Puisinniartarpisi aalakoorlusilu? Kalaallit Danmarkimi ilinniartut politikerinut paasissutissiisut

Ilinniartut angerlarsimaffimminnit kilometerit tusindilikkaanik ungasitsigisumut aallarlutik siunissamut takorluugartik anguniarlugu Danmarkimut ilinniariartortarput.

Kalaallit Danmarkimi ilinniartut 50-it missaanniittut Danmarkimi inuunermik nutaamik aallartitaqaraangamik ajornartorsiutit ilaat nalaattatik politikerinut Marienborgimut oqaluttuariartorpaat.

Kalaallit folketingimut qinikkat, Aaja Chemnitz (IA) aamma Aki-Matilda Høegh-Dam (Siumut) aaqqissuussinermut suliniuteqartuupput, danskillu ministeriunerat, Mette Frederiksen Marienborgimi sumiiffissaqartitsissuvoq. Ministeriunerullu ilinniartut  "isumakkut ammaffigineqarnissaannik nipangersimasoqarnissaanillu” neriorsuiffigai.

Ilinniartoq, Naja-Theresia Høegh Qaqortumeersoq Marienborgimi nerrivimmi qalilerneqarsimasumi issiasut ilagaat. Taassuma nunatsinnit ilinniariartortuulluni atugarliorneq kiserliornerlu nalaanneqarsinnaasut politikerinut oqaluttuariartorpai. Tassungalu Københavns Universitetimi inatsisilerituunngorniarfimmi ukiut pingajussaanik ilinniarfimmini isummat pigiliutiinnakkat ilungersunarnerpaanerarpai.

- Ilinniarnerup aallartinneranit sapaatip akunnerani siullermi oqartoqarsimavoq, “nå, Naja-Theresia, susarpisi? Puisinniartarpisi aalakoortarlusilu?.

- Soorunami kalaaliunera puisinniartarnerlu tulluusimaarutigilluinnarpakka, kisianni taama nuanniitsumik oqaasertaliiffigineqartarneq uggornarpoq, 23-nik ukiulik, Naja-Theresia Høegh oqarpoq.

Ilinniaqataat nunarput pillugu ilisimasaqanngitsut

Naja-Theresia Høeghip ilinniarnermi avatangiisinut ilaalerniarneranut isummat pigiliutiinnakkat ajornakusoortitsinerusimapput.

- Ilinniartoqatinit kalaallit oqaluttuarisaanerannik kulturiannillu ilisimanninngitsunit nuanninngitsumik oqaasertaliinerit oqaaseqarnerillu ataatsimut pissutigalugit peqataatinneqanngitsutut msiigisimanartarpoq, taanna oqarpoq.

Tamanna Michael Brop ilisarilluarsinnaavaa. Taanna Kalaallit Nunaat Issittorlu pillugit Københavns Universitetimi ilinniarpoq. Naallu ilinniakkami kalaallit kulturiannik ilisimasaqarfigaluartoq taassuma ilinniarnermi avatangiisini allani isummat pigiliutiinnakkat nalaattarsimavai.

- CBS-imi ilinniarnikuuvunga, tassani ilaatinneqannginneq assigiinngisitsivigineqarnermillu oqaaseqarfigineqarnerit soorlu “grønlænderstiv” tassa “kalaaleq aalakuungaatsiartoq”-mik iqaaseqarfigineqarnerit allatigullu ammip qalipaataa tunngavigalugu immikkortitsiviginninnerit nalaappakka, taanna oqarpoq.

Michael Bro (saalermeq) Ilulissaneersoq aamma Naja-Theresia Høegh (talerperleq) Qaqortumeersoq Danmarkimi nalaassimasaminnik aalajangiisartunut marlunngornermi oqaluttuariartortut ilagaat. Assi © : KNR/Ann-Sophie Greve Møller

Taakkulu Danmarkimi ilinniartuni oqaaseqarfigineqarnernik nalaassaqarsimasunik kisimiinngillat. Kalaallit Danmarkimi ilinniartut pingasuugunik marluk isummanik pigiliutiinnakkanik oqaaseqarfigineqarnermik nalaassisimasarput, ilinniartullu tallimaagunik ataatsip assigiinngisitsinermik pissusilersorfigineqarneq nalaassimasaraa, Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Insitutimit siorna nalunaarusiap takutippaa.

