EU-Parlamentimi ersaattaattut: Kalaallit Nunaat nunat tamalaat akornanni saqqumisoq

Jens-Frederik Nielsenip EU-mut oqalugiarnermini nunarput mingutsitsinnginnerunissaq, aatsitassat digitalikkullu isumannaatsuuneq pillugit suleqatiginnikkusuttoq aalajangersumik oqaatigaa – tamatumalu saniatigut EU-p puisinit nioqqutissianut politikkiani allannguisoqarnissaa piumasaralugu.

Allattoq Markus Valentin

oktobarip 08-at 2025 15:25

Nutserisoq Connie Fontain

Naalakkersuisut siulittaasuat, Jens-Frederik Nielsen (D) nunatta nalunaaqutaa naapertorlugu qulit qaangilaaraa Strabourgimi EU-Parlamentimi oqaaseqartarfiliarpoq.

- Kalaallit Nunaata Europæiske Union pisariaqartippaa, Europæiske Unionillu Kalaallit Nunaat pisariaqartillugu, taama oqareersorlu inersuarmi ersaattaattoqarpoq.

Naalakkersuisut siulittaasuat oqaaseqartarfimmit EU-mut aatsaat siullermeerluni oqalugiarpoq.

Parlamentimut ukiuni kingullerni siorasaarinernut – toqqaannanngitsumik USA-mut innersuussilluni qujassuteqarnermi saniatigut – siulittaasup nunatta ineriartorfigisai oqaluuserai.

Ineriartorfiit ilaatigut tassaapput aatsitassarsiorneq, mittarfiit nutaat, erngup nukinganik nukissiorfiit aalisarnerlu.

KALAALLIT NUNAATA EU-LLU SULEQATIGIINNERAT

EU nunatta aningaasaqarneranut tapiisut annerit tulliattut inissisimavoq. Aningaasaqarnermut inatsit ukioq mannamoortoq naapertorlugu 250 millionit koruunit sinneqartut EU-miit tapiissutigineqarput.

EU-p Kalaallit Nunaatalu akornanni isumaqatigiissutit aningaasaqarnermut tunngasut arlaqarput, taakku aalisarnermut ilinniartitaanermullu tunngassuteqarnerupput.

EU-p Ataatsimiititaliarsuata Kalaallit Nunaannut aningaasatigut tapiissutigisartakkatik 2028-miit 2034-mut marloriaatinngortinniarpaat. Tamannali suli akuerineqanngilaq.

Kalaallit Nunaat Issittumi nunani kisiartaalluni EU-mik suleqateqarnermik isumaqatigiissuteqarpoq.

Kalaallit Nunaat 1985-imi EU-mit, taamani EF-imik ateqartumit, ilaasortaajunnaarpoq.

Allisiguk

Jens-Frederik Nielsenilli EU-p puisinik nioqqutissianut malittarisassai aamma isornartorsiorpai.

- EU-mi puisinit nioqqutissianut inerteqquteqarnera puisinniarnermut kingunerluuteqangaatsiarnikuuvoq, tamannalu nunap iluani pilersuinermut kiisalu puisip amiinik avammut nioqquteqarnitsinnut aappaassutaangaatsiarnikuuvoq, taanna oqarpoq, nangillunilu:

- EU inerteqquteqarnermit matumani Kalaallit Nunaannut kingunerluutaasunik ilungersunarluinnartunik isumaliutiginnillunilu allannguinissaa neriuutigaarput.

Naallu Rusland toqqaannartumik eqqaaneqanngikkaluartoq tamatuma ilungersunarluinnarnera oqalugiaammi ersarinnera EU-mi politikerit maluginiarpaat.

Nunatsinni tamarmi internetti

Naalakkersuisut siulittaasuata internetti sukkanerusoq nunarpullu tamakkerlugu digitalinngorsaaneq pisariaqartoq EU-lu tassani qitiusumik suleqatigisaasoq erseqqissaatigaa.

Tusassip EU-mik qanimut oqaloqatiginnittarneranut kisimi tunnganngilaq, Ruslandilli saqqumisunik saqquminngitsunillu sakkoqarluni – ilaatigut immap iluatigut kabelinut nunatsinnut equisinnaasunut sorsunneranut aamma tunngassuteqarluni.

