Arnat kinguaassiutaannut nakorsap arnat misissortakkamik ilaat spiralimik suli nassaarfigisarai
- Arnat ukiut qulit 15-illu akornanni aamma ukiuni 20-ni spiralerisimasaminnik peersitsiartortut naapinnikuuakka.
Dronning Ingridip Napparsimmavissuani arnat kinguaassiutaannut nakorsaq, Aviaja Siegstad, oqarpoq.
Tusarnaagassiaq Spiralkampagnen
Danskit oqartussaasui kalaallit amerliartoqqunagit spiralilersuinissaminnut inassuteqarsimasut, DR-ip ”Spiralkampagnen”-imik taallugu podcastimik tusarnaagassiliareqqammisaani erserpoq.
- 1966-ip 1975-illu akornanni kalaallit niviarsiaqqat arnallu tuusintilikkaat spiralilersinneqarput.
- 1966-ip 1970-illu akornanni spiralilersinneqartut 4.500-upput.
- Kalaallit Nunaanni arnat naartusinnaasut taamani 9000-upput.
- Aperineqaqqaaratik spiralilersinneqarsimasuni arlallit tarnikkut timikkullu kingunerlutsitserujussuarnerannik kinguneqartumik qinigassinneqarsimanngitsutut misigisimapput. Anniaatigalugulu kingunerluutigisimagaat arlallit oqarput.
- Niviarsiaqqanut ukiukitsunut, angajoqqaavi akuersiteqqaarnagit, spiralilersuineq danskit suliniuteqaleruttorneranni inatsisitigut akuerisaanngilaq.
- Taamaammat nakorsat naartunaveersaatinik niviarsiaqqanut 18-iliineqanngitsunut, angajoqqaavi akuersiteqqaarnagit, siunnersuisinnaalersillugit inatsit allanngortinneqarpoq. Tamanna nakorsat niviarsiaqqanut ukiukitsunut, angajoqqaavi akuersiteqqaarnagit, spiralileeqqusaanertut paasisimavaat.
Tusarfik: DR-podcast "Spiralkampagnen"
Danmarks Radiop nunatsinni niviarsiaqqanik arnanillu tuusintilikkaanik 1966-ip 1975-illu akornanni spiralilersuisimaneq podcastimik tallimanik immikkoortulimmik tusarnaagassialiamini sammivaa.
Aviaja Siegstadip arnat spiraliminnik 1980-ikkut 2000-kkullu akornanni peersitsiartortut naapinnikuuai.
AAMMA ATUARUK Nammineq inuuneqarneq naalliutsitsinerlu: Pisinnaatitaaffiit uku spiralilersuisoqarnerani unioqqutinneqarsimasinnaapput
Arnat taakkua ilaasa spiraleqarlutik puiorsimavaat.
- Naartusinnaannginnertik paasiuminaatsillugu takkuttarput, misissornerinilu spiralii peertarpagut, Aviaja Siegstad oqarpoq.
Spiraleqarnerup sivisuumik sunniutai
Aviaja Siegstadip kalaallit niviarsiaqqat arnallu taakkua angisuumik 1966-ip 1975-illu akornanni spiralilerneqarsimasut misissornerini paasisarpaa.
Danskit spiralkampagnemik taallugu suliniuteqarsimanerat kalaallit arnat naartuniarnermik ajornartorsiuteqarsinnaasarnerannik taavalu ilukkut anniartarnerannik aseruuttoortarnerannillu kinguneqartoq, Aviaja Siegstad oqarpoq nangillunilu:
- Kingunerisinnaasaasa allat piffissap sivisuup iluani sunniuttartut ilagaat naartuniarnermi ajornartorsiuteqarneq. Ilaasami spiraleqarlutik ilisimasimanngilaat, allallu sumut atorneqassanersoq nalusimallugu.
Spiralilersuinersuarmiillu ukiut 60-it sinnerlugit qaangiutereeraluartut, spiralinik suli nassaartoqartarpoq.
- Aap, spiralinik, inuttaasa ikkussiffigineqarsimallutik sianiginngisaannik, suli ullumikkut nassaartarpugut. Imaassinnaavormi pisumi sianigisaqarsimanngitsut. Imaluunniit naalliunnerminni puiuinnarsimagaat, Aviaja Siegstad oqarpoq.
