Kuannersuit: Kinamiut suliffeqarfiat periarfissat allat atorlugit isertoq
Kuannersuarni aatsitassarsiorfimmi kinamiut yangianik iluanaaruteqartoqangaatsiarsinnaavoq.
Kinamiummi suliffeqarfiutaata, Shenghe Resources Holding Ldt.-p aatsitassarsiutileqatigiiffimmut Greenland Mineralsimut (GME) piginneqatigiissutip 12,5 procentia 2016-imi pisiaraa. Taamaalilluni kinamiut suliffeqarfiat nunatsinni aatsitassarsiornissamut suliummi anginerpaagallartumi periariarfissaqarpoq.
Naak Danmark kinamiut nunatsinnut aningaasaliingaatsiarnissaannut qasseriarluni mianersoqqusigaluartoq tamanna pivoq.
Kina Issittumi pingaarutilimmik inissisimarusulluni nassuernikuuvoq, pingaartumik imaatigut aqquteqarnissaanut aatsitassarsiornermullu tungatillugu. Nunalli soorlu Danmarkip, USA-p Canadallu kinamiut suliffeqarfiisa nunatsinnut Issittumullu tunngatillugu paasissutissanik isertuussanik Kinami naalakkersuisunut ingerlatitseqqiisinnaanerat ernumassutigaat, kinamimi inuussutissarsiuteqarnermik ingerlatsisut Kinamilu kommunistiskiusumik ingerlatsisut akornanni qanimut attaveqatigiittoqarpoq.
Shengheli nunatsinnut allakkoorluni aqqutissarasivoq. Suliffeqarfimmi nunatsinnut toqqaannartumik aningaasaliinissamut saaffiginnissuteqanngitsoq, Jesper Zeuthen Aalborg Universitetimi kinamiunut tunngasunik ilisimatusarfimmi lektori oqarpoq.
Taassuma Shenghe Resources Kinami tikeraarlugulu suliffeqarfik Kinamilu aatsitassarsiorneq ilisimatusarfiginikuuaa.
- Shenghe allaaneruvoq, pissutigalugu kinamiut Kalaallit Nunaannut toqqaannartumik aningaasaliinerunngimmassuk.
Shenghe Australiami akuerisaasoq
Nunarput Danmarkiluunniit sunami allamiut suliffeqarfiutaannut aalajangersimasunut toqqaannartumik sukateriffigisaqanngillat.
Danskit kinamiut aningaasaliinissaannut mianersoqqussuteqarnerat
Danmarkip Kinamiut suliffeqarfiinut Kalaallit Nunaanni suliniutinut annertuunut aningaasaliititsinissaq qasseeriarluni sakkortuumik mianersoqqussutiginikuuaa.
Kinamiut suliffeqarfiat Generel Nice Group Kangilinnguani Sakkutooqarfiusimsumut soqutiginninnerminik 2015-16-imi oqariartuuteqarpoq. Damarkilli Kangilinnguit ’pissamaatitut’ atuinnarniarlugu 2016-imi tassanngaannartumik nalunaarutigaa.
Kinamiut suliffeqarfiat, China Communications Construction Company (CCCC) nunatsinni mittarfinnik nutaanik sanaartornissamut 2018-imi piareersimavoq. Suliffeqarfiulli suliariumannittuuniarnini danskit naalakkersuisuisa Kalaallit Airports A/S-imi piginneqataalerneratigut tunuartippaa.
- Uranimut tunngatillugu inatsiseqarpugut, tassani immikkut ittumik qanoq pisoqarnissaanut periusissaqarpoq – taassumali saniatigut aqutsinissamut, kikkut aningaasaliinissaanut inatsiseqanngilagut, Jesper Zeuthen oqarpoq.
Australiali GME-p nalunaarsorsimaffigisaa inatsiseqarpoq.
AAMMA ATUARUK Kuannersuarni suliniummut atatillugu tusarniaaneq naalakkersuisut sivitsoraat
Nunami allamiut suliffeqarfii naalagaaffimmit 20 procenti sinnerlugu pigineqartut Australiami aningaasaleeqqusaanngillat.
