Nalunaarusiami inerniliussaq: Danmarkimi kalaallit ikiortariallit oqartussanit sullinneqarnerlupput

Danmarkimi kalaallit ikiortariallit ilarpassui ikiorneqarnissamik pisinnaatitaaffeqaraluarlutik ikiorneqartanngillat. Tassa initaarnissamiit oqalutseqarnissamut aningaasatigut ikiorserneqartanngitsut, nalunaarusiartaami erserpoq.

Allattoq Helle Nørrelund Sørensen

maajip 02-at 2023 07:14

Nutserisoq Hanne Petersen

Siusinaartumik pensionisiaqarnissamut kommunerisarluunniit aqqutigalugu qaqugukkut initaarsinnaanermut Danmarkimi suut piumasaqaataanersut nalunngiliuk?

Suut piumasaqaataanersut nalugukku, taava kisimiinngilatit.

Danmarkimi oqartussat aaqqissuussaanerat paasiuminaassinnaasoq nunatsinni inuit ilarpassuisa nalugunanngilaat, taamalumi ittoq Danmarkimi isummersuisit Justitiameersut nalunaarusiaani saqqummeqqammersumi erserpoq.

Taamaammat Danmarkimi kalaallit ikiortalioreersut taamaalillutik sorpassuartigut artukkerneqaqqeriaannartarput.

Tamanna Danmarkimi kalaallit ikiortariallit inatsisitigut isumannaassuseqarnerannut akornutaasoq, Justitiap pisortaa Birgitte Arent Eiriksson KNR-imut oqarpoq.

- Pisariaqartitaminnik ikiorneqarnissamik pisinnaatitaaffeqaraluarlutik ikiorneqartanngillat. Naalagaaffeqatigisaminnut allanut naleqqiullutik assigiinngisitsitaasarput. Tamannalu soorunami allanngortariaqarpoq.

Initaarnissamut piumasaqaatit inornartut

Danmarkimi kalaallit ikiortariallit atugaat isummersuisit Justitiameersut immikkut isiginiarsimavaat. Assersuutigalugu inissarseqqaarnatik ilaquttaminnili kammalaatiminnilu inisimaffissarsisimallutik Danmarkimut nuussimasut tassani immikkut isiginiarsimavaat.

Danmarkimi kalaallit nammineq initaarsinnaanissaannik qulakkeerisumik inatsiseqanngilaq. Kommunilli unnuisarfinnik soorlu angerlarsimaffeqanngitsunut unnuisarfinnik taakkununnga innersuussisussaatitaapput. Kalaallillu ikiortariallit unnuisarfinniittarnerat sivitsoriartuinnartoq, nalunaarusiami erserpoq.

Initaarasuarusuttulli nammineq initaarnissamut kommunip inissiaataanut innersuunneqarsinnaapput.

ISUMMERSUISIT JUSTITIAMEERSUT KAAMMATTUUTAAT

Uppernarsaateqarnissamik piumasaqaatit: Danmarkimi oqartussat kalaallit ikiortariallit uppernarsaateqarnissamik piumasaqaatinik naammassinneriaannaasannginnerat sillimaffigisassagaat.

Qaammarsagaaneq: Oqartussat tamarmik kalaallit danskillu soorlu oqaatsitigut kulturikkullu assigiinngissuteqarnerannik paasisimasaqarluassasut eqqumaffiginninnerulissasullu.

Oqalutseqarnissamik neqerooruteqarnissaq: Oqartussat kalaallit ikiortariallit initaarnissamik ikiorsiissutisisalernissamillu sullinneqarneranni oqalutseqarnissaannik neqerooruteqartartussaasut.

Nammineq initaarnissaq: Danmarkimi pisortaqarfiit nalunaarsuiffianni allattorsimanikkut nammineq initaarnissamut Danmarkimut arlaatigut attuumassuteqarnissaq piumasaqaataajunnaassasoq.

Ikiorsiissutit: Assigiinngitsutigut pensionisiallit nunatsinniit Danmarkimut nuunnermi pensionisiaqaannartassasut. Sulisimanermut akileraartarnermullu tunngasuusunik nunarput Danmarkilu paasissutisseeqatigiinnerulissasut.

Digitaliseeriineq: Danmarkimi kalaallit paasissutisssanik digitaliusunik pissarsioriaannaanerulissasut, tamatumanilu ikiortariaqarnersut eqqumaffigineqarnerussasoq.

Nuunnermi ikiorsiissutit: Danmarkimi kalaallit kommunimut nuuffimminnit ikiorsiissutisiaqarsinnaatitaanerat ersarinnerulissasoq.

Najoqqutaq: Nalunaarusiaq "Retssikkerhed for Grønlændere i udsatte positioner i Danmark", Justitia, april 2023

Allisiguk

Taakkuali kommunerisaminnut immikkut ittumik attuumassuteqarnissaat kommunerisaminniluunniit sivikinnerpaamik qaammatini arfinilinni najugaqartuusimanissaat taavalu allami inissarsiorsimasuunissaat, Danmarkimi kommunini arlalinni piumasaqaataavoq.

