Atortussiassamik piiaaffiusimasoq pillugu katersugaasiviup pilersinneqaqqinnissaa kinguartittoq

Asserpaaluit, atortut, ujaqqat misissukkat katersallu allat Ivittuuni aatsitassarsiorfiusimasumeersut ukiuni kingullerni qulini toqqortaapput.

Toqqortarpassuit taakkua Ivittuuni Aatsitassanik Mineralinillu Katersugaasivimmi 2006-imiit ukiuni arfineq-pingasuni saqqumersitaaneranni takusarneqariaannaanikuupput.

Katersugaasivilli taanna Paamiuni illu B-56-imi pilersinneqaqqissasoq, Kommuneqarfik Sermersuup politikerii ukiualuit matuma siorna aalajangerput. 1 millionit koruunit katersugaasiviup pilersinneqaqqinnissaanut atugassatut immikkoortinneqarput.

Katersugaasiviulli pilersinneqaqqinnissaa kinguarteqqammerpoq – tamatumunngalu aningaasartuutaasussat tallimariaatinngorlutik. 

Tassami illu B-56 katersugaasivittut atulersinnaaqqullugu nutarsagassaaqqaangaatsiartoq juunimi misissorneqarnerani paasinarsivoq.

Katersugaasivik Nuutoqqap pisortaa Ivittuuni Aatsitassanik Mineralinillu Katersugaasiviup pilersinneqaqqinnissaani aamma ataqatigiissaarisuusoq, Vinni Birkedal taama oqarpoq.

- Illu taanna katersugaasivittut atulissasoq aalajangerneqareermat katersugaasivittut atulertinnagu qanoq nutartigassaatiginersoq misissorneqarpoq. Quersuartummi ukiorpaalunni atuunnerani aserfallatsaaliorneqarsimanngitsoq paasinarsivoq.

Ivittuuni orsugiammik piiaaffiusimasup oqaluttuassartaa piiaaffiuleruttorneranilu pissutsit pillugit katersugaasivik pilersinneqaqqilersaarpoq. Assitaliussarput una piiaaffiusimasumi assilisaavoq, angutillu pingasut assimi takussaapput. Assi una 1925-p 1930-llu akornanni assilisaavoq. Assi © : Arktisk Institut

Illulu taanna katersugaasivittut atuutilernissaanut nutarterinissamut piumasarineqartut naammassisinnaajumallugit aningaasartuuteqarnerunissaq pisariaqartoq paasinarsivoq. Assersuutigalugu perusuersartarfinnik qimaaffissianillu pilersitsinissaq nutarterinissami piumasaqaataasunut ilaapput.

- Illup tamakkiisumik pitsaasumillu nutarterneqarnissaa akisunerungaatsiartussaassaaq, Vinni Birkedal oqarpoq.

Taamaammat katersugaasiviup pilersinneqaqqinnissaa 5,3 millionit koruunit sinnerlugit akeqassasoq, kommunip meeqqanut atuarfeqarnermullu ingerlatsiviata missingersuutaani allaqqavoq.

Takornarianit ornigarneqaataassasoq

Akisunerunerungaatsiarnissaali politikerit suliniummik taamaatitsissutiginngilaat. Suliniummi ingerlaannassasoq aningaasallu tamatumunnga atugassat aappaagumut missingersuutinit aaneqarnissaat qinnutigineqassasoq, Kommuneqarfik Sermersuumi  aningaasaqarnermut inuussutissarsiornermullu ataatsimiititaq sapaatit akunnerata siuliani aalajangerpoq.

Katersugaasivik Nuutoqqap pisortaa Vinni Birkedalip tamanna nuannaarutigaa.

Katersugaasivimmi taanna Paamiuni pilersinneqarpat takornarianit nunaqavissunillu ornigarneqaataassasoq, taanna isumaqarpoq.

- Ammarpat kisiartaalluni atortussiassat pillugit Kalaallit Nunaanni katersugaasiviussaaq. Paamiuniissaaq, nunaniillu allaneersunit ornigarneqaataangaatsiartussaassaaq. Ivittuuniikkallarmammi ilisimatusartunit aamma ornigarneqaataaqaaq. Umiarsuarlutik takornariarpassuaqartalernikuuvoq, taamaammat taakkununnga aamma takusassaqqittussaassaaq, taanna oqarpoq.

Ivittuuni 1954-imiit 1987-ip tungaanut piiaaffarpoq. Orsugiamik katillugit 3,5 millionit tonsit missaannik oqimaatsigisumik qalluisoqarpoq. Assi una 1925-p 1930-llu akornanni assilisaavoq. Assi © : Arktisk Institut

Katersugaasivilli qaqugorpiaq ammarumaarnersoq nalugini, Vinni Birkedal oqarpoq.

- Paamiut inuttunngimmat tamaani sulisussarsiorneq imaannaasanngitsoq eqqaamasariaqarpoq. Illu katersugaasiviulersussaq suli imaarneqanngilaq, qallivorli. Imaarneqareeriarpat nutarterneqariaannaalissaaq – suliarinnittussarsisimagutta. Illoqarfimmimi inuttunngitsumi suliarinnittussanik pissarseriaannaasoqartannginnera ajornartorsiutaasarpoq. Suliarinnittussarsiortoqalereerpoq, qagugorpiarli ammassanersoq oqaatigisinnaanngilara, taanna oqarpoq.

Ivittuuni piiaaffiusimasoq nunarsuarmi orsugiammik qalluiffiusuni kisiartaasimasuusoq sorsunnersuup kingullerup pileruttornerani atortussiornermut pingaaruteqarluinnarsimavoq. Orsugiammi taamani aluminiumiliornermi akugineqartarsimavoq. Assi una 1925-p 1930-llu akornanni assilisaavoq. Assi © : Arktisk Institut

Ukiut 130-t sinnerlugit oqaluttuassartaqartoq pingaarutilimmik

Katersugaasivik Paamiuni pilersinneqaqqilersaartoq Ivittuuni orsugiammik piiaaffiusimasup oqaluttuarisaaneranut piiaaffiuleruttorneranilu pissutsinut tunngasunik saqqummersitsiviunissaa pilersaarutaavoq.

Ivittuuni atortussiassamik orsugiammik 1854-imiit 1987-ip piiaaffiusimasoq nunarsuarmi orsugiammik qalluiffiusimasuni kisiartaavoq.

Orsugiak aluminiumiliornermi akugineqartarsimasuusoq sorsuannersuup kingullerup pileruttornerani ingammik umiarsualiornermi timmisartuliornermilu atugassanik atortussiornermut aluminiumiliornermullu pingaaruteqarluinnarsimavoq.

Imami pingaaruteqarsimatigaaq, allaat Ivittuuni piiaaffiusimasoq orsugiaajagassamik aatsaat taama annertutigisumik, tassa 80.000 tonsit missaannik 1943-mi qalluisoqarluni.

- Orsugiammik piiaanerup oqaluttuassartaa, Kalaallit Nunaata tamaanilu kulturip oqaluttuassartaannut pingaaruteqaqimmat oqaluttuareqqitassaqqippoq. Tassa piiaaffiusimasup qanoq pingaaruteqartigisimasoq. Piiaaffiuleruttorneranilu pissutsit qanoq issimanersut paasiniassallugit soorunami aamma soqutiginarput, Vinni Birkedal oqarpoq.

Orsugiaajagassatut ammaannartumi qallugaq immikkoortiteriarlugu nassiunneqartarpoq. Assi una 1925-p 1930-llu akornanni assilisaavoq. Assi © : Arktisk Institut