Shengheli naalagaaffimmit 19,9 procentiinnarmik piginneqataaffigineqarpoq, taamaammat GME-mut piginneqatigiissummik pisinissamut australiamiut oqartussaasuinit akuerineqarluni.
Tamannalu GME-mut qularnanngitsumik iluaqutaasoq, Jesper Zeuthen isumaqarpoq. Shenghemi Kinami aatsitassanik qaqutigoortunik piiaanermut ukiuni qulikkuutaani misilittagaqarpoq.
- Shenghep nammineq oqarnera naapertorlugu aatsitassarsiornernik ujarassiornernillu Kuannersuarni ineriartortitsinissamut immikkut ittumik ilisimasaqarnertik tapersiissutigisinnaavaa. Ujarassiornermi immikkut ilisimasaqartuunertik pissutigalugu taamaaliorusulluinnarput. Immikkut ittumillu siunnersuinikkut aningaasanik isaatitsisinnaallutik.
Kina Issittumi aatsitassaqarneq pillugu ilisimasaqalissasoq
Nunarsuarmi aatsitassanik qaqutigoortunik piiaanerit 90 procentii sinnerlugit Kinami pisarput. Shenghelli GME-mi 12,5 procentimik piginneqataanini Kuannersuarni aatsitassarsiornermi iluanaaruteqarfigerujussuanngilaa.
Illersornissaqarfik Kinap Issittumiinnissaanik mianersoqqussuteqartoq
Illersornissaqarfiup aarlerinartunik 2020-mi naliliinermini kinamiut suliffeqarfiutaasa Kalaallit Nunaanni aningaasaliinissaat mianersoqqussutigaa. Naliliinermi allassimavoq:
- Kinami suliffeqarfiit politikkikkullu aqutsisut qanimut suleqatigiinnerisa kingunerisaanik Kalaallit Nunaat kinamiunit aningaasaliiffigineqarnissaa immikkut ittumik aarlerinarpoq. Tamanna Kalaallit Nunaata inuttussusia eqqarsaatigalugu aningaasaliinerit annertussusaat sunniuteqarsinnaaneranik pissuteqarpoq. Taamaalilluni isumalluutinut aningaasaliinernut tunngatillugu politikkikkut akuliuttoqarnissaa kimigiiserfiginnittoqarnissaatalu aarlerinarnera annertusissalluni.
Paasissutissarsiffik: Illersornissaqarfiup aarlerinartunik naliliinera 2020
Suliffeqarfilli koruuninik, ørenik yanginilluunniit uuttorneqarsinnaanngitsunik pissarsissaaq; tassa Issittumi aatsitassarsiornermut ilisimasaqalissaaq.
- Allamut atorsinnaasaminnik Kinap avataani suliaqarnermik misilittagaqalissapput, Jesper Zeuthen oqarpoq.
GME immikkut ittumik ilisimasanik pisariaqartitsiguni Shenghep Kuannersuarni aatsitassanik qaqutigoortunik piiaanerup sukkassusaa aqoratarsinnaavaa.
AAMMA ATUARUK Professori: Aatsitassarsiorfik Narsamut naassaanngitsumik allannguissaaq
- Kinap nunami avataani aatsitassanik qaqutigoortunik aatsitassarsiornermik ineriartortitsinissamut soqutiginninnera immaqa qaffaserujussuanngilaq. Taamaammat soqutiginninnera Kuannersuarni susoqarujussuannginneraniissinnaavoq.
Kinamulli tunngatillugu immikkut ilisimasalik naapertorlugu Shenghep Kinallu ilisimasanik pissarsinissaq Kalaallit Nunaanni Issittumilu aatsitassarsiornermi aningaasat nalinginnaassumik soqutigisarai.
- Kinap ilisimasani atorlugit aningaasarsiussutigalugillu ineriartortitsinissaq aamma soqutigisarisinnaavaa, Jesper Zeuthen oqarpoq.
