Immap sarfaasa pingaarutillit ajalusoornissaat ilisimatuup siulittuutigaa: Kalaallit Nunaat suli nillernerulissaaq
Immap sarfaata imminnut ataqatigiit AMOC-imik taaneqartartut Atlantikup avannaata kiattuaannartullu akornanni nillerneq kissarnerlu siaruartertarpaat.
Kisianni gassimik CO2-mik silaannarmik kissakkiartortitsisartumik aniatitsineq ullumikkutut annertutigisumik ingerlaannassappat ataqatigiinneq taanna 95 procentimik qularnaatsumik 2025-p aamma 2095-ip akornanni ajalusuussaaq.
Immap sarfaasa ajalusoornissaat 1-imiit 10-mut nalilissagukku qanoq qularnaatsigaa?
- Aap, qularnaassusaa ottemut inississagunarpara. Siulittuineruvoq ilungersunartoq. Ernumasaarisartunut nammineq ilaanngilanga, kisianni naliliineq taanna paasigakku ernumalaalerpunga, Peter Ditlevsen, ilisimatuutut misissuinermut suleqataasoq KNR-imut oqarpoq.
Ajalusoornerulli 2057-imi tassa ukiut 34-t qaangiuppata aallartinnissaa ilimanarnerusoq misissuinermi missingersorneqarpoq.
- Aalalangiisumik pisoqarnissaa qalliartorpasipparput. Taannalu tikikkutsigu pissutsit allanngortikkuminaallissapput. Taamaammat sapinngisamik maannangaaq gassimik CO2-mik silaannarmik kissakkiartortitsisartumik aniatitsineq unikaallatsinneqartariaqarpoq, ilisimatooq nassuiaavoq.
Kalaallit Nunaat suli nillernerulissaaq
Danmarkimi Europallu sinnerani silap pissusiata qanoq ilisinnaanera misissuinermi inerniliussatut sammineqarnerupput. Europap kitaani silap pissusia Alaskap Canadallu avannarpasissortaani silap pissusiata assigilissagaa Peter Ditlevsenip aarlerissutigaa.
Danmarkimi agguaqatigiissillugu gradinik qulinik nillernerulernissaa ajalusoornerup kingunerissavaa. Nordsøen aamma Østersøen ilaatigut sikusalissapput Danmarkimilu silap pissusia sakkortunerulissaaq allanngorarnerulerlunilu.
- Kingullermik sermersuaqarnera naammassimmalli immap sarfai taakku atuutilerput, tassa ukiuni 12.000-ni.atuupput. Kisianni sermersuaqarnerup nalaani taakku atuutinngillat. Ilami aamma taamani nillerneroqigami.
Kalaallit Nunaammi qanoq eqqorneqassava?
Ilimasaarinerit taammaattut silap pissusianik ilisimatuussutsikkut misissuisumut tulummut Dr. Richard Woodimut UK Met Officemeersumut apeqqutigissallugit pitsaanerussaq, Peter Ditlevsen isumaqarpoq.
- Silap pissusianik ilisimatusaatitut periutsit takutippaat AMOC ajalusuussappat Kalaallit Nunaata annersaani gradinik marlussunnik nillernerulissasoq, Richard Wood KNR-imut oqarpoq nangillunilu:
- Annertuginarpalunngikkaluarpoq kisianni silap pissusiata allanngoriartornerata sunniutaanit tamanit annertunerusinnaavoq.
Læs også Kiatsikkiartorpoq: Nuummi 1784-miilli aatsaat taama kiatsigaaq
Inerniliinerilli oqaatigisani nangaanartoqartut silap pissusianik ilisimatuussutsikkut misissuisup tuluup uparuarpaa. Kalaallit Nunaanni silap pissusianik misissueqqissaanernik sukumiisunik naammattunik peqannginnera tamatumunnga pissutaavoq.
Sikuunerulissaaq aamma apinnginnnerullunilu siallinnginnerulissaaq
Immap sarfai ajalusoorpata ullut siallerfiit apiffiillu ikinnerulernissaat, Richard Woodip ilimasaarutigaa:
- AMOC ajalusuussappat nuna tamakkerlugu sialuk apullu annikinnerulisssaaq, Kalaallit Nunaata kujataata kitaani annermik malunniuttussamik.
Læs også Avaannani assartuineq kinguaattoorfiusinnaasoq
Ilutigalugu ilisimatuussutsikkut misissuisup ilimagaa pingaartumik Kalaallit Nuaannut uterlugulu aamma Kalaallit Nunaata iluani umiartornerit sakkortuumik eqqorneqassasut ajalusoorneq pissappat aamma pippat:
Nunatsinni, nunatsinnut nunatsinniillu umiarsuakkut angallannerup annertuumik eqqorneqarnissaa ilisimatuup naatsorsuutigaa.
- Imaq nillernerulerpat Kalallit Nunaata sineriaani tamani ukiuunerani immap sikuata annertunerulernissaa ilimagaarput. Tamanna Kalaallit Nunaanni umiartornermut sunniuteqarsinnaavoq, Richard Wood naggasiivoq.
