Danskit inatsisaat nutaaq atuutilereeraluartoq, pinngitsaaliissummik inissiinernut akerliusoqarunnaanngilaq
Allagartarsuit pappiliaasut marluk, meeqqanik meeqqallu assaasa naqinnerinik assiliartallit, Christiansborgip saavani sisamanngornermi ualikkut saqqummersinneqarput. „Anaanap, ataatap, asavaanga“ allagartarsuup aappaani allassimavoq, aappaanilu „Bring them home“.
Inuit 50-it missaanniittut, kalaallit meerartaannik Danmarkimi angerlarsimaffiup avataanut inissiisarnermut akerliussutsimik takutitsiartortut akornanni Erfalasorput anorimi erfalavoq.
Najuuttut arlallit anaanaapput meeqqaminnik namminneq arsaagaasimasut. Taakku ilagaat Keira Kronvold, paninnguaminik inoorlaamik, Zammimik, qaammatit aqqanillit matuma siorna pinngitsaaliissummik arsaarneqartoq. Tamanna KNR-imiit tusagassiuutiniillu allaniit siornatigut saqqummiunneqarnikuuvoq.
- Artornarujussuarpoq. Artornaqaaq, qullileqqajaajutigaluni oqarpoq.
Akerliussutsimik takutitsineq, akerliussutsimik takutitsinerit arlalippassuit ingerlanneqareersut kingullersaraat, danskillu kalaallit meerartaannik pinngitsaaliissummik inisseeriaasaannut sakkortuumik isorinniffiusarput.
Maajip aallaqqaataanni inatsit nutaaq atuutilerpoq, sulianilu kalaallit meerartaannik pinngitsaaliissummik inissiiniarnerinut tunngasuni, danskit kommuunii VISO-mi immikkoortortamik aalajangersimasumik, kalaallit piorsarsimassusaannut oqaasiinullu ilisimasalimmik peqataatsitsisarnissaannik inatsit pisussaaffiliivoq.
Pinngitsaaliissummik inissiinermut suliat allat, inatsit atuutilernera sioqqulluguli ingerlanneqareernikut, tarnip pissusaannut tunngasumik misissortinnernik isorineqangaartunik tunngavillit, immikkoortortamiit aamma nalilersuiffigineqaqqissapput.
Suliaq Keira Kronvoldimut tunngasoq maanna nalilersorneqaqqittut ilagaat. Suliaq novembarip sisamaani naammassineqassaaq, Keira Kronvoldilli suliap qanoq inerneqarnissaa ernummatigaa. Naak immikkoortortaqarfik kalaallit piorsarsimassusaannik oqaasiinillu immikkut ittumik ilisimasaqaraluartut, tamanna taamaattutut misiginngilaa.
- Qanoq pisoqassanersoq ernummatigeqaara. Suliami uannut tunngasumik suliaqartut marluinnaat kalaaliupput, sinneri qallunaajupput. Taakkulu suliamik suliarinnittuunerat toqqissisimanarinngiivippara.
Piorsarsimassutsini pillugu Immikkut ilisimasallit ilisimasaqarluarnersut suliarluunniit qallunaat isiginnittaasaat malillugu nalilerneqarsinnaanera ernummatigaa.
Isornartorsiuineq KNR-ip VISO-mut saqqummiuppaa. Taakku allapput:
Peqqissaartumik misissueqqissaartariaqarneq
Tamatuma saniatigut suliaq Keira Kronvoldimut tunngasoq eqqartuussisuuneqarfimmi suliarineqartussaavoq. Eqqartuussissuserisuata Jeanette Gjørrettip Stage Advokater-imeersup suliaq ingerlatissavaa.
- Suliami Keiramut tunngasumi misissuineq (FKU, aaqq.) atorneqarsinnaanngitsup atorneqarsimanera uppernarsivarput. Taamaattumik suliaq Nunatta Eqqartuussisuuneqarfikkoorunnissaanut akuerineqarpugut, Jeanette Gjørret oqarpoq.
Jeanette Gjørret akerliussutsimik takutitsinermi aamma peqataavoq, tassanilu oqalugiarpoq. Suliaq Keira Kronvoldimut tunngasup saniatigut anaanaasut kalaallit 15-it allat meeqqaminnik arsaagaasimasut sinnerlugit oqalugiarpoq.
Eqqartuussuserisorlu aperineqarami, inatsit nutaaq angajoqqaanut kalaaliusunut illersuinera naammannginnerarpaa. Tamanna aggustimi paasinarsivoq, Ivana Nikoline Brønlund 18-inik ukiulik, erninerminit akunneq ataaseq qaangiutiinnartorlu panimminik arsaarneqarmat. Taanna aamma akerlussutsimik takutitsinermi peqataavoq.