- Kalaallit Nunaanni Europamut digitalikkut attaveqarnerup pitsanngorsarnissaa soqutigilluinnarparput. Tamanna qaammataasatigut attaveqaatinik pitsanngorsaanermik aamma ilaqassaaq, siulitaasoq oqarpoq, nangillunilu:

- Attaveqaatitigut patajaatsoqarnissaata qulakkeernissaa allallu akuersissuteqanngitsut akornusersuinissaanik imaluunniit atornerluinissaanillu pakkersimaarinissaq pingaaruteqarluinnarpoq.

Ineriartupiloorneq

EU-p nunarput ukiuni kingullerni ukkataringaatsiarpaa. Uanilu aatsitassarsiutileqatigiiffik GreenRocs pilersaarusiornermi suliniutitut pingaarutilittut ilaatigut toqqarlugu.

Naalakkersuisut siulittaasuata nunatta ineriartungaatsiarnera aamma eqqaanngitsuunngilaa

Tassanilu erngup nukinganik nukissiorfiit naalakkersuisut EU-mik suleqatigiissuteqarfiginerorusutai pingaartillugit oqaatigai.

- Mingutsitsinnginnerusunik nukissiuuteqarnermi avammut nioqquteqarnermi nunarsuarmi siuttungnornissatsinnut ilippanaateqarpugut. Tamanna nunatsinnut nutaanik isertitassaqalernermik pilersitsillunilu nunarsuarmi sunniuteqarsinnaavoq. Suliniutinut taakkununnga appaagu suliariumannittussarsiuunneqartussanut aningaasaliisussarsiorpugut.

EU-p nuannarineqalerniarnera ataatsimut isigalugu

EU ukiuni kingullerni marlunni nunatsinniinnerulerpoq.

EU-p allaffik Nuummi 2024-mi marsimi ammarpaa, tamanna ataatsimiititaliami siulittaasup, Ursula von der Leyenip atoqqaartippaa. Ukiup ingerlanerani kingusinnerusumi nunat tamalaat akornanni suleqatigiinnermut EU-p kommissæria aatsitassat pillugit oqaloqatiginnikkiartorluni tikippoq.

Allaffiup ammarnerata kingunerisaanik isummanik misissuineq tupaallannartoq ingerlanneqarpoq, tassanilu kalaallit 60 procentiisa EU-mut ilaasortanngoqqinnissaq kissaatigigaat takutinneqarpoq.

Amerikamiut præsidentiata, Donald Trumpip nunatsinnik tiguaanissamik oqaaseqarnerata kingunerisaanik EU-p avannaa ukkatareqqilerpaa.

Danskit europaparlamentimi Renewimi politikikkut gruppianni liberalinit 2025-mi februaarimi nuannarineqalerniartoqarpoq.

Franskit præsidentiat, Emmanuel Macron Nuummut 2025-mi juunimi tikeraarpoq. Immikkut ilisimasallit EU-p niueqatigineqaannarnani annerusinnaasoq periarfissaq atorlugu takutitsinertut nalilerpaat.

Danmark EU-mi 2025-mi juulip ukiut sinnerata tungaanut siulittaasuuffeqarpoq. Tassungalu atatillugu EU-mi nunat 27-t aallartitaat Ilulissanut Nuummullu tikeraarput.

EU-mi siulittaasuuffik Naalagaaffiit Peqatigiinnit aningaasanik, issittumi inunnut silap pissusianik eqqugaasunut atorneqartussanik pissarsinissamut ilaatigut atorneqassaaq.

Allisiguk

Naallu aatsitassarsiorniarneq arriillunilu piffissami matumani annertuumik suliaqartoqanngikkaluartoq, Jens-Frederik Nielsenip aatsitassarsiornerup neriunaateqarluarnera saqqummiuppaa.

- Aatsitassanik pinngitsoorneqarsinnaanngitsunik atuilluarnissaq iluatsissagutsigu aningaasaliisartunut aarlerinartumik annikillisaanissaq pisariaqarpoq. Aarlerinartumik annikillisaaneq niuernikkuinnaq pinnani politikkikkut ilaatigut aaqqiivigineqassaaq.

- Aatsitassat pinngitsoorneqarsinnaanngitsut Kalaallit Nunaanniiittut nunarsuarmi sillimaniarnikkullu nalimmassaanermut allannguinissamut ilippanaateqarput. Kalaallit Nunaata tamatumani sukkanerulersitsinissamut EU suleqatiginissaa piareersimaffigaa.

Illit isummat pingaartittaqaarput. Nutaarsiassaq pillugu isorisat nersualaarinerillu uani tikilluaqquagut.