Sakkutooqarfik: Nasap atominut sakkutooqarfikoq siumorpaa

Amerikamiut timmisartuat, Gulfstream III Pituffimmit kangimut 150 kilometerimik ungasissuseqartumi sermersuaq qulaallugu apriilimi ingerlaarpoq.

Nasamit ilisimatusartoq, Alex Gardner ingeniørinik ilaqarluni timmisartumut ilaapput. Radari immikkut ittoq – UAVSAR-imik taaneqartoq timmisartup ataani ikkusimavoq.

Ilisimatusartut sermersuaq ultralyd atorlugu misissuinissartik siunertarigaluarpaat, misissuinerminni sermersuup naqqa assiliartalerniarlugulu sermip ataani qaarsuiit assiliartalerniarpaat.

Radarili naatsorsuutiginngilluinnakkamik – sermersuup iluani sakkutooqarfikumik isertortumik siumugaqariasaarpoq. Nasa tusagassiuutinut nalunaarummi allappoq.

- Sermip naqqa ujarparput, Camp Centurylu puttuteriasaarpoq. Siumugarput suunersoq naluarput, NASA-p Jet Propulsion Laboratorymi nunarsuup qaavanik ulluinnarni ilisimatusartoq, Alex Gardner oqarpoq.

Amerikamiut sakkutooqarfianit assiliisartut Camp Centurymut isaariami assiliinissaminut piareersartut, ulloq aggustip aappaat 1960. Assi © : National Archives Catalog

Sikup ataani illoqarfik

Camp Century amerikamiut sakkutuuinit 1959-imi sanaartorneqarpoq, taannalu sorsunnersuup nillertup nalaani sakkutooqarfittut isertortutut atorneqarluni.

Amerikamiut sakkutuuisa sakkutooqarfimmiinnerminni ‘Projekt Iceworm’ suliaraat, tassani atommissilinut sullorsuaqarfeqarnissaa siunertarisimavaat. Missililli sakkutooqarfimmut apuutinngisaannarput, sakkutooqarfillu 1967-imi qimanneqarpoq apummillu qallerneqarluni.  Videnskab.dk taama allaaserisaqarpoq.

- Paasissutissani nutaani illoqarfiup isertortup sannai immikkuullarissut siornatigut takuneqarsimanngitsut siumorneqarput, Nasamit ilisimatusartoq alla, Chad Greene oqarpoq.

Assip allagartavia: Camp Century mumingasunut sammiveqartumik allagartalik. Qamutit Century qimappaa Site 2-mullu ingerlaarluni. Angutinut sakkutooqarfiugallartussamik suliaqartunut nerisassanik tunniussiartorlutik unipput. Assi © : National Archives Catalog

Camp Centuryp sinnikui ullumikkut sikup ataani 30 meterinik itissuseqartumi poortorsimapput.

- UAVSAR-ip (radarip aaqq.) sikup qaavanik ilorlermik assitaliisinnaanermut piginnaasaasa killissaasalu uuttortarnerannut paasisaqarnissarput misilittaanitsinnut  anguniagaraarput, Chad Greene nassuiaavoq.  

Radarip atortorissaarutaata ilisimatusartunut avatangiisini assingusuni Sikuiuitsoq Kujallermi sermip issussusaanik uuttortaanissamut immallu siunissami qaffannissaanut missiliuilluarnerunissamut ikiuutaalernissaa naatsorsuutigineqarpoq.

Eqqakkat radioaktiviusut

Videnskab.dk naapertorlugu ilisimatusarneq 2016-imeersoq naapertorlugu sermersuaq Camp Centuryp qaaniittoq, ukiuni tulliuttuni 75-ini aassinnaavoq, sermillu aanneratigut sakkutooqarfimmit eqqakkat kemiskiusut, uumassusiliusut radioaktiviusullu ersissapput, sineriammullu ingerlaalissallutik.

Tamanna danskit naalakkersuisuisa USA-llu akornanni naalakkersuinikkut ingerlatsinermi akornutaaratarsinnaasoq ilisimatusartut oqaatigimisaarpaat.

Taamaammat sermersuup issussusaa suli misissuiffigineqarpoq, taamaaliornikkut immap kissannerani sermeq sussanersoq takuneqarsinnaassammat, Videnskab.dk taama allaaserisaqarpoq.