Spiralilertissimasorpassuit ilaat Danmarkimit taarsiiffigineqarani utoqqatserfigineqarusuttoq
Elisibánguak' Jeremiasssen 1975-imi 13-inik ukioqarluni spiralilertittorpassuarnut ilaavoq. Taamaaliorneqarneralu nipangiunneqarpoq.
Ukiunili 47-ni nipangersimaneq qaangiutilerpoq. Danskimmi peqqissutsimut ministeriata Magnus Heunickep peqqissutsimut naalakkersuisoq Mimi Karlsen oqaloqatigiartorlugu Nuummut ippassaq marlunngornermi tikippoq. 1966-ip 1975-illu akornanni kalaallit niviarsiaqqat tuusintilikkaat spiralilersinneqarsimasut eqqartugassaasa ilagaat.
Taamanikkummi spiralilersuisoqarsimasoq, DR-ip podcastimik tusarnaagassiaani erserpoq.
Tusarnaagassiaq Spiralkampagnen
Danskit oqartussaasui kalaallit amerliartoqqunagit spiralilersuinissaminnut inassuteqarsimasut, DR-ip ”Spiralkampagnen”-imik taallugu podcastimik tusarnaagassiliareqqammisaani erserpoq.
- 1966-ip 1975-illu akornanni kalaallit niviarsiaqqat arnallu tuusintilikkaat spiralilersinneqarput.
- 1966-ip 1970-illu akornanni spiralilersinneqartut 4.500-upput.
- Kalaallit Nunaanni arnat naartusinnaasut taamani 9000-upput.
- Aperineqaqqaaratik spiralilersinneqarsimasuni arlallit tarnikkut timikkullu kingunerlutsitserujussuarnerannik kinguneqartumik qinigassinneqarsimanngitsutut misigisimapput. Anniaatigalugulu kingunerluutigisimagaat arlallit oqarput.
- Niviarsiaqqanut ukiukitsunut, angajoqqaavi akuersiteqqaarnagit, spiralilersuineq danskit suliniuteqaleruttorneranni inatsisitigut akuerisaanngilaq.
- Taamaammat nakorsat naartunaveersaatinik niviarsiaqqanut 18-iliineqanngitsunut, angajoqqaavi akuersiteqqaarnagit, siunnersuisinnaalersillugit inatsit allanngortinneqarpoq. Tamanna nakorsat niviarsiaqqanut ukiukitsunut, angajoqqaavi akuersiteqqaarnagit, spiralileeqqusaanertut paasisimavaat.
Tusarfik: DR-podcast "Spiralkampagnen"
DR-ip podcastimik tusarnaagassiani saqqummersereeraalu kalaallit arnat aperineqaqqaaratik spiralilersinneqarsimasut ilarpassui ukiorpassuarni nipangersimareerlutik sassarrapput.
Elisibánguak' Jeremiassenilu taakkununnga ilaavoq.
- Annilaangasaqaanga, taanna KNR-imut ippassaq marlunngornermi oqarpoq.
- Kingullermik saqqummiunneqarmat misigissutsikkut tuttoq uannut sakkortuallaarami ingerlaqqissinnaanngitsutut inissippunga.
Marlunnik spiraleqarsimasoq
Taassuma nuanniitsumik misigisaqarfigisaminik aperineqaqqaarani spiralilersinneqarsimanini pillugu Danmarkimit taarsiiffigineqarnissi naatsorsuutiginngilaa, utoqqatserfigineqarnissili kissaatigeqalugu.
- Utoqqatserfigineqarnissara kissaatiginerpaavara. Allat qanoq isumaqarnersut naluara, taarsiiffigineqarnissaralu eqqarsaatiginngilara, taanna oqarpoq.
Angajuata taamanikkut napparsimmaviliaammagu misigisaq nuanniissimaqisoq, Elisibánguak' Jeremiassseni spiralilersinneqartigani kinguaassiuutitigut atornerlugaasimasoq DR-imut oqarpoq.
AAMMA ATUARUK Spiralilerneqarnikoq: Utoqqatserfigineqarneq isumalerujuussaaq
- Aliasuppunga. Annilaangavunga. Qanorluunniit misigisimassallunga naluara. Naalattussaallutalumi oqarfigineqarnittut iliortussaavugut.
Elisibánguak' tamatuma kingorna akusserisarpoq.
Spiralilersinneqarnerminiit ukioq ataaseq qaangiutereersoq nakorsiarnermini misissorneqarami spiralia takussaasimanngimmat nutaamik spiralilerneqarami marlunnik spiraleqalerpoq, aappaali kingusinnerusukkut peerneqarpoq.
Nuummut ippassaq marlunngornermi tikippoq.
Mimi Karlsen ullumi pingasunngornermi ataatsimeeqatigalugulu Dronning Ingridip Napparsimmavianut pulaassaaq.
Maniitsumi napparsimmavimmut taavalu Napasumi Atammimmilu nakorsiartarfeeqqanut aqagu sisamanngornermi pulaareeruni unnukkut Nuuliaqqissaaq.
Allorfimmut Inuunerittamullu tallimanngorpat pulaassaaq. Aamma innuttaasunik qaaqqusanik naapeqateqassasoq, Namminersorlutik Oqartussat nalunaarput.
Danmarkimut arfininngorpat angerlassaaq.
Kalaallit amerliartornerat aarlerigisimagaat
Danskit naalakkersuisuisa nunatsinni, Danmarkip taamanikkut amterisaani, kalaallit amerliartornerat aarleralugu Spiralkampagnenimik taallugu suliniuteqalerput.
Nunatsinni uersakkat ukiumut 500-uusartut uersarnerillu pingajorarterutaat 20-liineqanngitsuusut, 1965-imi nalunaarusiami erserpoq.
Aamma kalaallit amerliartornerat danskit naalagaaffiannut kipiluttunarsisimavoq, nunatsinnimi nutarterinermini naatsorsuutigisaminit aningaasartuuteqarnerulermat.
Spiralilersuisoqarnera peqqutaalluni 1970-ikkunni inunngortut affaannanngorput: tassa 1964-imi inunngortut 1.674-upput, 1974-imilu inunngortut 638-ullutik.
- Peqqinnissamut oqartussaaffik nunatta 1992-imi tiguaa. Naalakkersuisut siulittaasuata, Múte B. Egedep (IA) oqarnera naapertorlugu taamaammat nunarput suliamut atatillugu ilisimasakippoq.
- Inatsisartuni ilaasortat tamarmik 1966-imit 1975-imut sivisunerusumillu spiralilersuisoqarsimaneranut atatillugu qulaajaasoqarnissaanik qinnuteqarnissartik isumaqatigiissutigaat. Kikkut qulaajaasuussanersut qanorlu suliarineqassanersoq suli aalajangiiffigineqanngilaq.
- KNR-ip danskit peqqinnissaqarnermut ministerianit, Magnus Heunickemit allakkatigut akissut una kisiat pissarsiaraa: Suliaq ukiorpassuit matuma siorna pivoq, taamaammat taamani susoqarsimanersoq peqqinnissamut ministereqarfimmit ullumikkut ilisimaneqanngilaq. Taamaammat ministereqarfik misissuilluaqquara.
- Nunatsinni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnerusisoqatigiit aamma Inuit pisinnaatitaaffii pillugit Instituttip spiralilersuisoqarsimanera arnat inuttut pisinnaatitaaffiannik unioqqutitsinerusutut nalilerpaat.
