Ilisimasassarsiornermut peqataasumut kalaallimut uissuumminartumik nersorinninneq
"Rasmus Willumsen Hus". Tysklandimi Alfred-Wegener-Instituttimi misileraavik nutaaq taama ateqalerpoq.
Instituttip issittumik imaanillu ilisimatusarnermik immikkut ilisimasaqalersimasup misileraavimmut kalaaleq Rasmus Willumsen atsiuppaa ilisimasassarsiornermi "Eismitte Ekspeditionen"-imi immikkut ittumik iliuuseqarsimanera nersorniarlugu.
- Wegener, suleqatini ilisimatusarnerlu pillugit Willumsen naatsorsuutigineqarsinnaasumit annertunerusumik iliuuseqarpoq. Misileraavitta Rasmus Willumsenimik atserneratigut immikkuullarissumik angusimasai kiisami pissusissamisoortumik nersorneqassapput, Alfred-Wegener-Instituttimi oqaluttuarisaanermik ilisimatooq Christian Salewski KNR-imut oqarpoq.
Institutti, issittumi imaanillu ilisimatusarnermik immikkut ilisimasaqalersimasoq, misileraavimmut kalaallimik Rasmus Willumsenimik atsiussiniarluni aalajangersimavoq ilisimasassarsiornermi "Eismitte Ekspeditionen"-imi iliuuseqarsimanera ataqqiniarlugu nersorniarlugulu.
Ilisimasassarsiorneq Kalaallit Nunaanni 1930-mi pivoq Sermersuullu qeqqani ilisimatusarfiliornissaq siunertarineqarsimalluni. Siunertaq anguneqarpoq kisianni Rasmus Willumsen ilisimasassarsiornermillu aqutsisoq Alfred Wegener akisunerpaamik akiliipput. Ikinngutitimmi sikumi ikioreerlugit marluullutik ajunaarput.
Massakkut, Rasmus Willumsenip toquneranit ukiut hunnorujungajaat kingorna, sulisimanera nersorniarlugu Tysklandimi institutti aalajangerpoq.
Pauline Knudsen itsarnisarsiuujuvoq paasisassarsiorfimmilu Greenland Visitor Centerimi aqutsisuulluni, ilutigitillugulu KNR-imi Maliinannguaq Markussen Mølgaard peqatigalugu radiokkut aallakaatitassiorsimalluni ilisimasassarsiornerni kalaallit peqataasartut pillugit.
Pauline Knudsenip oqarnera naapertorlugu ilisimasassarsiornerni kalaallit peqataasimasut nersorneqartarnerat nalinginnaasuunngilaq, naak ilisimasassarsiornerup iluatsinnissaanut ajalusoornissaanulluunniit aalajangiisuusarsimagaluarlutik.
- Kalaallit peqataasarsimasut nersorneqarnerat nalinginnaasuunngilaq. Naak Issittumi ilisimasassarsiornerni ilisimasanik tunniussaqarnerat uumaannarnissamullu aalajangiisuusimagaluartut. Inuunernik ilisimasassarsiornernillu annaasseqataasimapput, oqarpoq.
Suleqatigiit ataatsimooqqilersut
Rasmus Willumsen Husip ammarneqarneranut atatillugu kinguaava, Johan Willumsen, Bremerhavniliarpoq nalliussinermut peqataajartorluni. Inuunerani misigisaavoq nuannerluinnartoq.
- Misigisaq angeqaaq. Nassuiaruminaappoq. Rasmus Willumsen Husip tusaamaneqarluartup Alfred Wagner instituttip eqqaani ammarneqarneqarnerinnaaluunniit. Oqalugiaatit ilaanni oqaatigineqarpoq oqartoqarsinnaasoq Rasmus Willumsen aamma Alfred Wegener suleqatigeeqqilersut, Johan Willumsen oqarpoq.
