Aningaasanut inatsisissaq sukannerfiusorujussuussaaq – meeqqalli inuusuttullu qitiutinneqassapput

Naqqiut: Tusaannga ulluinnarni ullaakkut nalunaaqutaq arfineq-pingasuniit ualikkut nalunaaqutaq sisamat tungaanut ammasartoq siusinnerusukkut allapparput. Tamanna kukkunerummat naqqiuteqarpugut, tassa Tusaannga sapaammiit sisamanngorneq ilanngullugu ullaakkut nalunaaqutaq qulingialuaaniit unnuap qeqqata tungaanut ammasarpoq, taavalu tallimanngornermiit arfininngorneq ilanngullugu ullaakkut nalunaaqutaq qulingiluaniit unnuami nalunaaqutaq sisamat tungaanut ammasarpoq. Kukkunerput ajuusaarutigaarput.

Coronap nunarsuarmi ukiuni kingullerni tuniluunnerata Ukrainemilu ulluni makkunani sorsuttoqarnerata kingunerisaannik soorlu inuussutissat sanaartornermilu atortussat akitsornerat peqqutaalluni nunatta aningaasaqarneranut kipiluttunarpoq. Tamannalumi Naalakkersuisut aningaasanut 2023-mut inatsisissatut siunnersuutaanni ullumi ataasinngornermi saqqummertumi erserpoq. 

Aningaasanut inatsisissatut siunnersuut 2023-mi 2024-milu amigartooruteqarfiusussatut 2025-mili 2026-milu sinneqartooruteqarfiusussatut missiliorneqartoq, aningaasaqarnermut naligiissitaanermullu naalakkersuisup Naaja Nathanielsenip (IA) saqqummiuppaa.

- Unamminartoqarnera peqqutaalluni aningaasanut inatsisissap suliarinerani mianersoqqissaartariaqarsimavugut, Naaja Nathanielsen KNR-imut aningaasanut inatsisissatut siunnersuutip saqqummiutinnginerani oqarpoq.

Nunarput nunat allat assigalugit coronap nunarsuarmi ukiuni kingullerni tuniluunnerata kingunerisaanik aningaasaqarnikkut ajornartoorpoq, ingammik takornariaqarnikkut tassuunatigullu isertitaqarnikkut.

AAMMA ATUARUK Naalakkersuisoqatigiit isumaqatigiinngitsut: Siumup akitsuusiiniarneq akerlerigaa

Nunallu killiit amerlanerpaartaanni soorlu inuussutissat sanaartornermilu atortussat ulluni makkunani aamma akitsoraluttuinnarput. 

Coronap nunarsuarmi ukiuni kingullerni tuniluunnerata aamma kingunerisaanik nioqqutissiortukinnerulernerani noqqaasut imaaginnalerneranni angummanniapiloorneq peqqutaalluni nioqqutissiat aamma akitsorrapput.

Taamaammat Naaja Nathanielsenip partiit illua tungiliuttut aningaasanut inatsisissaq pillugu isumaqatigiinnialerunik kissaataat aningaasartuutaavallaassagunik piviusunngussagunanngitsut ilimasaarutigaa, ingammik siunnersuummi qanoq aningaasalersuinissamik siunnersuutitaqanngippata.

- Nunarsuarmi ulluni makkunani pisut aningaasanut inatsisiliornissatsinnut aalajangiilluinnarput. Tassa nunarsuarmi pisutigut allanngortoqarpat tamatumunnga matussusiissutissanik ujaarlissaagut akissaqarfigilernissaanulluunniit allatigut sipaarniuteqartariaqassaagut, Naaja Nathanielsen oqarpoq.

Imminut toqunnissamik pinaveersaartitsinermik suliniuteqarnerulerniartut

Meeqqalli inuusuttullu pillugit suliniuteqarnerunissap aningaasaliiffiginissaa salliukkitsik, taanna oqarpoq.

Tassa meeqqanut, inuusuttunut inersimasunullu kikkunnulluunniit oqarasuaatikkut siunnersuisarfiup Tusaanngap ammarsarfiinik sivitsuinikkut taamaaliorniarput. Tusaannga sapaammiit sisamanngorneq ilanngullugu ullaakkut nalunaaqutaq qulingiluaniit unnuap qeqqata tungaanut taavalu tallimanngornermiit arfininngorneq ilanngullugu ullaakkut nalunaaqutaq qulingiluaniit unnuami nalunaaqutaq sisamat tungaanut ammasartoq ulloq unnuarlu ammasalissaaq.

- Tamanna ilorraap tungaanut aallariarnerusoraara. Aningaasanik imminut toqunnissamik pinaveersaartitsinermut illikartitsissaagut – ajornartorsiut taanna anigorniagassarigipput nassuiartariaqarsorinngilara, Naaja Nathanielsen oqarpoq.

