Issittumi Siunnersuisoqatigiit akunnattoornerannut: Sakkuaaffiunngittuarnissaq pineqarpoq

Rusland ilaasortaqatini ilasseraannngiinnarmata Issittumi Siunnersuisoqatigiinnut akiuliuteqassaarniarluni aalajangerpoq. Issittumi Siunnersuisoqatigiilli suleqatigiilluaqqilernissaat pingaartoq, Folketingimi ilaasortaq IA-meersoq Aaja Chemnitz isumaqarpoq.

Allattoq Ann-Sophie Greve Møller

marsip 01-at 2024 12:41

Nutserisoq Hanne Petersen

Kunngeqarfik Issittumi Siunnersuisoqatigiinni aappaagu maajimi siulittaasunngoruni imaannaanngitsunik suliassaqarpoq.

Kunngeqarfiummi Issittumi Siunnersuisoqatigiinni 2025-mi maajimi siulittaasunngornissaanut, nunarput siuttunngornissaminut piareersassasoq, nunatta nunanut allanut sillimaniarnermullu tunngasuni politikkimut 2024-miit 2033-mut periusissiartaavani allaqqavoq.

Ruslandimmi Ukraine 2022-mi februaarimi saassummaguli Issittumi Siunnersuisoqatigiit sulianik kigaalisimaartitsilernerannut akilluni siunnersuisoqatigiinnut akiliuteqassaarniarluni aalajangertoq, Ruslandip nunanut allanut tunngasuni ministereqarfia Ruslandimi nutaarsiassaqartitsivimmut RIA-mut qaammammi matumani nalunaarpoq.

Issittumi Siunnersuisoqatigiilli suleqatigiilluaqqilernissaat pingaartoq, Folketingimi ilaasortaq IA-meersoq aamma Issittormiut Inatsisartuisa Ataatsimiititaliaanut siulittaasuusoq Aaja Chemnitz isumaqarpoq.

- Issittummi sakkuaaffiunngittuarnissaa Issittumi Siunnersuisoqatigeeqarnitsinnut tunngavippiaavoq. Tassa Issittoq sakkuaaffiunngitsuujunnaassappat russit taamaalilluta aamma oqaloqatigilluarsinnaaniassagatsigit, Aaja Chemnitz oqarpoq.

Aamma atuaruk Immikkut ilisimasalik Rusland Issittumi Siunnersuisoqatigiinnut akiliuteqassaassammat: :- Aningaasaqarnermut ajoqutaanavianngilaq

Issittumi Siunnersuisoqatigiit suliat unitsikkallarsimasatik ilaat nangippaat, taakkuali Ruslandip peqataaffigisuunngilai.

Ilaasortaqatini ilasseraanngiinnarpata ilaasortaajunnaarniarluni, Ruslandip Issittoq pillugu periusissiamini kingullermi 2022-meersumi ilimasaarutigereerpaa.

Rusland ilaatinnagu Issittumi Siunnersuisoqatigeeqarsinnaanngitsoq

Rusland Issittumi Siunnersuisoqatigiinni ilaasortaajunnaassagaluarpat, ulluinnarni inuunitsinnut sunniuteqangaarnavianngilaq.

Ataatsimulli isigigaanni nunatsinnut sunniuteqartussaassaqisoq, Danmarkimi inuit pisinnaatitaaffiinik ilisimatusarfimmi ph.d-nngorniaq aamma nunat tamat Issittoq pillugu politikkiinik ilisimartusartuusoq Lin Alexandra Mortensgaard oqarpoq.

- Rusland ilaasortaajunnaassagaluarpat, siunnersuisoqatigiinni ilaasortat sinneri aamma issittortaliusuusut arfineq-marluk Ruslandilu aaqqiagiinnginnerulersinnaapput. Avissaapiloorpata, tamanna nunarpassuarnut kinguneqarsinnavoq, taanna oqarpoq.

ISSITTUMI SIUNNERSUISOQATIGIIT SULERISUUPPAT?

Issittumi Siunnersuisoqatigiit nunat issittortallit ingammik silap pissusia, avatangiisit, suleqatigiinneq atajuartumillu ineriartortitsineq pillugit oqallittarfigaat. Taakkua assigiinngitsorpaalunnik ilaatigut nunat killeqarfii akimorlugit ilisimatusarnermik suliniuteqaqatigiipput.
Nunat issittortallit arfineq-pingasut ukua siunnersuisoqatigiinni ilaasortaapput: Kunngeqarfik Danmark (Danmark, Kalaallit Nunaat Savalimmiullu), USA, Canada, Island, Norge, Sverige, Finland Ruslandilu.
Tamatuma saniatigut nunat inoqqaavisa suliniaqatigiiffii arfinillit ukua aamma ilaapput: Arctic Athabaskan Council, Aleut International Association, Gwich’in Council International, Inuit Circumpolar Council, Saamit Siunnersuisoqatigiivi (Samerådet) Ruslandillu avannaata inoqqaavisa suliniaqatigiiffiat (Russian Assciation of Indegenous Peoples of the North (Raipon)).
Ingammik avatangiisinik eriaginninnermut tunngasuni suleqatigiinnerunissaat siunertaralugu, Issittumi 1996-imi siunnersuisoqatigeeqalerpoq.
Isumannaallisaanermut politikkimik suliaqartuussanngitsut pilersinneqarneranni isumaqatigiissutaavoq.
Siulittaasuuffik kingoraartaaffiuvoq. Kunngeqarfik Danmark 2025-mi maajimi siulittaasunngussaaq.
Rusland Ukrainemik 2022-mi februaarimi saassussimmalli, nunat siunnersuisoqatigiinni ilaasortat sinnerisa suliatik unitsikkallarpaat. Sulialli unitsikkallarsimasamik ilaat 2022-mi juunimi nangippaat, taakkuali Ruslandip peqataaffigisuunngilai.