Alfred Wegener Kalaallit Nunaanni ilisimasassarsiortutut misilittagaqarpoq Danmark-ekspeditionimi 1908-mi aamma J. P. Kochip 1912-imi Sermersuarmik itivilluni ilisimasassarsiorneranut peqataasimalluni. Taamaammat ilisimasimavaa kalaallinik suleqateqartariaqarluni ilisimasassarsiorneq Eismitte Ekspedition iluatsissappat.
Kalaallit 13-it Sermnersuarmut Kalaallit Nunaatalu qeqqanut atortunik tonserpassuarnik oqimaassusilinnik assartuinissamut ikiuuttussanik sulisussarsivoq – kilometerinik hunnorujut arlaqartunik isorartutigisumut. Kalaallimmi ilisimasassarsioqataasut ilisimatusartut tyskit piginngisaannik nunatsinni silami peqqarniitsumi qimussernermik immikkuullarissumik ilisimasaqarput.
Ilisimasassarsiornerup ingerlanerani Wegener Willumsenilu immikkuullarissumik attavigiilerput. Taama Ramus Willumsenip soraluaqqiutaa, Johan Willumsen, oqarpoq.
- Rasmus Alfred Wegenerilu qanittunnguamik attavigiilerput. Oqaaseqatigiinngikkaluarlutik ussersorlutik attaveqaqatigiissinnaapput. Wegenerip Rasmus neriorsorpaa angerlamut uterunik nalunaaquttamik akissarsitinniarlugu, oqarpoq.
Angerlamulli apuutinngitsoorput.
Sermip qeqqinnaani ilisimatusarfimmik navianartumik annaassiniareerlutik sinerissap tungaanut ingerlaarnerminni angutit marluullutik ajunaarput. Siullermik Alfred Wegener nukillaarluni ajunaarpoq. Tupianni Rasmus Willumsenimit ”ilineqarpoq”. Kingorna Rasmus Willumsen kisimiilluni inoqarfiit tungaannut ingerlaqqippoq takuneqaqqinngisaannarlunili.
Kalaallit ilisimasassarsioqataasut nersorneqartariaqartut
Alfred Wegenerip Rasmus Willumsen nersoraluaraa, maannalu illorsuaq inuttaanut atsiunneqarluni, kalaallit peqataasut angusimasaasa maluginiarneqartarnerat qaqutigoorluinnarpoq.
Tamanna uggornartoq Pauline Knudsen Greenland Visitor Centerimeersoq isumaqarpoq. Ilisimatuussutsikkut angusat ilisimasassarsiornerni pissarsiarineqartut kalaallit ikiuuttut pissutigingiaatsiarlugit iluatsipput.
- Pissusissamisut nersorneqarsimanngillat. Ilisimasat pigisagut kalaallit ilisimasassarsiortut pissutigingaatsiarlugit pigaagut, oqarpoq.
Kalaallit ikiuuttut nersorneqanngippallaarsimanerat Christian Salewskip Alfred-Wegener-Instituttimeersup isumaqatigaa. Misileraavimminnik atsiussinerat taamaammat arnanut angutinullu kalaallinut 30-it missaanniittunut ilisimasassarsiornermi ilaasimasunut tamanut aamma nersorinninneruvoq.
- Tamaasa nersorusuppavut. Issittumi ilisimatuut Issittumi arnat angutillu najukkaminnik immikkut ilisimasaqarnerat aamma pisariaqartippaat issittumi ilisimatuussutsikkut suliaqarnissaminni, oqarpoq.
Alfred-Wegener-Instituttip nittartagaani allapput, Rasmus Willumsen Husimi nutaami issittumi imaanilu itisuumi ilisimatusarnerni teknoligit atorneqartut inerisarneqarlutillu misilittarneqartassasut. Illu teknikerinut ilisimatusartunullu 40-t missaanniittunut suliffiussaaq, tassanilu tarajulimmik imiisiveqarluni, nillertunik ineeraqarluni 19 meterisullu portutigisumik napasuliaqarluni, sikumik qillerutinut misileraanernut atorneqartartussamik
