Isumaqatigiissut nutaaq: Kalaallit ilaqutarsiaasartut amerlaneruleqqullugit akuunerulersitsiniarlunilu millionilikkuutaanik aningaasiliisoqartoq

Kalaallinut Danmarkimiittunut danskit isumaqatigiissutaanni nutaami 53 millionit koruunit sinnilaarlugit aningaasaliissutigineqarput. Tamatuma kalaallit ilaqutarsiaasartut amerlanerulersissavai tikerlaallu aqqusinermiilernissaannut pitsaaliuutaassapput.

Allattoq Ann-Sophie Greve Møller

novembarip 14-at 2025 15:45

Nutserisoq Karla Heilmann

Kalaallit ilaqutarsiaasartut amerlinissaannut, unnuisarfinni kalaallinut inissaatinut amerlanerusunut Danmarkimilu Kalaallit Illuutaannut aningaasat amerlanerusut, suliniuteqarnermi tamakkua ilaatigut millionilikkuutaanik aningaasaliiffigineqalerput.

Danskit naalakkersuisuisa peqqinnissamut, isumaginninnermut suliffeqarnermullu immikkoortortaqarfik (SSA-reserven) Folketingimi nutaamik isumaqatigiissuteqaqqammerput. Sillimmatini katillugit 557 millionit koruuniusunit 53,6 millionit koruunit kalaallinut Danmarkimiittunut suliniuteqartoqarnissaanut immikkoortinneqarput.

17 millionit koruunit sinnilaarlugit siorna isumaqatiginninniutinut sanilliullugit amerlanerupput. Inerniliunneqartoq Inuit Ataaqatigiinneersoq folketingimi politikerimut Aaja Chemnitzimut qungujutsitsisoq.

- Naalakkersuisut kalaallinut Danmarkimiittunut salliutitsingaatsiarnerannik paasinarsisitsivoq, IA-llu suliniuteqarnera pingaaruteqartuusoq, taanna oqarpoq.

Tamatumunnga ilanngullugu Kalaallit Nunaannik immikkut ittumik ukkassinerujussuaq politikikut isumaqatiginninniutinut sunneeqataavoq.

- Isumaqatiginninniutini tamani amerlanerusunik aningaasaliisoqarnera takusinnaavagut. Taamaammallu Trumpip Kalaallit Nunaat pillugu soqutiginninnerujussuaqalersitsineranut tunngatillugu sunniuteqaqataasoq isumaqarpunga. Kisianni aamma ajornartorsiutit ilaannik uparuaatilluta ataqqineqarluta tusarnaarneqartarnitsinnut takussutissaasoq.

Kalaallit ilaqutarsiaasartut amerlanerit

Meeqqat inuusuttullu kalaallisut tunuliaqutaqartut angerlarsimaffiup avatanut inissinneqarsimasunut isumaqatigiissummi nutaami 20 millionit koruunit immikkoortinneqarput.

Taakku ilaatigut suliniummi nutaami Danmarkimi amerlanerusunik kalaallinik ilaqutarsiaqalersitsinissamut atorneqassapput. Tamanna ilutigalugu meeqqat- inuusuttullu angerlarsimaffiini ilaqutarsianut sulisunullu Kalaallit Nunaanni pissutsit pillugu ilisimasaannut pikkorissaanermut atorneqassapput.

KALAALLIT SSA-MIT SILLIMMATINIK 2026-MIIT 2029-MUT PILERSAARUTAI

Meeqqanut inuusuttunullu kalaallisut tunuliaqutalinnut angerlarsimaffiup avataanut inissinneqartunut atugassarititaasunut ajunnginnerusunut 20 millionit koruunit.
Danmarkimut tikerlaat atugarliortunngornissaannut pinaveersaartitsinermut Danmarkimi Kalaallit Illuutaannut 13,8 millionit koruunit.
Nunami unnuisarfinni kalaallinut immikkut inissanut 8 millionit koruunit.
Kalaallit utoqqaat Danmarkimi nunasinikunut ataatsimut sammisassaqartitsinermut 6,4 millionit koruunit.
Redenimi misiligutitut suliniummut arnanut kalaallinut ajornartorsiuteqartunut ataatsimoornermik pilersitsiniarnissamut 4,4 millionit koruunit.
Christianiami ornittakkamut Angakok-mut 1 millionit koruunit.
Tamatuma saniatigut Hus Forbimut, kalaallinut ajornartorsiortunut aamma suliniuteqarfiusoq, 2 millionit koruunit immikkoortinneqarput.

Allisiguk

Aaja Chemnitz, amerlanerusunik kalaallinik ilaqutarsiaasartoqalersitsiniarlusi qanorpiaq iliuuseqassavisi?

- Kalaalerpassuit Danmarkimiittut isumalluutissaapput, kulturimut oqaatsinullu ilisimasaqartuupput pingaarutilerujussuit. Meerarpassuarnut taakkununnga angerlarsimaffiup avataanut inissiinermi attaveqaatinik pilersitsisinnaagutta, meeqqat ilaquttaminni qanigisaminniittalissagaluarput tamannalu taakkununnga iluaqutaassagaluarpoq.

Angerlarsimaffiup avataanut inissiinerpassuit meeqqanut inuunerinnerulertitserpiarneq ajorput. Taamaattumik meeqqat angerlarsimaffiup avataanut inissinneqarnerini pitsaanerpaap suunissaa aalluttariaqarparput, taanna oqarpoq.

VISO naapertorlugu Danmarkimi meeqqat kalaallisut tunuliaqutallit 400-nik ikinnerunngitsut 2022-mi angerlarsimaffiup avataanut inissinneqarput.

Akuunerulersitsinermi unnuisarfinnilu inissanut milliuunilikkuutaat

Danmarkimi Københavnimi, Aarhusimi, Aalborgimi Odensemilu Kalaallit Illuutaat aamma isumaqatigiissummi nutaami 13,8 millionit koruuninik qularnaveeqquserneqarput.

Isumaqatigiissummi allaqqasoq naapertorlugu, Danmarkimut kalaallit tikerlaanut atugarliornissaannik pinaveersaartitsinermut millionilikkuutaat atorneqassapput. Suliniut taanna illut taakkua sisamat tapersersuinissamut kalaallillu avatangiisaannik ujartuinermut qulakkeerinnittuussaaq.

Aamma atuarukImmikkoortortaqarfik sulianik inissiiniarnermut tunngasunik tigusakinnerujussuusoq

Tamatumunnga ilanngullugu kalaallinut angerlarsimaffeqanngitsunut 8 millionit koruunit immikkoortinneqarput. Taakku inunnut Kalaallit Nunaanneersunut nunap unnuisarfiini immikkut inissanut atorneqassapput.

- Inuit angerlarsimaffeqanngitsut kalaallisut tunuliaqutaqartut atugarliornerupput, taakku assigiinngisitsineq misigisinnaasarpaat, inuiaqatigiinnilu qimanneq ajulikkamik ajornartorsiuteqakkajuttarput tamannalu suliniummik angusassamik toraagaqartumik, pitsaanerpaamik isumagineqassagunik toqqammavinnik immikkut ittunik pisariaqartitsiviusartoq, isumaqatigiissummi allaqqavoq.

Folketingimi Aki-Matilda Høegh-Damimut paarlattaasoq Naleqqameersoq Elvira Kûitse KNR-ip apersorniarlugu pissarsiariniarsimagaluarpaa, taassumalli oqaaseqarnissani kissaatiginngilaa.

Illit isummat pingaartittaqaarput. Nutaarsiassaq pillugu isorisat nersualaarinerillu uani tikilluaqquagut.