Inuusuttut pinaveersaartitsinissamut siunnersuutaat: Ikiorneqarnissaq sakkussallu ajornaannerusut
Oqaloqatiginnillaqqissuuniaraanni tarnip pissusaanik ilisimasalittut ilinniagaqartariaqanngilaq. Kisianni imminut toqunnissamik eqqarsaateqartut ilinniarsimasunit ikiorneqarnissaat pisariaqarpoq.
MIO-p nalunaarusiaani nutaami inuusuttut imminut toqunnissamut pinaveersaartitsinermut periusissiamut siunnersuutaanni oqariartuutit ilaat tamakkuupput.
Suliniut Qamani aqqutigalugu nunarput tamakkerlugu inuusuttut 14-init 25-nut ukiullit 35-t misigisaminnik imminullu toqunnermik pinaveersaartitsinissamut kiisalu qimagaasunut ikiuinissamut atatillugu oqariartuuteqarput.
Nalunaarusiamit Qamanimit innersuussutit (qinertuaakkat): Ikiorneqarnissaq ajornaannerusoq
- Imminut toqunnissamik aarlerinartorsiortunut qimagaasunullu sukkanerusumik ajornaannerusumillu ikiuineq
- Qanimut isigalugu immikkut ilisimasalimmik, tarnip pissusianik ilisimasalimmik allanillu oqaloqateqarneq
- Imminut toqunnissamik eqqarsaateqartunik inunnillu aliasuttunik oqaloqateqarnissamut sakkussat
- Oqarasuaatip Tusaanngap ulloq unnuarlu ammasarnissaa
Inuusuttut nalunaarusiami Qamanimi peqataasut tamarmik kinaassusaat isertuunneqarpoq. Taamaammat nalunaarusiamit uani ataani issuaanerit ateqanngillat.
Imminut toqunnissamut siooranartumiittut imaluunniit aliasuuteqartut oqaloqateqarnissamik pisariaqartitsingaatsiarnerat pingaarnertut isigineqarpoq.
Qamanimi peqataasut affaasa aliasukkaanngamik ikinngutiminnik oqaloqateqartartut apersuinermi paasineqarpoq. Apersorneqartullu pingajorarterutaannaasa aliasunnerminni angajoqqaatik tapersersortiginerorusuttarpaat.
Qamanimi peqataasunit ataasiinnaq, immikkut ilisimasalimmik ikiortissarsiornikuuvoq.
Peqataasup ilaata inuusuttut amerlasuut tusarnaarnissaminnut kajumissuseqarluartartut misigisarpaa. Taamaakkaluartorli saaffiginninnissamut – ikiorneqarnissamik piumasaqarnissatulli sapiissuseqarnissaq pisariaqarpoq.
- Amerlasuut ikiuerusuttut maluginiarnikuuara. Kisianni amerlanerit aperineqarnissaminnik utaqqisarput.
Imminut toqunnissamik eqqarsaatillit ikiorniarlugit innuttaasut kajumissutsimik suleqataasinnaagaluartut Qamanimi peqataasoq alla isumaqarpoq. Ikiuinermi tarnip pissusaanik ilisimasalinnit isumagininnikkullu siunnersortinit taamaallaat kivinneqarsinnaanngilaq.
Ikiortariaqarpit?
Imminut toqunnissamik eqqarsaateqaruit kisimiittutulluunniit misigiguit, Tusaanngamut 801180-imut sianerlutit 1899-imulluunniit sms-erlutit saaffiginnissinnaavutit.
Tusaanngamut sianerneq sms-ernerluunniit akeqanngilaq, kinaanerlu taasariaqarani.
Tusaannga pillugu uani paasisaqarnerusinnaavutit.
- Imminut toquttut taama amerlatigitillugit qaffasinnerpaamik ilinniagaqanngitsut imaluunniit ilinniagaqanngitsut imminut toqunnermik pinaveersaartitsinissamut pikkorissarnissaat pisariaqartippagut. Tamatta akisussaaffimmik tigusigutta inuunermik annaassinermik kinguneqarsinnaavoq.
Kisianni inuunermik taamaatitsiinnarniartumut qanorluunniit oqartoqartoqaannarsinnaanngilaq.
Suliniummi peqataasut apersorneqartut pingajorarterutai aliasukkaangamik kammalaatiminnik taamaallaat oqaloqateqarusuttarput.
Taamaammat kikkut tamarmik imminut toqunnissamik ulorianartorsiortunut oqaloqatiginninnissamik ilinniarnissaat pingaarnertut inassutinut ilaavoq.
- Inuusuttut aliasukkunik imalunniit imminut toqunnissamik eqqarsaateqarunik qanoq ilillutik ikinngutitit oqaloqatigissanerlugit sakkussaqarusupput, MIO-mit nalunaarusiami innersuussutit ilaat taama oqaasertaqarpoq.
Sukkasuumik toqqaannartumillu ikiuineq
Kisianni immikkut ilisimasalimmik ikiortissaqarnissaq aamma pisariaqarpoq. Tamannalu sukkasuumik ajornaatsumillu pissarsiarineqarsinnaassaaq.
Assersuutigalugu Isumaginninnermik aqutsisoqarfiup ikiuinissamut oqarasuaataa Tusaannga ulloq unnuarlu ammasuusariaqaraluarera.
Nunatsinni 2021-mi imminut toqussimasut 49-pput, 2020-milu 41-llutik. Tassa imminut toqussimasut ukiuni kingullerni tallimani ikiliartoratik amerliartuaarusaarsimapput.
Siornalu imminut toqoriaraluarsimasutut nalunaarsorneqartut 90-iupput. Tassa imminut toqoriaraluarsimasut ukiuni kingullerni tallimani amerliartoratik ikiliartuaarsimapput.
