitaaneranik kinguneqarluni.
Naalakkersuisullu allat tamatumunnga isumaqataannginnerminik oqaaseqarput, "nunatsinni innuttaasunik assigiinngisitsisoqarnavianngitsoq" oqaariartuutigalugu.
AAMMA ATUARUK Pele Broberg nunanut allanut tunngasunut naalakkersuisuujunnaartoq
Inuiaassuserlu kisimi kikkut kalaaliusutut imminnut taasinnaanissaannik aalajangerniarnermi aallaavigineqassagaluarpat inuit taasisinnaatitaanerannik innaliinerussasoq, Per Mouritsen aamma isumaqarpoq:
Naalagaaffiit Peqatigiit aalajangersagaat naapertorlugit kikkulluunniit innuttaassuseqarsinnaatitaapput.
Innuttaassusillit kikkulluunniit innuttaassuseqaqatitik allat assigalugit nunami innuttaassuseqarfigisaminni pisinnaatitaaffeqarput taasisinnaatitaallutillu.
Inuiaassuseq:
Inuiaassutsimut tunngatillugu soorlu inuiaqatigiittut oqaatsit, upperisat assuutillu tunngavigalugit kultureqaqatigiinneq pineqartarpoq.
Inuillu sananeqaatikkut ataqatigiinnerat aamma pineqarsinnaasarpoq.
Tusarfik: Institut for Menneskerettigheder.
- Kalaallit Nunaanni taama pingaaruteqartigisumik taasititsisoqassagaluarpat, inuit tassannga kalluarneqartussat taaseqataasinnaasariaqarput.
- Inuiaassuseq kisimi allaaavigalugu aalajangerneq nikassaanerunertut taarusunngilara, inuiannulli aalajangersimasunut killersuisoqassappat naapertuilluannginnerussallunilu isumatusaarnerunavianngilaq. Taamaattoqassagaluarpat naalagaaffinngornermik aallartitsinerlunnertut taaneqarsinnaassaaq, Per Mouritsen oqarpoq.
Danskinik ilaatitsisoqanngippat akerleriiffiulersinnaasoq
Nunaqarporli innuttaassuseqalernissamut qinnuteqartut inuiaassusaat aallaavigilluinnarlugit naliliiffiusartunik.
Israel, Per Mouritsenip ilaatigut assersuutigaa. Israelimimi juutit tamarmik naalagaaffimmi tassani innuttaassuseqartitaapput, massa tamatuma angunissaa araberinut ajornakusoortorujussuusoq.
Israelip juutinit sorsunnersuup kingulliup soraareernerani qimarraviunera juutillu pingaartitatik illersorusullugit Israelimi amerlanerussuteqartuuinnarusunnerat tamatumunnga pissutaavoq.
Immaqaana Kalaallit Nunaanni tamanna aamma pisariaqartinneqartoq, Per Mouritsen akissumik naatsorsuuteqarani aperaaq:
- Kalaallit Nunaata nunasiaataasimasutut oqaluttuarisaanermi danskinit aqunneqarsimanerat qimanniarlugu ikinnerusutteqartunik peqataatitsinnginnissaq kissaatigisinnaavaa. Taamaattoqassagaluarpat Kalaallit Nunaanni nunaqavissunut naleqqunnerusumik nunami tassani inuiaqatigiit akornanni pitsaanerusumik ineriartortitsisoqarsinnaavoq, Per Mouritsen oqarpoq.
Nunatsinnili politikerit taamaaliussagaluarpata, akerleriiffiungaatsiarsinnaaneranik Per Mouritsen naliliivoq.
