Danmarkimi naalakkersuisut nalileeriaatsimik atuineq ammillu qalipaataa patsisigalugu immikkoortitsineq unitsikkaat

Meeqqanut inuusuttunullu naalakkersuisoq Aqqaluaq B. Egede naapertorlugu danskit isumaginninnermut ministeriata Sophie Hæstorp Andersenip neriorsuutigaa Danmarkimi kommunit kalaallit meeraannik allamut inisseeratarnissamik angajoqqaat piginnaasaannik nalileeriaaseq unitsissagaat piumasarineqassasoq.

Allattoq Ann-Sophie Greve Møller

novembarip 16-at 2024 12:16

Nutserisoq Hanne Petersen, Mads Lynge

Danmarkimi ilaqutariit kalaallit angajoqqaatut piukkunnaateqarnermut eqqarsartaatsikkullu inissisimanermut misissuisarnerit unitsinneqassapput.

Naalakkersuisut tusagassiorfinnut nalunaarummi taama allapput.

- Danmarkimi kalaallit meerartaannik arsaarinnittarneq maani nunatsinni initusimaqaaq. Tassani taaneqartariaqarpoq isornartorsiorneqartorujussuup; angajoqqaatut piukkunnaateqarnermut misissuisarnerit kulturitsinnut tulluarsagaanngilluinnartut taamatullu uniuuttutut taaneqartariaqartut, arsaarinnittarnernut tunngavigineqartarsimanerat.

- Danskit Isumaginninnermut Ineqarnermullu Naalakkersuisuata ataatsimeeqatigereernerata kingorna, neriorsorpaanga – Danmarkimi kommuninut allakkianik nassiussuisoqassasoq, kalaallit ilaqutariit akornanni taamak misissuisarnerit unitsinneqarnissaannik oqariartuutitalimmik. Taamak kalaallinik ilaqutariinnik immikkoortitsinerit unitsittariaqarput, Meeqqanut, Inuusuttunut, Ilinniartitaanermut, Kulturimut, Timersornermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq, Aqqaluaq B. Egede taama oqarpoq.

Naakkersuisut inuit 200-t missaat kalaallit meeraannik allamut inisseeratarnissamik Danmarkimi kommunit angajoqqaat piginnaasaannik maanna nalileeriaasiinut akerliussutsimik Nuummi Københavnimilu qaammammi matumani takutitsereerneranni taama oqarput.

Ammit qalipaataa aallaavigalugu kalaallinik immikkoortitsisarneq unitsilli

Meeqqanut inuusuttunullu naalakkersuisoq Aqqaluaq B. Egede, danskillu isumaginninnermut ministeriat Sophie Hæstorp Andersen suliaq pillugu tallimanngornermi ataatsimiipput, kalaallillu angajoqqaatut piginnaasannik misissueriaatsip pinngitsaaliillunilu meeqqanik arsaartuisarnerup unitsinneqarnissaa aalajangerneqarluni.

Danmarkimi kommunit taama nalileeriaaseqarnerat isornartosiorneqangaatsiareersorlu taama pisoqarpoq.

- Inuit sumiuunerat eqqarsaatigeqqaarnagu misissuisarneq isornartorujussuullunilu akuerineqarsinnaanngilaq. Misissueriaaseq atorneqartoq inuttaasunut kalaallinut naleqquttuunngitsoq ukiuni arlaqartuni ilisimaneqarpoq.

- Inuit eqqarsarsartaatsikkut piginnaasaannik, pissusilersuutaannillu misissuutinik atuineq kalaallinillu angajoqqaanik ammip qalipaataa patsisigalugu immikkoortitsineq Danmarkimi oqartussat unitsissagaat Naalakkersuisut sakkortunerpaamik inassutigaat, naalakkersuisut siulittaasuat Múte B. Egede (IA) aamma meeqqanut inuusuttunullu naalakkersuisoq Aqqaluaq B. Egede (IA) tusagassiorfinnut nalunaarumminni allapput.

ANGAJOQQAAT KALAALLIT MEERARTAASA ALLAMUT INISSINNEQARATARSINNAANERANNIK DANMARKIMI KOMMUNIT NALILEERIAASIISA ISORNARTORSIORNEQARNERAT NAATSUMIK