2021-milu imminut toqunnissamik sioorasaarisimasutut nalunaarsorneqartut 1309-upput. Tassa 2017-imiilli amerleriangaatsiarsimapput, 2017-imimi imminut toqunnissamik sioorasaarisimasutut nalunaarsorneqartut 832-upput.
Kisitsisit qulaani saqqummiussat politiinut nalunaarutiginninnernik tunngaveqarput. Tassa taakku nalunaarsorneqarsimasunit amerlanerusut ilimagineqarpoq.
Tusarfik: Kalaallit Nunaanni Politiit ukiumoortumik 2021-mi nalunaarsugaat
Aamma tarnip pissusianik ikiuineq imminut isigisinnaalluni pisariaqaraluarpoq, oqarasuaataannakkuunngitsoq imaluunnit isiginnaarutikkuunngitsoq, tamanna inuusuttunit innersuussutit ilagaat.
Tamatuma saniatigut inuusuttut immikkut ilisimasalimmik ikiorneqarnissamik noqqaassuteqaraanngamik qaammatinik ukiunilluunniit utaqqisassanngillat.
- Inuusuttut imminut toquttoqarneranik nalaataqarnermi kingorna sukkanerusumik (oqaloqatigiinnermik) ikiorneqarnissaq kissaatigaat, nalunaarusiami allassimavoq.
Eqqarsaatit sakkortuneranni sumiiffissaqarneq
Inuusuttut arlallit eqqarsaatit sakkortuneranni aliasunnermilu orniguffissaqarnissaq amigaataasoq nalunaarusiami oqaluttuaraat. Pingaartumik unnuami – sumiiffimmillu imerniartarfiunngitsumik.
Qamanimi peqataasut ilaat oqarpoq:
- Kisimiikkusunnanga imigassamik qimaaffeqarnikuuvunga. Illoqarfiit amerlanerpaat inuusuttunut neqerooruteqanngillat. Taamaammat inuusuttut inuusuttuaqqallu sammisassaqarnerulersinneqarnissaat kissaataavoq.
- Inuusuttut unnuami ornittakkat - imigassamik inerteqquteqarfiusut
- Sammisassat amerlanerusut, timersornerit aamma sanalunnerit (timersornerunngitsut)
- Ilinniartut ineqarfii amerlanerusut. Amerlasuut inissaaleqineq pissutigalugu angerlarsimaffimminniit aallarnissaq ajornakusoortippaat.
- Inuunermi aningaasartuutit annikinnerusut. Inuusuttorpassuit inissianut akit ilaatigut qaffasinnerat pissutigalugu angajoqqaani najugaqaannartarput
Illoqarfinni minnerusuni nunaqarfinnilu inuusuttunut neqeroorutikittunnguuvoq.
Tamatuma saniatigut ineqarnermut akiliutit ilinniartullu ineqarfiisa amigaataanerat pissutigalugu inuusuttorpassuit angerlarsimaffimmiit nuullutik inuunerminnik ingerlatitseqqinnissaat assersuutigalugu ilinniarnissaat ajornakusoortittarpaat.
Inuusuttunut ineqarfinnik amerlanerusunik akikinnerusunillu pilersitsisoqarnissaat politikerit taamaammat aamma innersuussutigineqarpoq.
Ingerlatsinermut tatiginninnginnerujussuaq
Taavalu ”ingerlatsinermut” imaluunniit amigaataasumut tatiginninneq eqqartorneqarpoq.
Inuusuttummi amerlasuut nakorsamut, politiinut ilaqutariinnullu sullissivimmut imaluunniit nakorsiartarfimmut saaffiginninniartarsimagaluarput.
Inuusuttoq oqaluttuarpoq:
- Naak Sanamut saaffiginnikkaluarlunga ilisimatinneqaannarpunga imminut toqoriaraluarsimagaanni ikiortissarsioqqaartoqartassasoq. Tassa aatsaat imminut toqoriaraluaqqikkuit. Taamaammat ikiortissaqanngilluinnarpoq.
Allat ikinerup aaqqissugaalluannginnera misigisimavaat, taamaalilluni oqaloqatiginninnerit akornanni piffissaq sivisusarpoq imaluunniit tarnip pissusianik ilisimasallit taarseraaterujussuartoqanngikkuni tarnip pissusianik ilisimasalimmik oqaloqateqarnissaq neriorsuutigineqartut piviusunngunngitsoortarput.
Taamaalilluni inuusuttut arlallit immikkut ilisimasalimmik ikiortissarsiornissamut kajumissuseeruttarput, aamma naak sumut saaffinninnissaq nalunngikkaluarlugu, MIO inerniliivoq.
Nalunaarusiaq ”Inuusuttut Kalaallit Nunaanni imminut toqunnermik pinaveersaartitsinissamut innersuussutaat” ullumi saqqummerpoq, tassanilu imminut toqunnermik pinaveersaartitsinissamut qimagaasunullu ikiuinerup pitsanngorsarnissaanut kaammattuutigineqartut innersuussutillu 40-t sinneqarput.
Aammattaaq videoliaq ”Qamani – inuusuttut nammineq tusarliutaat imminut toquttarnermik pinaveersaarneq pillugu” Nuummi kulturip illorsuani Katuami ataasinngornermi takuteqqaarneqassaaq, kingornalu paasisimasallit oqallitsinneqassapput ammasumillu oqallittoqassalluni.
Nalunaarusiaq Naalakkersuisut imminut toqunnermik pinaveersaartitsinermut periusissiassaanut 2023-mi upernaakkut piariissangatinneqartumut isumassarsiorfissatut eqqarsaataavoq.