Ullutsinni spiralit taamani spiralinit mikinerullutillu ukiut arfinillit arfineq-marlullu akornanni atorneqarsinnaapput.
Nakorsat ataasiakkaat suliaqarusulluartut
Taassuma danskit peqqinnissamut oqartussaasuisa spirali innuttaasut amerliartornerannut killiliiniarlutik politikkikkut atortutut atorsimagaat saqqummiunneqarpat uissuummissutigingaatsiarpaa.
Aviaja Siegstadip spirali nutaaliaanerusoq takutippaa. Angissutsit marluupput: Arnanut ernereersimasunut arnanullu ernineqanngitsunut mikinerusoq. Assimi spirali mikinerpaaq takutinneqarpoq. Assi: KNR
Nunatsinni inunngortut amerlassusaat
Nunatsinni inunngortut 1960-ikkunni amerliartungaatsialerput. Taakku 1964-imi aatsaat taama amerlatigipput.
1964: 1.674
1965: 1.596
1966: 1.608
1967: 1.507
1968: 1.418
1969: 1.151
1970: 999
1971: 851
1972: 770
1973: 706
1974: 638
1975: 671
1976: 715
1977: 783
1978: 717
1979: 794
1980: 913
Taassuma suleqatini spiralitoqqat piffissap ingerlanerani ilaatigut peertakkani pillugit oqaloqatigisarsimavai, taamaattorli iliuutsimit annerusumeernera eqqarsaatigisimanngisaannarpaa:
- Oqaluuserinikuuarput inuillu spiraleqarnerminnik ilisimanninnginnerat eqqarsarnartoqartillugu. Tamanna nakorsanut ataasiakkaanut assersuutigalugu peersitsisunut attuumassuteqartumik spiralilikkaminnut iluamik paasissutissiisarsimanngitsunut tunngasinnaasoq immaqa eqqarsaatiginikuuarput, Aviaja Siegstad oqarpoq, nangillunilu:
AAMMA ATUARUK Naja Lyberth spiralilersuisoqarsimanerata kingorna: Attortisimasorujussuuvunga
- Inunnut ataasiakkaanut namminneq iliuuseqartunut niviarsiaqqanullu inuusuttunut naartunaveersaateqartitserusulluinnartunut tunngasoq eqqarsaatigaarput.
Spiralilersuisoqarnera suliniutigineqarnerata kingorna ingerlaannarsimasoraajuk?
- Isumaqarpunga spiralilersuingaatsiartoqarnissaa ukkatarineqangaatsiarsimasoq, neriuutigilluinnarparalu 1960-ikkunni 1970-ikkunnilu pisumit allaanerusumik nakorsat spiraliligassaminnut paasissutissiinissartik ukkatarilluarlugulu akuersissuteqartitsinissaq eqqarsaatigisimassagaat, Aviaja Siegstad oqarpoq, nangillunilu:
- Nakorsaanerma nalaani nakorsiartumik paasisisutissiissuteqarfiginissaa tamanullu akuersissuteqartinnissaa nalinginnaasuulluinnarpoq.
- Peqqinnissamut oqartussaaffik nunatta 1992-imi tiguaa. Naalakkersuisut siulittaasuata, Múte B. Egedep (IA) oqarnera naapertorlugu taamaammat nunarput suliamut atatillugu ilisimasakippoq.
- Inatsisartuni ilaasortat tamarmik 1966-imit 1975-imut sivisunerusumillu spiralilersuisoqarsimaneranut atatillugu qulaajaasoqarnissaanik qinnuteqarnissartik isumaqatigiissutigaat. Kikkut qulaajaasuussanersut qanorlu suliarineqassanersoq suli aalajangiiffigineqanngilaq.
- KNR-ip danskit peqqinnissaqarnermut ministerianit, Magnus Heunickemit allakkatigut akissut uku kisiat pissarsiaraa: Suliaq ukiorpassuit matuma siorna pivoq, taamaammat Peqqinnissamut ministereqarfimmit taamani susoqarsimanera ullumikkut ilisimaneqanngilaq. Taamaammat ministereqarfik misissuilluaqquara.
- Nunatsinni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnerusisoqatigiit aamma Inuit pisinnaatitaaffii pillugit Instituttip spiralilersuisoqarsimanera arnat inuttut pisinnaatitaaffiannik unioqqutitsinerusutut nalilerpaat.