Danmarkimut tikinnermi paasissutissiinerup pitsaanerunissaa inissarsiornermullu ikiuisoqarnissaa ilinniartut namminneq innersuussutaasa ilagaat.

Kalaallit Nunaat nutaaliaanerusoq pillugu ilisimasaqarnerusoqarnissaa

Ministeriunerup, Mette Frederiksenip (S) innersuussutit tigullugit oqaloqatigiilluni ataatsimiinnerup kingorna oqaatigaa.

- Oqaluttuaat tusarnaarlugit assorujussuaq paasisaqarnarpoq.

- Danmarkimut nuunneq ajornakusoornerpaassasoq eqqarsaatigisarakku attortissutigeqaara. Ilaannullumi aamma taamaappoq, kisianni aamma Kalaallit Nunaannut nooqqinneq inissaqarnissaq suliffissaqarnerlu eqqarsaatigalugit aamma ajornakusoorsinnaavoq. Taamaammat ullumi isumassarsiarpassuaqarpugut, ingerlateqqissavagullu.

Mette Frederiksen nalunaarusiat arlallit kalaallit danskit inuiaqatigiivini assigiinngisitsiffigineqartutut misigisimasarnerat ilinniartullu ilinniarfimminni assigiinngisitsiffigineqartutut aamma misigisaqartarnerat takutippaat. Danskit naalakkersuisui taamaattoqartarunnaarnissaannut qanoq iliuuseqarusuppat?

- Uagut danskit oqaluttuarisaanermit aallaaveqartuinnaanngitsunik aamma nunat marluk oqaluttuarisaanermi atassuteqarneranniinngitsoq Kalaallit Nunaannik nutaaliaanerusumik ilisimasaqarnerulernissarput pisariaqartoq ullumi oqaluuserisatta ilagaat.

- Taamaammat ammip qalipaataanik immikkoortitsinermik assigiinngisitsiffiusumillu misigisaqarfiusartumi oqartussatut inuiaqatigiittullu iliuuseqassasugut ersarippoq, taanna oqarpoq.

Angerlaqqinnissamut piareernissaq

Ilinniakkamik naammassinnereerlutik angerlaqqittut amerlanerulernissaannut aalajangiisartut qanoq iliuuseqarsinnaanerat kalaallit ilinniartut oqallisigisaannut aamma ilaavoq.

Kalaallit aalajangiisartut ataatsimiittarfimmiittut Kommuneqarfik Sermersuup borgmesterianik Avaaraq S. Olsenimik (IA), Avannaata Kommuniani borgmesterimik Palle Jeremiassenimik (attaviitsoq) ilaqarput.

Ilinniartut 50-it missaanniittut Marienborgimut ornigupput. Danskit ministeriunerat Mette Frederiksen (S), danskit ilinniartitaanermut ministeriat, Christina Egelund (M) Kommuneqarfik Sermersuumi borgmesteri Avaaraq S. Olsen, Avannaata Kommuniani borgmesteri Palle Jeremiassen (attaviitsoq), kalaallillu folketingimut qinikkat Aaja Chemnitz (IA) aamma Aki-Matilda Høegh-Dam (Siumut) politikerit takkuttut ilagaat. Assi © : KNR/Ann-Sophie Greve Møller

Kalaallimmi Danmarkimut ilinniariartortut affaat ilinniakkaminnik naammassinninnerannit ukiut pingasut qaangiuttut nunatsinnut suli angerlaqqissimanngillat. Naatsorsueqqissaartarfimmit kisitsisit tamanna takutippaat. Tamannalu angerlarsimaffimmik pilersitsinissamut ajornakusoortitsisumik inissaqarnissap suliffissaqarnissallu qularnarneranik pingaartumik pissuteqartoq, ilinniartut oqarput.

Naja-Theresia Høegh aamma Michael Bro nalornissuteqanngillat. Taakku ilinniakkaminnik naammassinnikkunik angerlarniarput.

- Nunatsinni attavigissaarneruvunga, taamaammat Danmarkimi sulilernissara takusinnaanngilara.

- Qujanartumik Danmarkimi kalaallinut ataatsimoorluratarpunga. Avalammiittaarpunga. Taamaammat naalakkersuisut kalaallit Danmarkimi ataatsimoornerannut pitsanngorsaataasumut tapiissuteqaannartarnissaat neriuutigaara, Naja-Theresia Høegh oqarpoq.