Aningaasarpassuit pisariaqartinneqaraluaqalutik uninngaannarnerat inatsisitigut ataataqanngitsut isoraat

Inatsisitit ataataqanngitsut akileeqqaaratik tarnip pissusaanik ilisimasalimmik oqaloqateqarnissaannut aamma inatsisilerituumit ikiorserneqarnissamut atugassanik 4,7 millioni koruuninik 2019-imi immikkoortitsisoqarpoq. Neriorsuutilli piviusunngortinneqanngitsut oqaatigineqarpoq.

Allattoq Sikkersoq Rosing Karlsen, Aviâja Kilime , Ann-Sophie Greve Møller

septembarip 15-at 2023 08:05

Nutserisoq Najâraq Egede

Inatsisitigut ataataqanngitsut akeqanngitsumik tarnip pissusaanik ilisimasalimmik oqaloqateqarnernut, ataatassarsiornermik aallartitsinissamut atatillugu inatsisilerituumit siunnersorneqarnernut aamma paasissutissiissusiornissanut, atugassanik Danmarkimi aningaasanut inatsit aqqutigalugu 2019-imi 4,7 millioni koruuninik aningaasaliisoqarpoq.

Suliniutillu 2023-p aallartinnerata tungaanut iliuuuseqarfiusussat, meeqqanut, inuusuttunut ilaqutariinnullu aqutsisoqarfiup, nunatsinni inunnik isumaginnittoqarfiup aamma Danmarkimi Socialministerip isumagivaat.

Inatsisisitigut ataataqanngitsut, ataataqarsinnaatitaanatik inunngortut, ikiorserneqartussaanertik tamakkiisoq pisimanagu uparuaapput.

Inatsisitigut ataataqanngitsuulluni qanoq isumaqarpa?

Uersakkat Kitaani 1963 sioqqullugu nunattalu sinnerani 1974 sioqqullugu ataatassarsiorsinnaatitaanngillat. Tassa ataatassarsiornissaminnut, kingornussinissamut ataatamilu kinguliaqatigilernissaanut pisinnaatitaaffeqanngillat. Taakku inatsisitigut ataataqanngitsutut kingorna taaneqartalerput.
Nunarput 1979-imi namminersornerulernissatta tungaanut Danmarkimi amtiuvoq, taamaammallu Danmarkimi inatsisinik taamanikkut malinnittussaatitaavoq.
Nunatsinni inatsisitigut ataataqanngitsut 1911-p 1974-illu akornanni 8000 missaanniittut, meeqqanut isumaginninnermullu ministereqarfiup nalunaarusiaani 2016-imeersumi erserpoq.
Inatsisitigut ataataqanngitsut 2016-imi 5000-ngajaasut, nalunaarusiami tassani aamma erserpoq.
Meeqqat pillugit inatsit 2014-imi allanngorpoq inatsisitigut ataataqanngitsut ataatassarsiorsinnaalersillugit ataataminniillu kingornussassat agguaanneqareersimanngippata kingussisinnaangortillugit.
4,7 millionit koruunit inatsisitigut ataataqanngitsunut suliniutinut paasissutissiinertalinnut, katsorsaanertalinnut inatsisitigullu siunnersuinertalinnut 2019-imiit 2023-p tungaanut atugassatut illikarneqarput.
Inatsisitigut ataataqanngitsut 26-t Danmarkip naalagaaffia 2023-mi februaarimi eqqartuussivilersuuppaat. Taakku katillugit 3.250.000 koruuninik Danmarkip naalagaaffianit taarsiivigeqqupput. Damarkip naalagaaffia taamaaliorumanngimmat eqqartuussivilersuuppaat.

Allisiguk

Peqatigitillugu 4,7 milionit sisamararterutaannaat suliniutinut atorneqarsimapput.

- Iliuuseqarfissatullu taakkartoriikkat iluamik sammineqarsimanngillat. Tapersersorneqarnissamik siunnersorneqarnissamillu uagut pisariaqartitsisuusugut iluaqutiginngilarput, Uullat Bach, inatsisitigut ataataqanngitsut 274-it oqaaseqartartuat oqarpoq.

Uparuaataat iluamik paasissutissinneqartannginnermut, tarnip pissusaanik ilisimasalimmik ikiorserneqanngiinnermut aamma sumiiffinni eqqartuussivinnit ikiorneqartannginnermut tunngasuupput. Ikiortinniaraanni nunatsinni inunnik isumaginninnermut aqutsisoqarfimmut sianertarnerigaluit iluatsittarsimanngillat, arlallimmi iliuuseqarfigineqarsimanngillat sianerfigitinnissamillu neriorsuinerugaluit piviusunngortaratik, Uullat Bach oqarpoq.

3,5 millioni koruuninik sinneqartoorneq

Iliuuseqarfissanut sunut aningaasat atorneqarsimanersut qimerlooraanni, susoqarpiartarsimanngitsoq erserpoq.

Meeqqanut, inuusuttunut ilaqutariinnullu naalakkersuisoqarfik suliniutinut 1,2 millioni koruuningajannik atuisimavoq, taamaasillutik 3,5 millioni koruunit atorneqanngitsoorlutik.

Inatsisilerituumit ikiorserneqarsimasut 53-iupput, tarnillu pissusaanik ilisimasalimmik oqaloqateqartarsimasut 27-ullutik.

