Aliasunneq nunatsinni ajornartorsiutinik pingaarnersiuinermi allerpaamiittoq
Aliasunneq qaangeruminaassinnaavoq. Tamanna eqqarsaatinut timimullu sunniuteqarsinnaavoq inuunerullu sinnerani aliasuutigineqalersinnaallunilu ajornartorsiuteqartitsingaatsiarsinnaavoq.
Taamaakkaluartorli kalaallit peqqinnissaqarfiata suliamillu ilisimannittut allat immikkut ittumik ukkatarivallaanngikkaat, Det Nationale Sorgcenterimi pisortaq, Preben Engelbrekt naliliivoq.
Sullissiviup nalunaarusiaq ”Sorg i Grønland – en undersøgelse af sorg og kortlægning af sorgaktører og tilbud”-imik tassa Kalaallit Nunaanni aliasunneq – aliasunnermik misissuineq, aliasuttunik suliaqartartut neqeroorutillumik taallugu saqqummerseqqammerpaa.
AAMMA ATUARUK Nalunaarusiaq nutaaq: Aliasuttunut aaqqissuussaasumik neqeroorutit nunatsinni amigaataapput
Nalunaarusiaq naapertorlugu aliasunneq ajornartorsiutinik pingaarnersiuinermi allerpaamiikkajuttarpoq.
Aliasunnermik qisuariaatit nalinginnaasut:
Toqukkut qimaguttoqartillugu amerlasuut misigissutsimikkut, timimikkut, eqqarsaatimikkut, pissusilersuutimikkullu qisuariaatinik misigisaqartarput.
Qimagaasut "aliasunnerminngaanniit" aliasunnertik pisariaqarfianni unitsissinnaasarpaat.
Aliasorujussuarnermi qisuariaatit:
Qisuariaatit uku toqusoqarneranik tassanngaannartumik tassanngaannartumik aliasunnermut assingupput, qisuariaatilli sakkortuut annikilliartortanngillat qimagaasullu pisinnaasaanut sunniuteqartarlutik.
Qimagaasut ilaat isumatsassimaarnermik PTSD-mik eqqugaasinnaasarput ataavartumillu aliasulertarlutik. Aliasorujussuartut ilaat timimikkut malunnaataasunik qisuariaateqarsinnaasarput.
Tusarfik: Det Nationale Sorgcenter
- Ajornartorsiutip sorlaanit ullumikkut suliaqartoqarpallaartannginneratut paasivarput, pisortaq oqarpoq.
Atornerluisuuneq imigassarlu pingaarnerutinneqartartut
Nalunaarusiap suliarineqarnerani isumaginnittoqarfimmit, peqqinnissaqarfimmit, ilinniartitaanermit eqqartuussiveqarnermilu sammisamut tunngasunik suliaqartartut 50-init amerlanerusut nunatsinni illoqarfinnit sisamaneersut apersorneqarput.
- Kinguaassiutitigut naapertuilluanngitsuliornerit oqaluuserisassani pingaarnerpaasarnerat ersarippoq. Angerlarsimaffimmi nakuusernerit imigassamillu ajornartorsiuteqarnerit aamma ilaatigut pingaarnerusarput, Engelbrekt oqarpoq.
Pisortalli oqarnera naapertorlugu sammisamut tassunga tungasunik suliaqartut innuttaasut aliasunnerminni immikkut ittumik artorsaateqarnerat takunngitsuuisarput. Nalunaarusiami aliasunnermi qisuariaatit assigiinngitsut marluk tassa nalinginnaasumik aliasunneq aliasorujussuarnerlu qaangeruminaannerusoq sammineqarput.
Nalinginnaasumik aliasunneq toqusoqarneranut atatillugu amerlasuut nalaattarpaat, aliasunneq taanna piffissap ingerlanerani annikilliartuinnavittarpoq. Aliasorujussuarnerli katsorsarneqarnissamik pisariaqartitsiviusarpoq, tamannalu timikkut eqqarsartaatsitigullu aamma unammillernartoqartitsisinnaasarluni.
- Aliasorujussuarnermi suliffiup paarinissaa meeqqanillu isumaginninnissamut nukissat ajornakusuulersarput. Taamaattoqaraarangat alisunnerup atornerluinermik matussuserniarnissaa pisariaqartinneqalersinnaasarluni, Preben Engelbrekt oqarpoq.
Imminut toquttoqartarnera ajortut naaffeqannginnerannik pilersitsisinnaasut
Nalunaarusiaq naapertorlugu nunatsinni innuttaasut 60 procentiisa ikinngutertik ilaqutartilluunniit imminut toquttoq nalaannikuuaat.
Nalinginnaanngitsumik toqusartorpassuit taakkulu imigassamik atornerluinermut, kinguaassiutitigut atornerluinermut nakuusernermullu atassuteqarnerisa ersippaat aliasunnermit qisuariaatit Kalaallit Nunaanni initoorujussuusut, aliasunneq pillugu sullissiviup oqaatigaa.
Pissutit paasiuminaatsut amerlanertigut aliasorujussuarnermik kinguneqarsinnaasarput.
Kompliceret sorg i Grønland:
- Det er uvist, hvor mange der lider af komplicerede sorgreaktioner i Grønland.
- Generelt forholder det sig sådan, at 10 til 20 procent af alle efterladte rammes af kompliceret sorg.
- Kortlægningen fra Det Nationale Sorgcenter sandsynliggør, at andelen er højere i Grønland.
- Ifølge rapporten er det sandsynligt, at mange – ikke mindst børn og unge – bærer på behandlingskrævende sorgreaktioner.
- Aliasorujussuartut kinguaassiutitigut atornerlunneqarsimasutut, ilaqutariinni imigassartorfiusumi peroriartorsimasutut sakkortutigisumiittutut isigineqarnissaat innersuussutigaarput.
AAMMA ATUARUK Suliniutissatut pilersaarutip nutaap imminut toquttarneq pinaveersaartissavaa
Imminut toquttarnerup ajortut naaffeqanngitsutut uteqqiasut ittarneranut pingaartumik atatillugu. Imminut toquttoqarsimatillugu aliasorujussuarnermik qisuariaateqarnissap aarlerinarnera annertunerulersarpoq, nalunaarusiarlu naapertorlugu tamanna imminut toqunnissamut aarlerinartumik aamma annertunerulersitsisarluni.
Taamaammat Det Nationale Sorgcenterip nunatsinni aliasunnermut tunngasunik suliaqartarfinni suliniutit toraagaqartut ujartorpai.
Preben Engelbrektip oqarnera naapertorlugu aliasuttunut aaqqissuussaasumik nuna tamakkerlugu upalungaarsimanermik pilersaarutinik, inunnut aliasungaatsiarnermik qisuariaateqartunik paasinnissinnaasunik aliasuuteqartunullu immikkut ittumik katsorsaasinnaaneq pisariaqartinneqarput.
Imminut toqunnissamik eqqarsaateqaruit imaluunniit alisunnermik ernumanermillu nanertuunneqartutut misigisimaguit Tusaannga-mut oqarasuaammut 80 11 80-imut ulluinnarni nal. 16:00-ip 22:00-illu akornanni sianersinnaavutit.
