Sammisaq: Spiralilersuineq

Spiralilerneqarsimasut aappaagu ajunngitsorsiassinneqarsinnaasut - Naja Lyberthili utaqqimaaqqaarniarallarpoq

Danmarkip peqqissutsimut ministeriata Sophie Løhdep oqarnera naapertorlugu arnat spiralilerneqarsimasut ukiup tulliuttup ingerlanerani ajunngitsorsiassaqarsinnaassapput. Naja Lyberthili, spiralilersorneqarsimasut oqaaseqartitaat, suliaq pillugu suli qularisaqarpoq.
Naja Lyberthip akuersitinneqaqqaaratik spiralilerneqarsimasut pillugit siulliulluni oqaaseqartuuvoq. Assi © : James Brooks/AFP/Ritzau Scanpix
oktobarip 22-at 2025 15:57
Nutserisoq Mads Lynge

Arnat akuersitinneqaqqaaratik spiralilerneqarsimasut ajunngitsorsiassaqartinneqarnissaannut aaqqissuussineq nutaaq Danmarkimi naalakkersuisut septembarimi nalunaarutigigaluaraat, spiralilerneqarsimasut oqaaseqartitaata Naja Lyberthip utaqqimaaqqaarniarpai.

- Eqqarsaatigineqartoq tunngaveqarpallaarpalunngilaq. Tamanna uagutsinnut toqqisisimananngilaq, Naja Lyberth KNR-imit oktobarip aallartinnerani apersorneqarluni oqarpoq.

Danmarkimi naalakkersuisut saammaateqatigiinnissamut aningaasaateqarfimmik pilersitseqqaarusupput, arnat spiralilersorneqarsimasut, kalaallillu allat Danmarkip naalagaaffianit sumiginnagaasimasut ajunngitsorsiassanik qinnuteqarfigisinnaasassaannik aningaasaateqarfiliorusullutik.

Aningaasaateqarfiup 2026-mi ukiup affaata siulliup ingerlanerani atuutilernissaa naatsorsuutigineqarpoq, Danmarkip peqqissutsimut ministeria Sophie Løhde tusagassiorfinnut nalunaarummi taama oqarpoq.

SPIRALILERSUISIMANEQ SUUA?

  • Kalaallit Nunaanni niviarsiaqqat arnallu 4000-it sinneqartut 1960-ikkunni 70-ikkunnilu spiralilersorneqarput. Tamanna Kalaallit Nunaanni naartunaveersaatinik atuisitsinermi suleriaaserineqarsimasoq – allatut taallugu naartunaveersaatit -  pillugu suliamut attuumassuteqanngitsunit piffissami 1960-imiit 1991-ip tungaanut pisimasut qulaajarneqarput. Niviarsiaqqat naartunaveersaaserneqartut ilai aqqaneq-marluinnarnik allaat ukioqarput.
  • Qulaajaaneq Arnat 354-it misiginikuusatik pillugit oqaluttuarput, pisimasullu 488-it misissuiffigineqarlutik. Pisimasut amerlanerpaartaanni arnat akuersiteqqaarnagit spiralilersorneqarsimapput.
  • Taamanikkut Nunarput Danmarkimi amtiuvoq.
  • Qulaajaaneq naapertorlugu spiralilersuiniarneq ilaatigut danskit oqartussaasuisa inuiaqatigiit amerliartornerannut ernumanermut atassuteqarpoq, inuiaqatigiillu kalaallit amerliartornerannut killiliinissamik kissaateqarlutik.
  • DR-imit tusarnaagassiap ”Spiralkampagnen”-ip 2022-mi, qanoq kalaallit arnat arlallit akuersiteqqaarnagit spiralilersorneqarsimanerat pillugu saqqummiussinerata kingorna oqaluttuaq aallartipiloorpoq.
  • Arnat 143-t spiralilersuisimanermik suliaq pillugu danskit naalagaaffiat eqqartuussivimmut 2024-mi tunniuppaat. Inuit pisinnaatitaaffiinik unioqqutitsisinermut taarseeqqusissutaat katillugit 43 millionit koruunit missaanniipput.
  • Aggustimi 2025-mi – qulaajaaneq saqqummiunneqanngitsiarnerani – qallunaat ministeriunerat Mette Frederiksen arnanut suliamut attuumassuteqartunut Danmarki sinnerlugu utoqqatserpoq.
  • Tassunga atatillugu Naalakkersuisunut siulittaasoq Jens-Frederik Nielsen arnanut 1992-imi Danmarkimi peqqinnissaqarfik nunatsinnit akisussaaffigineqalerneraniit akuersiteqqaarnagit naartunaveersaaserneqarsimasunut utoqqatserpoq. Nunatta nakorsaaneqarfiata pisut 15-it ilisimasaqarfigaat.
  • Utoqqatserneq Nuummi septembarip 24-ani malunnartinneqassaaq.

Løhdep oqarnera naapertorlugu arnat spiralilersorneqarsimasut ajunngitsorsiassinneqarnissamut kingorna qinnuteqarsinnaapput, aningaasallu tunniunneqartussat siulliit 2026-mi ukiup affaata aappaani tunniunneqarumaarput.

Naallu arnat spiralilersorneqarsimasut ajunngitsorsiassaqartitsinissamut qaninneruleraluartut, Naja Lyberthip tamanna utaqqimaaqqaarniarpaa.

- Ajunngitsorsiassinneqarsinnaanissamut aaqqissuussineq suli piviusunngunngilaq. Sulilu akuersissutigineqartussaalluni, taanna oqarpoq.

Imaaliallaannarlutik akuersiumanngitsut

Arnat spiralilersuinermi suliami eqqugaasimasut 143-t danskit naalagaaffiat eqqartuussivimmut 2024-mi marsimi sassaqquaat. Taakku naalagaaffik inuit pisinnaatitaaffiinik unioqqutitsisimasutut ataatsimut 43 millioningajannik taarsiiffigineqarnissartik piumasaraat.

Arnat taama nalaataqarsimasut aningaasanik qanoq amerlatigisunik saammaateqatigiinnissamut aningaasaateqarfimmit ajunngitsorsiassinneqarsinnaassanersut tusagassiorfinnut nalunaarummi allassimanngilaq. Anguniagarli sunaanersoq naja Lyberthip qularutiginngilaa:

- Aallaqqaammoortuusilluta qinnuteqartariaqanngilagut. Aningaasaateqarfimmut qinnuuloorluta. Pinerluffigineqarsimanerput naalagaaffiup nassuerutigereeraa isumaqarpugut, taava aamma malitsigisarpaa taarsiivigitinneq, Naja Lyberth oqarpoq.

Saammaateqatigiinnissamut aningaasaateqarfimmit ajunngitsorsiassinneqarsinnaanissamut piumasaqaatit suunersut Naja Lyberthip utaqqimaaqqaarusuppaa. Naja Lyberthip oqarnera naapertorlugu arnat spiralilersorneqarsimasut spiralilerneqarsimanerminnut takussutissanik journalinik uppernarsaasariaqarnerat isornarpoq. Journalimmi amerlasuut piffissap ingerlanerani periarfeerunneqarnikuummata.

- Qinnuteqarnissamut piumasaqaatit suuppat? Journalit taava aallaqqaataaniissavagut? Taamaalioqqittariaqanngitsugut isumaqarpunga, taanna oqarpoq.

Suliallu eqqartuussivitsigut 2027-mi suliarineqarnissaa suli siunnerfigalugu Naja Lyberth tamanna pillugu erseqqissaateqarpoq.