"Kalaaliussutsip danskiussutsilluunniit naammanngisaannarnerinik misigiuarneq"
Kalaaliuutigaluni danskiuneq qanoq paasisariaqarpa? Piorsarsimassutsit assigiinngitsut marluk, oqaatsit assigiinngitsut marluk piviusullu assigiinngitsut marluk akornanni inuuneq?
Atuakkami 'Taakku [Kalallit]' inuusuttut kalaallinik siuaasallit arlallit, nunatta Danmarkillu akornanni inuuneq pillugu oqaluttuarput. Inuttut misigisalikkersaarutini 16-iusuni nunat taakku marluk akornanni inuunerup qanoq misiginarnera oqaluttuaraat.
Taakkua ilagaat Freja Andrea Pedersen.
Ataataa kalaaleq ukiut marluk matuma siorna toqummat, sorlaqarfii pillugit apeqquterpassuit pinngorarsimapput. Apeqqutit akissutissarsinnaajunnaareersimasai.
- Apeqqutit akineqarsimanngitsorpassuit ukuupput: Kinaavunga, suminngaanneerpunga? Ataataga meeraalluni Danmarkimut tikikkami qanoq misigisimava? Peroriartornini qanoq igivaa? Uangalu kinaavunga, Freja Andrea Pedersen aperaaq.
Apeqqutit taakkua oqaluttuamini ‘Sassuma Arnaa’-mi sammivai. Inuunermini pisut, ilaatigullu ataatami toqunera, aallaavigalugit “aammik akusamik” aaqarluni peroriartornerup qanoq innera tamatumalu kingunerisaanik misigisani oqaluttuarai.
Tusaaneqanngitsutut misigisimasut inissaqartinneqartut
Freja Andrea Pedersen arnallu inuusuttut marluk allat Nuummi GUX-imi atuagaq tallimanngormat saqqummiunneqarmat oqaluttuaminnit atuffassipput.
Atuakkap, Ungdomsbureau-imit nangeqattaartuliat ilaattut saqqummersinneqartup, inuusuttut arlalitsigut ikinnerussuteqarlutillu immikkoortitaasartut oqaaseqarsinnaalernissaannut periarfissippai. Taakkorpiaat inuunermi atugarisaanni inuusuttuunerup qanoq ittuunerata ersersinneqarnissaa tamanullu ammasumik oqallinnermi taakku nipaasa tusaaneqarnerulernissaat siunertaavoq.
Freja Andrea Pedersenillu tamanna pisariaqarluinnarsimasoraa.
- Tusaanneqarneq ajortut tusarneqarnissaat piffissaqarfigilluarlugulu inissaqartippaat. Tassungalu taanna (atuagaq, aaqq.) tunngavoq. Nipit tusaaneqartuaannanngitsut tamanit atuarneqarsinnaasut.
Inuusuttut atuakkami peqataasut tamarmik nunatta Danmarkillu akornanni kinaassutsiminnik ujartuisimapput. Taakkunanilu arlaqartunut atuakkamik suliaqarneq ingerlariaqqinnerup ilagisimavaa.
- Ataatsimoorfik ineriartorsimasoq kinaassutsitsinnik paasinninnissatsinnut toqqissisimalernissatsinnullu pingaaruteqarpoq. Imminut nassaarinissamut aallaqqaasiutaannaavoq, Freja Andrea Pedersen oqaluttuarpoq.
Aamma Pipaluk K. Nathansenip, tallimanngormat oqaluttuaminit nipituumik atuffassisup, atuakkap ataatsimoortitsinera nuannaarutigingaarpaa. Naallu misigissusaanik allanngortitsinngikkaluartoq, taakku pillugit oqaloqateqarnissamut periarfissaqalersimavoq. Paasineqartutut misigisinnaalluni oqaluttuarpoq.
- Oqaluttuat atuareernerisa kingorna naatsorsuutigisimasannit assigiissuteqarnerunerput takusinnaavara. Taamaattumik iluaqutaaqaaq. Taamaakkaluartoq kalaalivissuit danskivissuilluunniit akornaniitillunga misigissutsinnik allannguinngilaq. Maannali angerlarsimasutut misigiffiginerusinnaasannik allaniilluunniit paasinninnerusinnaasunik oqaloqatissaqalerpunga.
Oqaluttuaani ‘Akusap iluani imminut naniniarnermik oqaluttuami’ danskiulluni kalaaliullunilu iluaqutaasinnaasut ajoqutaasinnaasullu allaaserai.
Qallunaatut oqalussinnaanerata ilinniaqqiffissaqarluartitsinera iluaqutit ilagaat.
Pipaluk K. Nathansenip ilaqutaasa siunissami pitsaanerpaamik periarfissaqalernissaa anguniarlugu danskisut kalaallisullu oqimaaqatigiissumik oqalussinnaanissaa pingaartittuaannarsimavaat. Tamannali aamma unammillernarsimavoq.
Oqaatsit ataqatigiilersitsillutillu avissaartitsigaangata
Naak nunatsinni inunngorsimagaluarluni peroriartorsimagaluarlunilu aammalu Danmarkimiissimanngikkaluarluni, danskit oqaasii pissutigalugit naammattumik kalaaliunngitsutut misigivoq. Aanaava Danmarkiminngaanneersuuvoq nunatsinnullu nuussimalluni, tassanilu ilaqutaqalersimalluni. Taamaattumik angutaa affarmik danskiullunilu affarmik kalaaliuvoq.
- Taamaattumik danskiussuseqarpunga, taanna oqaluttuarpoq.
Taamaakkaluartorli naammattumik kalaaliusutut misiginnginnermisulli naammattumik danskiusutut misiginngilaq. Silarsuit taakku marluk angerlarsimaffittut misiginngilai.
- Oqaatsit marluk atorsinnaallugit toqqissisimanarsinnaavoq, kinaassutsinnili inissisimaffinnilu taakkununnga attuumassuteqartuni angerlarsimalluinnartutut misigineq ajorpunga. Naammattumik kalaaliusutut danskiusutullu misigineq ajorpunga. Kalaallit kalaallisuinnaq oqaluttut akornanniikkaangama ilorrisimaaqqissaarsinnaanngilanga, danskiunerugama. Taava tamakkiisumik kalaaliusutut misigineq ajorpunga. Danskilli akornanniikkaangama kalaaliullunga malugisinnaavara.
- Taamaattumik piorsarsimassutsini taakkunani marlunni tamakkiisumik angerlarsimasutut misigisanngilanga, Pipaluk K. Nathansen oqaluttuarpoq.
Assigiinngissutsit avissaartuutsitsisullu sammineqartillugit aamma ataatsimoortitsisut puigussanngilavut. Oqaluttuamini ‘Eqqarsaatikka’-mi ilaatigut tamanna Pilunnguaq Kristensenip allaaseraa, taannalu aamma tallimanngormat nipituumik atuffassissutigaa. Eqqarsaatit ilaat artornarput.
- Kalaaliusutut sorpassuit aqqusaarneqartarput. Ammip qalipaataa tunngavigalugu nikassarneqarneq, imminut toqunnissamik eqqarsaatit sorpassuillu, taanna oqarpoq.
Aammali eqqarsaatit oqinnerusut piupput. Asanninneq pillugu eqqarsaatit.
- Inuit tamarmik, kalaaliugaluarunik, qallunaajugaluarunik allamiuugaluarunilluunniit asanninneqarput. Taamaattumik qanorluunniit misigisaqarlutalu misigigaluarutta tamanna eqqaamassavarput. Tamatta asanninniunerput eqqaamassavarput, Pilunnguaq Kristensen oqarpoq.