Najoqqutaq: Rex.dk

Allisiguk

Issittumi Siunnersuisoqatigiit nunatta nunanik tamalaanik oqaloqateqartarfittut pingaartutut aamma atorpai, Issittumi siunnerfinnut tunngasuni tusaaneqarfigisinnaallugillu sunniuteqarfigisinnaagamigit.

- Issittumi Siunnersuisoqatigeeqarunnaassagaluarpammi Kalaallit Nunaat nunani allani nunarsuarmilu allani tusaaneqarumalluni nutaamik eqqarsartariaqarpoq, Lin Alexandra Mortensgaard oqarpoq.

Ruslandimi ilaasortaajunnaassagaluarpat Issittumi Siunnersuisoqatigiit pisariaarutissasut, Lin Alexandra Mortensgaard naliliivoq. Ruslandimi Issittup affapajaaraa.

Tassami Issittumi Siunnersuisoqatigiinni ilaasortat sinneri tassaasut Kunngeqarfik Danmark, USA, Canada, Island, Norge, Sverige Finlandilu, Ruslandip peqataaffigisanngisaanik oqaloqatigiiffigisinnaasaminnik allanik ataatsimoorfeqarput.

Issittumi Siunnersuisoqatigiit nunanit issittortalinnit tamanit katersuuffiusinnanertik taamaalillutilk asseqanngitsuussutigaat, Lin Alexandra Mortensgaard oqarpoq.

- Issittumi Siunnersuisoqatigiit nunat issittortallit soorlu silap pissusia, avatangiisit ilisimatusarnerlu pillugit assiigiinngitsunik suliniuteqaqatigiittarnerannut pingaaruteqarput.

- Rusland ilumut ilaasortaajunnaaraluarpat, Issittumi Siunnersuisoqatigiit siornatigutulli pisariaqartinneqarunnaartussaammata piuinnarnissaat takorlooruminaappoq, Lin Alexandra Mortensgaard oqarpoq.

Tatigeqatigeeqqilerniartariaqartut

Tassami Issittumi Siunnersuisoqatigiit ingammik silap pissusianik ilisimatusarnermut tunngasuni pingaaruteqarmata piuinnarnissaat pingaartoq, Aaja Chemnitz isumaqarpoq.

- Issittumi Siunnersuisoqatigiit suliaasa ilarpassui ilisimatusarnermut tunngasuupput. Taamaammat siunnersuisoqatigeeqarunnaassagaluarpat, tamanna silap pissusianik ilisimatusarnermut sunniuteqassaaq, russimmi ingammik silap pissusianik ilisimatusartui nunarsuarmi pitsaanerpaanut ilaapput tamatumunngalu pingaarutilinnik paasissutissaateqarlutik, Folketingimi ilaasortaq oqarpoq.

Aaja Chemnitz, Rusland Ukrainemik saassussinikuugaluartoq Issittumi Siunnersuisoqatigiitigut siornatigutulli suleqatigiinnarsinnaagipput takorloorsinnaaviuk?

- Aap, tamanna takorloorsinnaavara. Taamaassappalli Ukrainemi sorsunneq soraaqqaartariaqarpoq.

- Silalli pissusiata allanngoriartortup sorsunneq aamma soraarsiinavianngilaa. Taamaammat nunat issittortallit taakkua Ruslandip saniatigut arfineq-marluusut peqataaffiginngisaani aamma suleqatigiittariaqarput, Aaja Chemnitz oqarpoq.

Læs også Arktisk Råd på pause: Det har særligt konsekvenser for oprindelige folk

Danmark nunarpullu Issittumi Siunnersuisoqatigiinni 2025-mi maajimi siulittaasunngussapput. Norge maanna siulittaasuuvoq.

Aaqqiagiilluta suleqatigiinnarnissaat imaannaanavianngitsoq pisariaqartorli, Aaja Chemnitz isumaqarpoq.

- Rusland tatiginialeqqittariaqarparput, Rusladilli nunanut issittortallinnut ilaasortaqatiminut arfineq-marluusunut aamma tatiginnileqqinniartariaqarpoq. Taamaammat oqitsuinnaanavianngilaq, suleqatigiiginnarnissaalli Issittormiunut tamanut pingaaruteqarpoq, taanna oqarpoq.

Nutaarsiassami kukkunermik nassaarsimaguit uunga allaffigineqarsinnaavugut.