Høje-Taastrup Kommunip inatsit atuutilereernerata kingorna immikkoortortaqarfik immikkut ittoq VISO peqataatissimanngimmassuk, danskit isumaginninnermut ministeriata, Sophie Hæstorp Andersenip, suliaq qisuariarfiginikuuaa.
Jeanette Gjørret naapertorlugu inatsit nutaaq naammanngilluinnarpoq.
- Suliat aalajangiiffigineqareersut, assersuutigalugu suliat qitornavissiartaarnermut tunngasut, inatsimmi eqqarsaatigineqanngillat. Isumaqarpungalu tamanna kukkunerusoq, sulianimi kukkunerit, suliamik ingerlatsinermi kukkussutaannaanngimmata. Tamannalu kukkusumik tunngaveqarluni inissiisimanermut qitornavissianngortitsisimanermulluunniit tikkuussisuusinnaavoq.
- Aammattaaq isumaqarpunga suliat kukkusumik suliarineqarsimanersut, imaluunniit suliani qanoq pisoqarsimanersoq, sukumiinerusumik paasiniarneqarnerusariaqartoq. Isumaqarpunga peqqissaartumik misissueqqissaartariaqartoqartoq, taanna oqarpoq.
Nunasiaataasimanermit ingerlateqqitaq
Laila Berthelsen, suliani meeqqanik pinngitsaaliissummik inissiinermut tunngasuni angajoqqaanut arlalinnut ikorfartortaasoq, akerliussutsimik takutitsinermik aaqqissuisuuvoq. Laila Berthelsenip Jeanette Gjørretip isorinninnera isumaqataaffigaa, kalaallillu meerartaanik pinngitsaaliissummik inissiiniarnerit suliarineqartarnerat allanngorluinnartariaqartoq, taanna isumaqarpoq.
Amnesty International sinnerlugu oqalugiartumik aamma peqataasoqarpoq. Inatsisit aaqqissuussinerillu nunasiaataasimanerup nalaani atuuttut ullumikkut suli ilusilersuisuusut, oqalugiaataani oqariartuutaavoq.
Naja Dyrendom Graugaardip, Københavnip Universitetiani Kalaallit Nunaata Danmarkillu attaveqatigiinnerannik nunasiaataasimanermik aallaavilimmik ilisimatusartup, tamanna isumaqatigaa.
Taanna aamma oqalugiarfimmiippoq, nunasiaataanerup nalaani nunap inoqqaavisa meerartai angajoqqaaminnit piorsarsimassutsiminiillu ukiorpassuarni qanoq peersitaasarsimanerat pillugu oqalugiarluni.
Naja Dyrendom Graugaard naapertorlugu, ullutsinni pinngitsaaliilluni inissiisarneq nunasiaataanerup kinguneraa, ilaqutariit kalaaliusut killermiut najoqqutassiaat malillugit nalilerneqartarmata.
- Nunap inoqqaavisut inuttut ilaquttatsinnik, oqaatsitsinnik piorsarsimassutsitsinnillu attassiinnarnissamut pisinnaatitaaffeqarpugut. Taamaakkaluartoq pinngitsaaliissummik inissiisarnernut atatillugu, meerartatta ilarpassui ilaquttaminnik, piorsarsimassutsiminnik oqaatsiminnillu annaasaqarnermikkut Kalaallit Nunaannut attuumassuteqarunnaartarput, tamanna oqaluttarfimmit oqaatigineqarpoq nangipporlu:
- FN-ip immikkut nalunaarusiortartuata Danmarkimi pinngitsaaliissummik inissiisarnerit 2023-mi isornartorsiorpai, nunap inoqqaavisa pisinnaatitaaffiinik sumiginnaanertut aamma innuttaasunut Inuit-iusunut ammip qalipaataa tunngavigalugu aaqqissuussaasumik nikassaanertut nalilerlugit. Danmarkip nunat tamalaat akornanni pisussaaffimminik suli eqquutsitsinngitsoq, ullutsinni suliani takusartakkatta ajoraluartumik ersersippaat, Naja Dyrendom Graugaard oqarpoq.
Suli kukkusoqaqqissinnaasoq
Pinngitsaaliissummik inissiisarnerit Christiansborgimi aamma suli sammineqarput, kalaallit folketingimut ilaasortaatitaat marluk, IA-meersoq Aaja Chemnitz, Naleqqameersorlu Aki-Matilda Høegh-Dam, suliat pillugit isumaginninnermut ministerimut apeqquteqartuarmata.
