Immikkut ilisimasallit: Sakkutuut umiarsuaat pisoqqat ukiuni 15-ini angalateqqinnissaat kukkunerulluinnarpoq

Umiarsuit issittumi alapernaarsuutit, Thetis, Triton, Vædderen Hvidbjørnenilu ukiut 30-t sinnerlugit atorneqareeraluarlutik nungullangaatsiarsimagaluarlutillu ukiuni 15-ini suli atorneqassapput. Illersornissaqarfik nammineq aalajangiissaguni taamaattoqassaaq.

TV2 aamma Altinget Arktis Illersornissaqarfiup aqutsisuisa oqaaseqaat saqqummiunneqartoq tunngavigalugu ataasinngornermi taama allaaserisaqarput.

Pingaarnersiuinerli kukkunerulluinnartoq, umiarsuimmi sisamat Thetisitut ittut pisoqalillutik atorsinnaajunnaalersut, kontreadmiraliusimasoq, illersornissaqarfiullu politikkikkut peqatigiiffiani Folk og Sikkerhedimi siulittaasoq, Torben Ørting isumaqarpoq.

- Umiarsuit Thetisitut ittut suliaqarnermi atorneqarnissamut naleqqukkunnaalersimanerat qularnaateqanngilaq. Umiarsuillu iluarsartuunnissaannut atorneqarsinnaanerannillu sivitsuinissamut aningaasarpassuarnik akiliuteqarneq aningaasanik igalaakkut igitsinerussaaq, taanna oqarpoq.

Illersornissaqarneq pillugu misissueqqissaartartoq namminersortoq ukiullu 40-t sinnerlugit danskit illersornissaqarnerannit misilittagaqartoq, Hans Peter Michaelsen isumaqataavoq.

- Umiarsuit Thetisitut ittut ukiut 30-t sinnerlugit pisoqaassuseqareerput, taamaammat taarserneqarunik pisoqarujussuussapput. Taamaammat umiarsuit aserfallatsaaliornissaannut atatillugu ajornartorsiuteqartitsillunilu siunissami suliaqarniarnermut atatillugu aamma ajornartorsiuteqartitsissapput, taanna oqarpoq.

Umiarsuit sakkutooqarnikkut suliassanut soorlu issittup imartaani alapernaarsuinermut nakkutilliinermullu atorneqartarlutillu nakkutilliisut sineriammi ujaasinerannut aalisarnermillu nakkutilliinermut ullumikkut atorneqartarput.

Hans Peter Michelsen (talerperleq) aamma Torben Ørting Jørgensen (saamerleq) illersornissaqarfiup aningaasaliinissamut pilersaarutaanik isornartorsiuipput. Assi © : Forsvarsanalyse.dk / Folk & Sikkerhed

Imaani angalatiinnarnissaat isumassaqanngitsoq

Allagaatit saqqummiunneqartut naapertorlugit Illersornissaqarfik Thetisitut ittut taarsernissaannut issittumi umiarsuarnut nakkutilliissutinut nutaanut ilusilersuinissamut sanaartornissamullu aatsaat  2031-2037-mi aningaasaliiniarpoq. Piffissallu taamaalinissaata tungaanut Thetisitut ittut pisoqqat sisamat 1,3 milliardit koruunit nalingannut nutarsarneqarallassallutik.

Tamannali akilersinnaanngitsoq, Torben Ørting Jørgensen isumaqarpoq.

- Illersorneqarsinnaasutut aaqqiissuteqarnerusorinngilara. Umiarsuit nungullarluinnarsimapput, qulimiguulinnillu nutaanik oqimaannerusunillu useqarsinnaanissaminnut nutarsarneqareernikuullutik, taamaammat atorneqarsinnaassusaat qaffasinnerpaaffissaminneereerput, taanna oqarpoq, nangillunilu:

- Imaanngilaq aqagu kivisussaasut, kisianni Illersornissaqarfiup Sakkutuullu imarsiortuisa ukiuni tulliuttuni 30-40-ni suliaqarnissaannut qulakkeerisunik, nutaanik peqalernissamut aallartitarnissamut piffissaq eqqorneruvoq.

