Politikki

Vivian Motzfeldt: Trump tusarnaassavarput, nunattali soqutigisai pingaarnerussapput

Donald Trumpip qinigaanera naalakkersuisut USA-mut tunngatillugu periusissiaannik allanngortitsissanngilaq. Nunarput nunanik allanik qanittuniittunik, aamma USA-mik, suleqateqarnissaminut piareersimasoq, nunanut allanut naalakkersuisoq oqarpoq.

Allattoq Mads Malik Fuglsang Holm

novembarip 07-at 2024 14:49

Donald Trump nunarsuarmi nunami pissaaneqarnerpaami USA-mi, præsidentinngoqqissasoq qulakkeerneqarsimalerpoq.

Taassumali nunarput pillugu qanoq politikkeqarnissaa suli nalunarallarpoq. Trump kingullermik præsidentiunermi nalaani nunatsinnik pisinialersaaraluarnera oqallisaaqisoq, nunatsinni Danmarkimilu politikkikkut siuttut itigartitsissutigaat.

Aamma atuaruk Trumpip ajugaaneranut qisuariaatit: Kalaallit Nunaata USA-llu suleqatigiinnerat ingerlaannassaaq

Nunarpulli republikanerit partiiannut atassuteqartunit suli puigorneqaqqajanngilaq. Tassami USA nunatsinnik qanimut suleqateqarniartariaqartoq, Trumpip atorfilittarisimasai qanittumi oqarput.

Taakku ilagaat Trumpip præsidentiunerata nalaani Det Hvide Husimi atorfilittat pisortarisimasaat, Alex Gray. USA nunarpullu akunnerminni ´free association´-imik taasamik, tassa pituttorsimanngitsumik isumaqatigiissusiorsinnaappata tamanit soqutigineqassasoq, taanna isumaqarpoq.

- Taama isumaqatigiissuteqarneq misilittagaqarfigineqareerpoq, nunallu pingasut akornanni, tassa Kalallit Nunaata, Danmarkip USA-llu suleqatigiinnerannik nukittorsaataasinnaallunilu tamanut iluaqutaassaaq, Alex Gray DR-imut oqarpoq.

Naalakkersuisut Trumpimik suleqateqarnissaminnik piareersimasut, nunanut allanut naalakkersuisoq, Vivian Motzfeldt (S), KNR-imut oqarpoq, USA-lli qanoq politikkeqalernissaanik maanna eqqartuinissaq siusippallaarnerarpaa.

- Pingaarnerpaatut oqaatigerusuppara periusissiami saqqummiunnikuusatsinni ersarissorujummik nunanut qaninnerusatsinnut suleqatigiinnerit annerusut inerisarusullugit, tassanilu Amerika ilaavoq. Taamaammat naatsorsuutigilluinnarpara suleriaqqinnissami qulequttat taakku aallaavigalugit sulineq ingerlanneqarumaartoq, taanna KNR-imut oqarpoq.

Nunatta USA-llu akornanni toqqaannartumik niuernikkut assartuinikkullu aqquteqalernissaa aamma Illersornissamut isumaqatigiissutip 1951-imeersup nunatsinnut iluaqutaasumik nunattalu peqataaffigisaanik nalilersorneqarnissaa kissaatigineqartoq, nunatta nunanut allanut sillimaniarnermut illersornissamullu 2024-miit 2033-mut politikkissaanut periusissiaani ilaatigut allaqqavoq. Taanna isumaqatigiissut nunatta illersorneqarnissanut tunngasoq USA-p, Danmarkip aamma nunatta isumaqatigiissutigaat.

Free association sunaana?