Naalakkersuisoqarfimmit ilisimatitsissutigineqarpoq, inatsisilerituunut 53.000 koruunit atorneqarsimasut, 300.000 koruuningajaallu tarnip pissusaanik ilisimasalimmik oqalaoqateqarnernut atorneqarsimallutik.Ilanngullugu ilisimatitsissutigineqarpoq, inatsisilerituumik ukioq siulleq oqaloqateqartarnerit, inatsisilerituup akiligassiisimannginnerra pillugu paasissutissani ilaanngitsoq.

KNR-imit paaserusussimagaluarparput, inatsisitigut ataataqanngitsut qassit 2019-imiit 2023-imut oqarasuaatikkut saaffiginnissimanersut. Kisianni isumaginnittoqarfik nalunaarsuisinnaasimanani ilisimatitsivoq.

Susoqanngilaq

Inatsisitigut ataataqanngitsut, suliniutip unissimaneranik ilisimatinneqannginnertik, oqartussat iluamik paasissutissiisannginnerannut ersiutaaginnarsoraat.

Oqarasuaatip saaffissatut uatsinnut nalunaarutaanikup apriilimi matuneqarsimanera assersuutissaavoq, Uullat Bach oqaluttuarpoq.

Kalaallit Nunaanni Naalagaaffiup Sinniisoqarfia inatsisitigut ataataqanngitsunut suliutip ukiup aallartinnerani unissimaneranik pineqartunut aggustimi nalunaaruteqarmat, KNR-imit najuuppugut.

- Naagga tassa naammaginanngittuaannaavippoq tapersersorneqanngilagut annertunerusumik, oqaasiinnaasarput taperserpaatigunngooq, aap kusanarpoq taannartaa kisianni nalilittut inooqataasutut taanna misiginikuunngilarput, tapersersorneqarluta.

Akissutisiniarluni sorsunnaqaaq. Isumaginnittoqarfimmut arlaleriarluta ataatsimeeqatiserinnittaraluarluta, susoqarneq ajorpoq. Nuanninngilaq.

-Naamik tassa naammaginanngittuaannaavippoq tapersersorneqanngilagut annertunerusumik, oqaasiinnaasarput taperserpaatigunngooq, aap kusanarpoq taannartaa kisianni nalilittut inooqataasutut taanna misiginikuunngilarput, tapersersorneqarluta, Uullat Bach, politikerit iliuuseqarnissaannik maanna saqqummiinermigut ujartuisoq oqarpoq.

Ikiorsiinissaq nutaaq ujartorpaat

Uparuaaneq KNR-imiit meeqqanut, inuusuttunut ilaqutariinnillu naalakkersuisoq Aqqaluaq B. Egede (IA), ingerlateqqinneqarmat, allakkatigut ima akissuteqarrpoq:

- Isornartorsiorneqartoq paasilluarpara tusaatissatullu tigullugu. Inatsisitigut ataataqanngitsut suliaq pillugu attavigaakka.

Aamma Inunnik isumaginninnut aqutsisoqarfik allakkatigut ima allappoq:

- Iliuuseqarfissanut ilaasussat saaffiginnissutaat tamaasa, ”immersugassamik aallartissutissamik” oqarasuaatikkut siunnersortitsinnit immersuitinneqareerput, taakkulu inatsisilerituunut ingerlateqqinneqareerlutik. Immersugakkaminni toqqarsimanngippassuk, tarnip pissusaanik ilisimasalimmik oqaloqateqarnissamut innersuunneqarneq ajorput, taamaakkaangallu suliaq naammassisutut nalilerneqartarpoq.

Aamma Danmarkimi socialministeri Pernille Rosenkrantz-Theil (S) saaffigaarput apersorneqarusunnanili nalunaarpoq.

Meeqqanut, inuusuttunut aamma ilaqutariinnut aqutsisoqarfiup ilisimatitsissutigaa, aningaasat sipporussat 3,5 millioni koruunit, Danmarkimiiginnassasut, Danmarkip oqartussaaffiannut tunngasuummata.

Kalaallit Nunaata kissaataa malillugu inatsisitigut ataataqanngitsut eqqartuussivitsigut sullinneqarnissaat pitsanngorsarniarlugu Danmarkimi aningaasanut 2023-imut inatsimmi 700.000 koruuninik immikkoortitsisoqarpoq.

- Nalunngilaralu aningaasat danskit naalagaaffianniit tapiissutigineqartut tamarmik atorneqanngitsut. Suliap ingerlaqqinnissaani pingaartissimavara inatsisitigut ataataqanngitsut kissaataat tusarnaassallugu tassalu kredrettini eqqartuussiviit sullissineri qaffassarneqassasoq. Taamaammat maanna aningaasat eqqartuussivinni sulisut qaffassarnissaannut immikkoortinneqarput, ukiup tulliani inatsisitigut ataataqanngitsut inatsisitigut sullinneqarnerat pitsaanerusumik ingerlalerniassammat, Aqqaluaq B. Egede allappoq.

Uullat Bachili aperigaanni taakku naammanngillat.

- Uagut kissaatigigaluarparput telefoni. Amerlagamik paasisagut malillugit qarasaasiaqanngittut, siunnersortariaqartut taavalu kisiat saaffissaqaratik ilaa, tikittariaqaraluarput aamma tamakkua. Kissaatigaarput aamma sinerissami najugaqartut Danmarkimiittullu immikkut itttumik ikiorserneqassasut, taakkuummata ikiortissarssiornissamut aporfeqarnerpaasartut, oqarpoq.