Ulloq unnuarlu ammasarnissaanut ingerlatsineq ukiumut 2,9 millionit koruuninik akeqartassasoq naatsorsuutigineqarpoq tusagassiortunik ullumi katersortitsinermi saqqummiunneqarpoq.

Naalakkersuisut aningaasanik meeqqanut inuusuttunullu tarnikkut nappaatilinnut katsorsaavimmik immikkoortortaqalernissamut aamma immikkoortitserusupput. Tamanna tarnikkut nappaatillit katsorsartinnissamut utaqqisarnerisa sivikillineranik kinguneqassaaq. Tamatuma ingerlanneqarnissaata ukiumut 8,7 millionit koruuninik akeqartarnissaa Naalakkersuisut missingersuutigaat.

AAMMA ATUARUK Naaja Nathanielsen imermit nukissiutinut nutaanut aningaasaliissutissanik Danmarkimi ujartuivoq

Naalakkersuisullu meeraqarnermut tapiissutit ukiorpassuanngortuni nalerisarneqarsimanngitsut aamma nalerisarusuppaat. Tassa angajoqqaat ingammik kisermaat meeraqarnermut tapiissutisinerusalissapput.

- Tamakku naligiisitsinerulernissatsinnut pingaaruteqarsoraakka, Naaja Nathianielsen oqarpoq.

Ilaqutariilli isertitakinnerit akileraarutitigut maannakkut oqilisaanneqarnavianngillat. Pilersaarutilli malillugit Naalakkersuisut ilaqutariit isertitakinnerit akileraartarnerannik upernaaru saqqummiunniakkaminnik aaqqissuusseqqinnialersaarput.

Tasiilami inuusuttut ukkatariniaraat

Suliassaqarfillu alla, tassa Tasiilami inuusuttunik ikiuineq, aningaasanut inatsisissatut siunnersuummi ukkatarineqartoq, Naaja Nathanielsenip tulluusimaarutigalugu erseqqissaatigaa.

Naalakkersuisut Tasiilami inuusuttut kitaata sineriaanut Danmarkimulluunniit nuulertunngikkaluarlutik ingerlariaqqinnissaannut iluaqutaasinnaasumik nutaamik ilinniarfiliornissamut 1 millioninik immikkoortitsiniarput.

- Inuusuttut ajornartorsiummik taassuminnga nammatassiinnarnagit allatut eqqarsartariaqarpugut: Inuit toqqaannartumik saaffigisariaqarpagut. Sumiiffinni ataasiakkaani maannakkorpiaq ilinniarfeqanngitsuni suliffimmik misiliiffissanik piginnaanngorsarfissanillu pilersitsisoqartariaqarpoq.

Illoqarfinni minnerni Tasiilamisulli ittuni nutaanik ilinniarfiliorneq imminut akilersinnaangaanngitsoq, Naaja Nathanielsenip nassuerutigaa. Taannali Tasiilami inuusuttut ilinniarfigisinnaasaannik pilersitsinissamut piareersimavoq.

- Taamatummi eqqarsaannaraluarutta siumukarnavianngilagut. Taamaammat ukiuni tulliuttuni marlunni amigartooruteqarnissarput imminut akilissaqqaarsorigakku akuersaarpara. Naggataatigut iluatsissaqqaarpoq.

Nutaamilli piginnaanngorsarfiliornissamik pilersaarusioqqaarnissaq pisariaqarpoq.

-   Tasiilami inuusuttut sineriammi sumiiffimmi allami kingorna ilinniaqqinnissamik periarfissaqalerlutik aallarnerfigisassaannik ilinniarfiliornissaq pisariaqarpoq.

Inuit Ataqatigiit Siumullu naalakkersuisoqatigiipput. Namminiilivinnissamulli suliniutit aningaasanut inatsisissatut siunnersuummi amerlanngillat. Aningaasanut naalakkersuisoq aningaasanut inatsisissatut siunnersuutip qanoq qajannaatsiginera aperineqarami ima akivoq.

Inuit Ataqatigiit Siumullu naalakkersuisooqatigiipput. Aningaasanut inatsisartut siunnersuutaat namminiilivinnissamut tunngassuteqarpallaanngilaq. Aningaasanut inatsisissaq qanoq qajannaatsigiva?

- Siunnersuummi namminiilivinnissaq amerlasuutigut ukkanneqarpoq. Politikikkut suliani suugaluartuni namminiilivinnissaq ilaajuarpoq.

- Maanna naalakkersuisoqatigiit amerlanerussuteqartupilussuummata, siunnersuut isumannanngilluinnarpoq. Naalakkersuisoqatigiinnit akuerineqannginnissaa maanna takorloorsinnaanngilluinnarpara. IA-p Siumullu aningaasanut inatsimmut isumaqatigiinnginnissaat maannakkut piviusorsiunngissoraara, Naaja Nathanielsen oqarpoq.