Issittoq pillugu periusissiaq: Amerika Avannarleq suleqatiginerulerlutigulu Issittoq isumannaannerulissaaq

Aalajangiisoqassatillugu peqataatinneqartassaagut.

Tamanna nunanut allanut, sillimaniarnermut illersornissamullu politikkikkut 2024-miit 2033-mut periusissiartaami salliutitanut ilaavoq.

Periusissiaq nunatta nunat tamalaat akornanni qanoq inissisimanissaanut nunallu allat nunatsinnut tamatumani qanoq naatsorsuuteqarsinnaanissaannut tunngavissiaavoq. 

Taassuma imarisai aqqaneq-marluk Inatsisartunit suliaasut periusissiami 25-nik quppernilimmi nassuiarneqarput.  

Periusissiap pingaarnertut imarisai ilaatigut makkuupput.

Amerika Avannarleq Islandilu suleqatiginerulissavagut

Nunarput Amerika Avannarlermi, soorlu USA-mi nunap immikkoortuisa ilaanni Alaskami, naalakkersuisunik inatsisartunillu suleqateqarnerusariaqarpoq.

- Aatsitassarsiornermut, ilinniartitaanermut taavalu namminersortutut inuussutissarsiornermut allanullu tunngasuni isumassarsiorfeqatigiittoqarlunilu piginnaanngorsaqatigiittoqarsinnaavoq, periusissiami allavoq.

Nunatta Canadap issittortaani nunap immikkoortui Yukon, Northwest Territories, Nunavut Nunavillu aamma suleqatiginerussavai.

Arktisk Nordamerikansk Forumimik taallugu Issittoq Amerika Avannarlerlu pillugit politikkikkut oqallittarfeqalissasoq, naalakkersuisut pingaarnertut siunnersuutaannut ilaavoq.

- Alaskami, Canadap ississortaani nunap immikkoortuini nunatsinnilumi naalakkersuisut inatsisartullu politikkikkut aalajangiisartuusut naapeqatigiiffigisartagassaminnik aamma misilittakkanik ilisimasanillu avitseqatigiiffigisartagassaminnik suleqatigiilluarfigisassaminnillu oqallittarfissaannik pilersitsisoqarsinnaasoq naalakkersuisut isumaqarput, periusissiap aallaqqaasiutaani allaqqavoq.    

Island ilaatigut takornariaqarnikkut, assartuinikkut ataavartunillu nukissiuteqarnikkut aamma suleqatiginerulissavarput.

Nunarput nunanik kimmut avannaaniittunik aamma niueqateqarnerussaaq. Taakkuninnga niueqateqarneruneq assartuinermi CO2-mik aniatitsinnginnerulissutaasinnaallunilu nunatsinnut pilersuinerup aalaakkaanerulernissaanut iluaqutaasinnaavoq.     

Politikerilli tamatumani ammanerusumik niuffannissamik ammaassinissaat pisariaqartoq, periusissiami allaqqavoq.

Sakkuaaffiulinnginnissamik ilisimatusarfeqalerlutalu upalungaarsimasoqalissasugut  

Issittoq sakkuaaffiunngittuarsinnaassaaq – tassa eqqissisimasuuinnassaaq.

- Nunarput sorsuffiunngisaannarpoq, sorsunnissamik aamma anersaaqanngilagut, Vivian Motzfeldt periusissiap tusagassiortunik katersortitsinermi saqqummiunneqarnerani oqarpoq.   

Tamanna politikerit akornanni ukiorpassuarni erseqqissaatigineqartarpoq. Nunattali eqqissisimasuunerata sakkuaaffiulinnginnissamik ilisimatusarfeqalernikkut nukittorsarnissaa pisariaqartoq, naalakkersuisut allapput.   

- Suleqatigiinneq eqqissisimanissamut pingaaruteqarpoq. Eqqissisimaneq atajuartumik ineriartortitsinermut pingaaruteqarpoq. Taamaammat nunatta eqqissisimanerata nukittorsarnissaanik ilisimatusarnissaq tapersersorluarumallugu sakkuaaffiulinnginnissamik ilisimatusarfeqalissaagut, periusissiami allaqqavoq.

Nunarput Danmarkimik NATO-millu aamma suleqateqarnerulissaaq, NATO-li Issittoq pillugu ilisimatusarnermut tunngasuni aalajangiissatillugu sunniuteqarnerulingaassaaq.

Namminerlu aamma sillimaniarnerulingaassaagut. Nunatsinni attaveqaasersuuteqarneq pilersuinerlu pitsaanerulersinniarlugit sakkutuujunngitsunik upalungaarsimasoqalernikkut sillimaniarnermilu pilersaarusiornerunikkut taamaaliussaagut. Nunatta ingammik Island Canadalu isumassarsiorfigisassavai. Ilaatigut Kangerlussuarmi upalungaarsimanermik ilinniarfittaarnikkut tamaaliulereerpugut.

Nunatta sakkutooqarfeqarunnaarnissaa kissaatigigitsik, naalakkersuisut periusissiami aamma erseqqissaatigaat. Inoqarfiilli ungasissuini sakkutooqarfeqarnissaq pisariaqarluinnartoq, aamma allapput.

FN-imi nunallu tamalaat oqalliffiini peqataanerulissasoq        

Nunarput Naalagaaffiit Peqatigiinni (FN) peqataanerulerlunilu sunniuteqarnerulissaaq.

- Tusaaneqarnissarput qularnaarumallugu peqataanissarput pingaartoq misilittakkat aallavigalugit nalunngilarput. Nunarput nunat tamalaat suliniaqatigiiffiisa pingaarnersaanni saqqumilaarusullunilu peqataarusuppoq, periusissiami allaqqavoq.  

Nunarput Danmarkip ilaasortaaneratigut FN-imi maanna ilaasortaavoq.

Aamma ilaasortaanngikkaluarluni EU-lu isumaqatigiissutaat suleqatigiinnerunissamik qularnaarisussaassapput. Ilaatigut EU-p Nuummi ukiuni aggersuni pissangatinneqartumik sinniisoqarfeqalerneratigut.

- Nunarput aalajangeeqataasartussanngorpoq, uatsinnorpiarmi tunngasuni aalajangiisoqassatillugu tamatigut tusaaneqartariaqarpugut, Nivi Olsen Demokraatillu periusissiami sooq atsioqataanerminnut tunngavilersuivoq.

Nunatta nunani kangimut avaannaaniittuni aamma Atlantikup avannaaniittuni aalisarnermut siunnersuisoqatigiit kattuffiillu, soorlu NEAFC, NAFO, NASCO, aamma suleqatiginerulissavai.