Ilaqutariit kalaallit Danmarkimiittut meerartaat allamut inissitat ilaqutariit qallunaat meerartaasa allamut inissitaasut tallimariaatigaat, VIVE (Det Nationale Forsknings- og Analysecenter for Velfærd i Danmark) nalunaarusiamini 2022-meersumi allappoq.
Danmarkimi kommunit isumaginnittoqarfiini kalaallit meerartaasa allammut inissinneqaratarsinnaanerannik suliat kalaallit kulturiannik oqaasiinillu eqqarsaatiginninnani suliaasut taamaannerallu kalaallit angjoqqaat paatsoorneqarnerannik taakkualu pigiliutiinnakkanik isumaqarfigineqarnerannik kinguneqarsinnaasut, VIVE-p nalunaarusiamini 2023-meersumi allappoq.
Kalaallit angajoqqaat meeraasa allamut inissinneqaratarsinnaanerannik Danmarkimi kommunit angajoqqaat piginnaasaannik nalileeriaasii (FKU) aamma isornartorsiorneqarput. Nalileeriaatsit taakkua nunani killerneersut kulturiannut ileqquinullu naleqqussaagaanerat isornartorsiorneqarnerinut tunngavilersuutigineqarpoq.
Naalagaaffik ukiuni pingasuni agguarlugit atugassatut 7,8 millionit koruuninik Danmarkimi kalaallit meerartaannik allamut inissiinissamik naliliiniarnermi angajoqqaat kulturiat oqaasiilu eqqarsaatigalugit apersorneqartarnissaannut taamaaliornermullu nutaanik najoqqutassiornissamut illikartitsivoq.
Nalilersueriaatsinik nutaanik ineriartortitsisoqarnissaanik Folketingimi ilaasortat nunatsinneersut marluk, IA-meersup Aaja Chemnitzip aamma Siumumeersup Aki-Matilda Høegh-Damip, Folketingimi isumaqatigiinniutigineqarnerani piumasarereerallu taamaaliorput.
Nalileeriaasitaassat ukioq 2023 naatinnagu tassa piareersimasussaagaluarput.
Naalagaaffilli nalilersueriaatsinik nutaanik ineriartortitsinissamut atatillugu misissuititseqqaarniarluni aalajangerpoq. Misissuisitseqqaarneq ukioq naatinnagu naammassineqartussaassaaq.
Danmarkimi inuttut pisinnaatitaaffinnik ilisimatusarfiup Danmarkimi kommunit tallimat kalaallit angajoqqaat meeraasa allamut inissinneqaratarsinnaanerannik maanna nalileeriaatsinik (FKU) atuiunnaarnissaannik juunimi kajumissaaruteqarpoq.
Esbjerg Kommune aamma København Kommune maanna nalileeriaasiusunik tamatuma kingorna atuiunnaarput. Kommunilli maanna nalileeriaasiusunik suli atuisut arlaqarput.
Kalaallit angajoqqaat meeraasa allamut inissineqaratarsinnaanerannik Danmarkimi kommunit angajoqqaat piginnaasaannik maanna nalileeriaasiinut akerliussutsimik Nuummi Københavnimilu takutitsisoqaqqammerpoq. Danmarkimi kalaallip arnap meerartaaminik novembarimi arsaarneqareerernerani taamaaliorput. Suliaq taanna Thisted Kommunemi pivoq.

Allisiguk

Maanna nalileeriaasiusut oqallisaaqisut Danmarkimi kommunit kalaallit meeraannik allamut inisseeratarnissamik suliani angajoqqaat piginnaasaannik misissuinermi atorneqartarput. Nalileeriaatsilli taakkua nunani killerni ileqqut aallaavigalugit ineriartortinneqarput. Taamaammat Danmarkimi kalaallit angajoqqaat piginnaasaannik naliliiniarnermi atorneqartarnerat isorineqaqaaq.

Ilaqutariimmi kalaallit Danmarkimiittut meerartaat allamut inissitat ilaqutariit qallunaat meerartaasa allamut inissitaasut tallimariaatigaat.

Danmarkimi inuttut pisinnaatitaaffinnik ilisimatusarfik VIVE Danmarkimi kommunit kalaallit meeraannik allamut inisseeratarnissamik suliani angajoqqaat piginnaasaannik maanna nalileeriaasiusunik atuinerup unitsinneqarnissaanik juunimi kaammattuuteqareeraluartoq, Danmarkimi kommunit nalilersueriaatsinik taakkuninnga suli atuisortaqarput. Assersuutigalugu suliani taamaattuni kingullermi Danmarkimi kalaallip arnap meerartaaminik Thisted Kommunemi novembarimi arsaarneqarnera aalassaataaqaaq. Suliaq taanna Sermitsiap oqaluttuaraa.

Aamma atuarukMeeqqat pillugit akerliussutsimik takutitsisut: "Uanga meerarisimasinnaagaluarpakka"

Danmarkimi kalaallit angajoqqaat meeraannik “tunngaveqanngitsumik kanngunartuliaasumilu” arsaarinnittoqassaarnianngippat, tamanna naalagaaffeqatigiinnermut akunnattoorutaassaqisoq, Aqqaluaq B. Egedep DR-imit apersornernermini oqaatigaa.

Taamalu oqarnera tusaagini, danskit isumaginninnermut ineqarnermullu ministeriat Sophie Hæstorp Andersen (S) oqarpoq.

- Ministereqatiga kalaaleq isumaqatigilluinnarpara, tassa meeqqanik arsaarinnissatilluni qularnaatsumik tunngaveqartariaqarneq. Tamanna qularutissaanngilaq. Taamaammat angajoqqaat eqqarsartaatsikkut piginnaasaat nalilerniarlugit tarnip pissusianik ilisimasalimmit apersorneqarnerannit paasisat naliliiniarnermi kisimik aalajangiisuunngisaannassapput. Immikkut ilisimasallit amerlaqisut suliani taamaattuni ilungersunartuusuni aalajangiisoqartinnagu ilaatinneqakkajupput, Sophie Hæstorp Andersen KNR-imut akissummini allappoq.

Aqqaluaq B. Egede tamanna pillugu attavigilertussagini, taanna aamma allappoq.

Illit isummat pingaartittaqaarput. Nutaarsiassaq pillugu isorisat nersualaarinerillu uani tikilluaqquagut.