Danmarkimili kalaallit ikiortarillit kommunerisaminni sulinikuunngikkajuttuummata ilinniagaqarsimasuunngikkajummataluunniit piumasaqaatit taakku illaruaatisssaannaasut, Birgitte Arent Eiriksson oqarpoq.

Aamma atuarukAalborgimi isumaginninnermik suliaqartut kalaallit kulturiannik ilinniartinneqassasut

Danmarkimi kalaallit ikiortariallit kommunerisaminnut arlaatigut attuumassuteqarnissaat piumasaqaataajunnaassasoq kaammattuutigaarput. Danmarkimi inunngorsimasuunnginnertik peroriartorsimannginnertilluunniit peqqutigalugit sullinneqarnerlupput. Tassa kalaallinik assigiinngitsitsoqarluinnarpoq, taanna oqarpoq.

Uppernarsaateqarnissamik piumasaqaatit aningaasatigut ikiorserneqarnissamut akornutaasut

Aningaasatigut ikiorserneqarsinnaatitaanerannut soorlu ikiorsiissutisinnaatitaanerannut pensionisiaqarsinnaatitaanerannulluunniit piumasaqaatit aamma akornutaapput.

Ikiorsiissutisiaqalernissamummi aalajangersimasumik najugaqarnissaq, Danmarkimi kommunit ilarpassuini piumasaqaataavoq. Tamannalu inatsisitigut piumasaqaataanngikkaluartoq taamaappoq.

Taamaammat Danmarkimi kalaallit ikiortariallit ilarpassui qaammaterpaalunni aningaasassaalatsisarput.Taamaammat naalagaaffiup oqartussaasuini qullersaq, tassa Ankestyrelsen (Danmarkimi Naammagittaalliuteqartarfik, aaqq.) akuliuttariaqaraluartoq, Justitiap pisortaa Birgitte Arent Eiriksson isumaqarpoq.

Naalagaaffeqatigiit iluanni pisortaqarfiit aaqqissuussaaneri assigiinngitsorpaaluusut

Tamatumani ajornartorsiutit imaaginnavipput. Danmarkimimi pisortaqarfinnut paasissutissarsiorniaraanni qinnuteqarniaraanniiluunniit nunatsinnut naleqqiullugu tamatigorluinnangajak qarasaasiatigut digitaliusumik pisariaqartarnera ikiorserneqarnissamik akornutaajuartunut ilaavoq. Taamaammallu kalaallit Danmarkimut noorlaat ilarpassui taamaaliorsinnaalernissamut ikiortiserinnittariaqartarput.

Aamma soorlu nunatsinni akileraartarnermut tunngasunik uppernaasaatinik sulisitsisorisimasaneersunik ilinniarfigisimasameersunilluunniit digitaliusunik nassiussinissaq Danmarkimi oqartussat piumasarisarpaat.

Nunattali inui pillugit paasissutissat tamarmik suli digitalinngortinneqaqqajanngillat. Tamannalu soorlu Danmarkimi pensionisiaqalernissamut naammattumik sulisimanermut uppersaatinik tunniussaqarsinnaannginnermik kinguneqartarmat ajornartorsiutaavoq.

- Naalagaaffeqatigiimmmi iluanni pisortaqarfiit aaqqissuussaaneri assigiinngitsorpaalussuummata naalagaaffeqatigiinneersuugaluarlutik piumasaqaatit sorliit naammassisassarinerlugit naammassisassarinnginnerlugilluunniit paatsiveeruttarpaat, Birgitte Arent Eiriksson oqarpoq.

Aamma oqalutseqarnissamik neqeroorfigineqartannginnerisa, Danmarkimi nuunnermi piumasaqaatinik paasissutissarsiorniapiloortariaqartarnerisa minngerunngitsumillu Danmarkimi oqartussani sulisut amerlanerpaartaasa kalaallit oqaasiinik kulturiannillu paasisimasaqannginnerisa ajornartorsiutaanerat, nalunaarusiami aamma erseqqissarneqarpoq.

- Oqaatsit allallu oqaasiunngitsut atorlugit attaveqariaatsit aporfiusarnerat aamma ajornartorsiutaavoq, Danmarkimili oqartussat taakkunununnga sullissinissamut pilersaarusiornerusalertuuppata Danmarkimullu nuuttut sillimaffigisariaqakkaminnik misissueqqartalertuuppata tamanna pinngitsoortinneqarsinnaagaluarpoq, Birgitte Arent Eiriksson oqarpoq.

Danmarkimi kalaallit maanna 17.000-t missiliorpaat, taakkunanngalu ikittuinnaat ikiortarialiupput.

Danmarkimi kalaallit danskisut innuttaassusilittulli inatsisitigut isumannaassuseqartigilernissaannik Danmarkimi politikerinut suaaruteqarnissi, Justitiap siunertaraa.

- Danmarkimi kalaallit ikiortariallit inatsisitigut isumannaassuseqarnissaannik qularnaarisunik pitsanngorsaanissaq neriuutigaarput, Birgitte Arent Eiriksson oqarpoq.

Nutaarsiassami kukkunermik nassaarsimaguit uunga allaffigineqarsinnaavugut.