Kangiata avannaani qaarusunnut ilisimanngisannut paasisassarsiorlutik susoqarsinnaanissaanut ilisimasaqarneruniartut
Gina Moseley ilisimatuut ikittut peqatigalugit USA-p sakkutuuisa kangiata avannaani avinngarusimasuni siumorsimasaannut 2015-imi, 2018-imi 2019-imilu misissuiartorput.
USA-p sakkutuui nunap ilaanik qaarusunnillu timmisartut Issittumi ajornartuussagunik miffigisinnaasaannik sorsunnerup nillertup 1960-ikkunni ilungersunarnerpaaffiani ujaasipput. Qaarusuit aqqaneq-marluk siumorneqarsimasut taamani nassuiaatigineqarpoq.
Gina Moseleylu qaarusuit taakku misissuiffigiartorniarlugit aalajangerpoq. Misissuinermili tassani anguniagaq allaaneruvoq. Taannami, qaqqasiortartut misilittagaqarluartut ilisimatuullu ujaqqanik misissugassanik katersiartorput.
Silammi qangarsuaq pissusaanut paasissutissat ujaqqat sananeqaataanni misissorneqarsinnaapput, taakkuninngalu misissuinikkut silap pissusaa ukiuni milliuunikkuutaani qanoq allanngoriartorsimanersoq paasineqarsinnaavoq.
- CO2-p silaannarmi initussusaa piffissap ingerlanerani allanngorarpoq. CO2-p ukiut 2,5 milliuunit kingulliit ingerlanerini initussusaa 180 ppm-ip 280 ppm-illu akornanniippoq. (Ppm, tassalu parts per million, ilaatigut CO2-p silaannarmi initussusaanik uuttortaanermut atorneqartarpoq aaqq.) CO2-p ullumi initussusaa 400 ppm-iuvoq, taamaammat pissusissamisoortumik allanngorarsimaneranut sanilliullugu initunerujussuuvoq, Gina Moseley oqarpoq.
CO2-p silaannarmi initussusaa ukiut 3 millionit matuma siorna initussusaanut assingusoq, taanna oqarpoq. Nunatsinni taamani orpippassuaqarpoq, immap qummut killinga 25 meterinik qaffasinnerulluni, sermersuaqarunarnanilu.
Taamanli ukiut hunnorujutut-tuusintikkuutaat taamaaliartorpoq, CO2-li maanna silaannarmi ukiut hunnorujut missaat ingerlanerini taama initutigilerpoq.
- Nunarsuaq sukkasoorujussuarmik maanna naleqqussapallattariaqarpoq, taannalu maannakkut inissisimanitsinni aarlerinarnerpaat ilaanniippoq. Nunarsuup ilaa allanngoriartornermut malinnaasinnaanissaa qulakkeeqqanngilaq, Gina Moseley oqarpoq.
Qaarusuit hunnorujukkuutaat nassaarigaat
Gina Moseley qaarusunnit aqqaneq-marlunnit USA-p sakkutuuinit nalunaarsorneqarsimasunit amerlanerujussuarnik nassaarpoq. Qaarusuimmi hunnorujukkuutaat nassaarai, qaqqallu ilaat sulloqartorujussuusut oqarluni. Taakkuali 10 procentiisa missaannaat qaarusuupput.
- Siumukkatsinni takinerpaaq 100 meterit missaattut takitigaaq. Kusanartorujussuarmik 4 meterit missaattut portutigisumik silitsigisumillu isertarfeqarpoq, sanianilu qorlortuaraqarluni. Iseraanni sermeq aliguillu uisorilasut takuneqarsinnaapput. Soorlumi qerititsivimmut iserluni, Gina Moseley nassuiaavoq.
- Qaarusuup qeqqani minus 14 gradiuvoq, ingerlaqqikkaannilu putoq ammukarfigineqarsinnaasoq anguneqassalluni. Naqqani minus18 gradiuvoq, nangilluni oqaluttuarpoq.
Qaarusuk taanna qaarusunni nunarsuup affaani avannarlermi nalunaarsorneqarsimasuni nillernersaagunarpoq, qaarusunnilu nunatsinni nassaarineqarsimasuni takinerpaaq takeqatigalugu.
Avannaannut misissuiartorniartoq
Gina Moseley ilisimatuunik misissuiartoqqinnissamut maanna ilassarsiorpoq. Avannaanut maanna misissuiartorniarpoq, tassanilu qaarusummik qinngortunerusumik nassaarnissani neriuutigaa.
Qaarusuit misissoriigaat arlallit inunnit iserfigineqarnikuunngisaannarput. Gina Moseley napertorlugu ilisimaneqanngitsut iserfigalugit immikkut misigisaqarnarpoq.
- Misigissutsit asseqannginnamik oqaluttuariuminaapput, inunniillu takuneqarnikuunngisaannartunik siullerpaamik takusaqarluni inuttut misigisarujussuuvoq. Killisimaarnartorujussuuvoq, Gina Moseley oqaluttuarpoq.
Ujaqqat misissugassat saniatigut ilimaginngisaminnik siumugaqarput.
Ilaatigut kissaviarsuk sermermi qerrussaasimasoq nassaaraat. Ukiut 1000-it matuma siornatigut , tassalu qallunaatsiaat siulliit nunatsinnut apuunnerata missaanni, toqusimasoq kingusinnerusukkut paasivaat.
Aamma amerikamiut sakkutuuisa allagaannik qaarusuit ilaanni nassaarput.
- Taakkualu suliaat uanga suleqatikkalu sumiiffimmukartikkamisigut nassaarneq taanna inuttut misigisarujussuuvoq. Allagaq Kodakimit matusartup iluaniippoq, soorlumilu ippassaq allataasimalluni. Misigisaq tupinnaqaaq, uangalu nammineerlunga allagaqarpunga, qaarusummullu isertussat nassaariniassammassuk, tassunga ilillugu, Gina Moseley oqaluttuarpoq.
Ilisimatuut aamma tappiorannartunik ujaqqaniittunik nerisaqartartunik kapinartunillu qaarusuit qaamasortaannut sammisunik pilersitsisartunik allattugaqarput.
Gina Moseleyp suliniutaanut paasisaqarnerorusukkuit Facebookkikkut Instagrammikkullu malinnaaffigisinnaavat. Suliniut Greenlandic Caves Projektimik taaguuteqarpoq nittartagaqarlunilu.