Naak inatsit nutaami maajip aallaqqaataani atuutilersumi kommunit meeqqanik pinngitsaaliissummik inissiiniarnerini kalaallisut piorsarsimassuseqarnerup oqaaseqarnerullu isiginiarneqarnissaat qulakkeerneqaraluartoq tamanna suli anguneqaqqajanngitsoq, Aaja Chemnitz isumaqarpoq.
- Suliami Keiramut tunngasumi suliamilu Ivana Nikolinemut tunngasumi misissuinissaq pingaaruteqarpoq, kommunit kalaallinut Danmarkimi najugaqartunut iliuuseqartarnerannut, imaluunniit ajortumik iliuuseqartarnerannut tunngatillugu, suliat taakku maligassiuisinnaammata. VISO-p atorneqarneq ajornera kalaallillu oqaasiinik piorsarsimassusaannillu immikkut eqqarsaatiginnittarnissaq ilisimaneqaraluarluni Folketingikkoorullugulu inatsiserigaluaripput, avaqqutaarinnittarneq erseqqippoq, taanna oqarpoq.
Aaja Chemnitz naapertorlugu inatsit immini isornartorsiorneqartariaqanngikkaluarpoq, inatsilli atuutilereernerata kingorna suliami Ivana Nikoline Brønlundimut tunngasumi, kommunip VISO-mik peqataatitsisimannginera isorisassaavoq.
Taamaattumik akerliussutsimik takutitsisoqartuarnera paasilluarsinnaavaa.
- Ajornartorsiut massakkut aaqqinneqareersoralugu tunuaamiinnarsinnaanngilagut. Kukkunerit suli amerliartorsinnaaneri tamaatut pisoqarnerata erseqqilluinnartumik takutippaa. Kalaallillu Danmarkimiittut kalaaliunertik, qallunaatut oqallorinnginnertik, allatut isikkulersorsinnaanertik ussersorsinnaanertilluunniit allalluunniit suusinnaagaluartut peqqutigalugit meeqqatik inissinneqarnissaat aarlerissutigisussaanngilaat.
- Folketingimi inatsisiliorutta kommunit inatsit atuutsinnaveersaartussaanngilluinnarpaat, Aaja Chemnitz oqarpoq.
Isumaginninnermut ministeri: VISO ujartuinerusimasariaqaraluarpoq
Danskit isumaginninnermut ministeriata Sophie Hæstorp Andersenip Ivana Nikoline Brønlundimut suliami Høje-Taastrup Kommuneata inatsit malissimanngimmagu qaammatip aallartisimalernerani isornartorsiorpaa. Isumaginninnermut ministeri naapertorlugu “ajorluinnarpoq”.
Tamatumunnga ilanngullugu VISO suliamut maanna tiguneqareersumut tunngatillugu paasissutissiisoqassasoq. Isumaginninnermut ministeri KNR-imut allakkatigut akissuteqarpoq:
- Suliani taakkunani tarnip pissusianik misissuinerit nalinginnaasut atorneqartarnerisa unitsinneqarnissaanut kaammattuuteqarlunga nunap kommunii tamakkerlugit novembarimi 2024-mi allaffigaakka. Aammattaaq danskit naalakkersuisui nunatsinnilu naalakkersuisuusimasut akornanni misissuutit taakku atorneqartarunnaarnissaannik januaarimi 2025-mi isumaqatigiipput.
- Taamaammat VISO Høje-Taastrup Kommunemik oqaloqateqarnermini, ukkatarineqangaatsiartunut taakkununnga kommunep arajutsisimannginnissaa qulakkiissallugu ujartuinerusimasariaqaraluartoq, naalakkersuisoqarfima aamma VISO-mut erseqqissaatiginikuuaa, Sophie Hæstorp Andersen oqarpoq.
Keira Kronvoldimut suliami isornartorsiut KNR-ip VISO saqqummiussiffigaattaaq. Taakku allapput:
- Suliat aalajangersimasut ataasiakkaat pillugit oqaaseqarfigisinnaanngilagut. Suliat tamarmik pisariaqartunik naleqquttumillu piginnaasaqartunik, tassani kalaallit oqaasiinik kulturiannillu piginnaasalimmik kiisalu isumaginninnermut- aamma tarnip pissusianut tunngasumik piginnaasalimmik inuttalerneqartarput taamalilluni suliatigut pitsaassuseq qulakkeerneqassammat, VISO-mi siunnersortaaneq Randi Lykou KNR-imut allakkatigut akissummini allappoq.