Free association politikkikkut inatsisitigullu isumaqatigiissutaavoq, tamanna sorsunnersuup kingulliup kingorna nunasiaateqartarnerup atorunnaarsinneqarnissaanik FN-imit atuuttussanngortinneqarluni.
Isumaqatigiissut tamanna naalagaaffiit marluk akornanni suleqatigiinnermik kinguneqartarpoq. Oqartussaaffiit naalagaaffiup imaluunniit nunap nukissaqarfiginngippagit imaluunniit akissaqartinngippagit nunap allap akisussaaffigilersinnaallugit. Assersuutigalugu sakkutooqarneq.
Nunasiaateqarsimasup nunasiaataasullu akornanni free association atorneqakkajuppoq.
Nunat suleqatigiit tamarmik immikkut tunngaviusumik inatsiseqartarput tamarmillu assigiimmik inatsisitigut atuutsitsisusussaatitaallutik.
Free association atorlugu isumaqatigiissutit sinaakkutaat assigiinngissinnaapput. Taamaattoqartillugu nunat marluusut isumaqatigiinniarnermi angusaat apeqqutaalluni.
Naalagaaffiit tallimat free association atorlugu isumaqatigiissuteqarput tassaasut: Cookøerne, Mikronesien, Marshalløerne aamma Palau. Taakku tamarmik USA-mik isumaqatigiissusiorsimasuullutik.
Tusarfiit: DIIS, Ilisimatusarfik,Kalaallit Nunaata tunngaviusmik inatsisissaata siunersuutaanit.

Allisiguk

Nunarput USA-mik suleqateqarnerulersigani oqartussaaqataanerussasoq

USA-p nunattalu akornanni pituttorsimanngitsumik isumaqatigiissutaaratarsinnaasoq qanoq imaqassanersoq nalunarallarpoq.

Isumaqatigiissutaareersut assingusut aallaavigigaanni, nunatta USA-llu politikkikkut aningaasarsiornikkullu suleqatigiiffeqarnerannik qaninnerulersitsisinnaavoq, nunattalu namminersorneranik allanngortitsiffiussanani. Taamaattoqassappat illersornissaq aamma aningaasanik tapiissuteqarneq USA-p akisussaaffigilissavai – taakku oqartussaaffiit Kunngeqarfik Danmarkip maanna akisussaaffigai.

Taamatulli isumaqatigiissusiornissaq nunatsinni qinikkanut pilerinarnersoq qularnarpoq, nunattami siunissami namminiilivinnissamik siunniussanut akimmiffiusinnaammat.

Nunarput pituttorfiunngitsumik isumaqatigiissusiussaguni oqartussaassuseqarnerunissaminik piumasaqartoq, Ilisimatusarfimmi nunanut allanut tunngasunik sammisaqarfimmi Nasiffimmi aqutsisoq, Rasmus Leander Nielsen, oqarpoq.

- Kalaallit Nunaannit oqartussaaqataanerunissamik piumaqassapput. Pituttorfiunngitsumik isuamaqatigiissuteqartarneq soqutiginarluinnartuuvoq, imaassinnaavorlu Kalaallit Nunaata taama aaqqiinissaq siunissami eqqarsaatigisinnaagaa, taanna DR-imut oqarpoq.

Aamma atuarukKalaaleq Trumpimut nuannaartorinnittoq amerikap aqquserngani

Vivian Motzfeldt pituttorfiunngitsumik isumaqatigiissusiorsinnanerup soqutiginaataanik aperineqarami, nunatta nammineq soqutigisai erseqqissarpai, oqarluni nunatta nunarsuarmioqatigiinni inissisimaffigiumaagaa pillugu aalajangikkat, nunatta tamarmiusup soqutigisaanik aallaveqarluni aalajangerneqartariaqartut.

- Uagut nunarsuarmi inissisimanerput aallaavigalugu nunatut ataatsimoorussamik nalilersukkamillu qanoq suleriaqqinnissamik inissisimanissaq pingaaruteqartorujussuusoq, inuttut ataasiakkaatut politikkimi isummat pivallaarnagit, nunatulli ataasiusutut nunatta pingaarnerpaamik soqutigisaanik aallutaqarnissaq, aamma taassuma pitsaasumik inissinneqarnissaa tamanit qitiusutut inissisimatinneqartariaqarpoq, taanna oqarpoq.

Nutaarsiassami kukkunermik nassaarsimaguit uunga allaffigineqarsinnaavugut.