Illersornissaqarfiup pilersaarutai Hans Peter Michaelsenip aamma ernumanartippai. Thetisitummi ittut suliassatik naammassisinnaajunnaaraat taanna oqarpoq.

- Sineriammik suliassat soorlu imaani annaassiniarneq, ujaasineq umiarsuarnillu nakkutilliinermi ikiuineq suliarisinnaalluarpai. Kisianni uanga ernumassutigisara sakkutooqarnikkut suliassaniippoq. Umiarsuit nakkutilliinermut sakkoqarnermullu atortut pisariaqartut piginngilaat.

Umiarsuit alapernaarsuutit sisamat ukiorpassuarni atorneqarsimapput. Aana umiarsuarsuaq ”Triton” Sakkutuuni imarsiortuni atorneqalermat 1991-imi assinga. Assi © : Forsvarets Oplysnings- og Velfærdstjenestes arkiv / Forsvarsgalleriet

Timmisartut nutaat nangitsisinnaanngitsut

Allagaatini saqqummiunneqartunittaa Illersornissaqarfiup Sakkutuut Timmisartui ilaatigut timmisartunut, umiarsuarnut aqqartartunut nakkutilliinermut pitsaanerusunut, Boeing P-8A Poseidonitut ittunut, marlunnut pingasunulluunniit nutaanut aningaasaliinikkut salliunniarusunnerugaat allassimavoq.

Toqqaanerlu tamanna illersornissaqarneq pillugu immikkut ilisimasallit marluk aamma eqqarsarnartoqartippaat.

- Uanga isinnit pilersaarusiornermut ineriartorneq tamanna eqqortumik aqqutissaanngilaq. Uanga suliatigut misilittakkakka tunngavigalugit timmisartut nakkutilliisutit, suliassanik allarpassuarnik suliaqarsinnaasut innersuussutigissavakka, illersornissaqarneq pillugu misissueqqissaartartoq, Hans Peter Michaelsen oqarpoq.

Taassuma nunat qanittumiittut soorlu USA, Tuluit Nunaat Norgelu timmisartunik taamaattunik peqareersut erseqqissaatigaa, taakkulu issittumi aamma atorneqalersinnaapput.

Uani umiarsuaq alapernaarsuut ”Vædderen” nunatsinni 2008-mi alapernaarsuisoq takuneqarsinnaavoq. Assi © : Lars Bøgh Vinther / Forsvarsgalleriet

Kontreadmiraliusimasup, Torben Ørting Jørgensenittaaq umiarsuarnik aqqartartunik nakkutilliinissamut timmisartunut aningaasaliinissamut silatusaarneq takusinnaanngilaa.

- Umiarsuarnik aqqartartunik ujaasineq siusinnerusukkut suliaqarfigingaatsiarnikuunngilarput, taamaammat sooq taama amerlatigisunik taakkununnga aningaasartuuteqarnissarput takujuminaatsippara, uanga isinni qularnarpoq, taanna oqarpoq.

Tamatuma saniatigut timmisartut Poseiodonit umiarsuit Thetisitut ittut pisoqalisut suliassaat angissinnaassagaat ilimaginngilaa.

- Naamik, taamaaliorsinnaanngillat. Taakkununnga tapiliussaavoq, kisianni suliassat assigiinngitsorujussuupput. Tassami timmisartut Poseiodonit sumiissusersiineq, nakkutilliineq najuuttunillu nalunaarsuineq kisimi suliarisinnaavaat. Taakku imaanit inunnik qaqitsisinnaanatillu suliaqarsinnaanngillat.

Allagaatit saqqummiunneqartut naapertorlugit Illersornissaqarfiup aqutsisuisa Kangerlussuarmi mittarfiup allanngorlugu sanaartornissaanut 1,6 milliardit koruunit, Siriuspatruljemut 51 millionit koruunit kiisalu sakkutooqarfiit Mestervig, Station Nord aamma Danvangip qajannaannerulersinnaannut 605 millionit koruunit atorusuppaat.